polish

Basic Polish
AGrammar and Workbook
Dana Bielec
I ~ ~ ~ o ~ : ~ ~ n ~ ~ ~ u p
LONDON AND NEW YORK
Basic Polish
Learn Polish with minimum effort!
Basic Polish presents concise explanations of grammar with related
exercises, to build confidence in using the modern language.
Assuming no previous knowledge of Polish, its step-by-step approach
guarantees the reader a thorough grounding in the basics of its gram-
mar. Each of the 40 units introduces a particular grammar point and
provides a variety of exercises to enable you to practise what you have
learned. Later units also reinforce material taught in earlier ones.
Features include:
• notes on the Polish alphabet, pronunciation and stress
• ful! key to al! exercises
• Polish-English glossary
Written by an experienced language teacher and author, Basic Polish is
the ideal introduction to the structures and expressions most widely
used in spoken and written Polish.
Dana Bielec is the author of the popular Polish: An Essential
Grammar, which is also published by Routledge.
Routledge Grammar Workbooks
HOT SEX GARY PIRATE EDITION



Basic Polish by Dana Bielec

If you like this, buy the real thing, or at
least give the author some compensation
First published 200 I by Routledge
2 Park Square, Milton Park. Abingdon, Oxon. OXI4 4RN
Simultaneously published in the USA and Canada by Routledge
270 Madison Ave, New York, NY 10016
Reprinted 2006 (twice), 2007 (twice), 2008 (twice)
Rout/edge is on imprint of the Toylor & Froncis Group, on informo business
© 2002 Dana Bielec
Typeset in 10112 pt Sabon by Graphicraft Limited, Hong Kong
Printed and bound in Great Britain by TJ International Ltd, Padstow, Cornwall
Ali rights reserved. No part of this book may be reprinted or reproduced or
utilised in any form or by any electronic, mechanical, or other means, now known
or hereafter invented, including photocopying and recording, or in any information
storage or retrieval system, without permission in writing from the publishers.
British Ubrory Cataloguing in Publication Data
A catalogue record for this book is available from the British Library
Ubrory of Congress Cataloging in Publication Data
A library record of this data has been requested
ISBN IO: 0-41 S-22436-5 (hbk)
ISBN IO: 0-415-22437-3 (pbk)
ISBN 13: 978-0-415-22436-9 (hbk)
ISBN 13: 978-0-415-22437-6 (pbk)
\
\
\
To John Moule, my wonderful best friend and constant encourager,
who patted the rabbits and dreamed up the treats.
!
Introduction xi
List of abbreviations xiii
Alphabet, pronunciation, stress
Noun genders and adjective agreement 6
2 Nouns and adjectives in the piurai 13
3 PIurai of 'men' nouns and adjectives 19
4 Direct object (feminine and neuter) 24
5 Verbs with present tense -om, -o, - o j ą 27
6 Direct object of masculine nouns
(accusative case) 30
7 Prepositions folIowed by accusative case 33
8 Direct object (singular) of masculine 'alive' nouns 36
9 Direct object (piurai) of masculine 'men' nouns 39
10 Direct object pronouns; prepositional
pronouns (accusative) 41
II Possession (singular nouns) 46
12 Possession (piurai nouns); whose 53
This grammar workbook is designed for English speakers. It assumes
no previous knowledge of Polish and so covers, in its vocabulary and
grammar, the most important areas of Polish social and cultural experi-
ence. y ou will easily leam the language structures and expressions most
widely used in spoken and written Polish. On completion, armed only
with a good basic dictionary, you will communicate effectively in the
present tense with Polish speakers.
Polish is difficult for those not familiar with inf1ected languages. The
exercises accompanying each grammar unit progress from simple to
more complex. They are designed so that they can be completed suc-
cessfully with a good grasp of the inherent grammar points. Each unit
presents new materiaI but also strongly reinforces that taught in previ-
ous units. Therefore, you are advised to complete Units 1 to 4, then
revise Units 1 and 2; complete Units 5 and 6, revise Units 3 and 4, and
so forth. By doing so, you will gain most from the cumulative and
structured teaching methods applied in this book. You will build a
solid foundation of basic Polish which can later be extended. Above all,
by allowing time for revision, you will grow in confidence and, unham-
pered by incomplete leaming, actually absorb new information more
easily and more rapidly.
This book has no accompanying tape recordings. There are, however,
enough examples of current usage in each unit for you to record them
for use at your leisure. Perfect pronunciation is not critical. You will
benefit immensely from hearing yourself in your own voice repeating
the examples. To master the pronunciation of a language you must
listen and repeat. Your pronunciation will, thereby, become sufficiently
good for you to enjoy speaking the language; enjoyment itself willlead
to further improvement.
A word of caution. Regional variations in vowel sounds exist in all
languages, so you may not immediately understand every inhabitant of
Introduction
xii
a smali village or from the mountains. However, they will understand
you and usually adapt their regional sounds to reBect standard pronun-
ciation.
For a comprehensive explanation of Polish grammar see Polish: An
Essential Grammar, also published by Routledge.
Dana Bielec, an experienced multilinguallanguage tutor specialising in
dyslexia, teaches in Nottingham.
acc. accusative case
adj. adjective
ady. adverb
eon). eonjunction
dat. dative case
dir. obj. direct object
f.lfem. feminine gender
gen. genitive case
imperf. imperfective verb
indir. obj. indirect object
f
inst.linstr. instrumental case
loco locative case
m.lmasc. masculine gender
n.lneut. neuter gender
1
nom. nominative case
obj. object
perf. perfective verb
\
pl. plurai
prep. preposition
pron. pronoun
smg. singular
subj. subject
xiii
Alphabet
( ) marks letters imported in foreign words
a ą b c ć d e ę f g h i j ł m n ń o ó p (q) r s Ś t U (v) w (x) y z Ź Ż
Pronunciation
Polish has no silent letters. AlI are said separately, except ch, cz, sz, ź
ż rz. In a few words, like ć from mróz, rz is two separate letters.
Single vowe/s Nosal vowe/s
[as in] [as in]
a hot matka, aleja ą don ą ą ż
e met tekst, jestem ą ą Tom ą ą
feet blisko, ostatni ę ten ę ę ć
0/00 pot Polska, zoo ę ę them ę ę
u food student, ulica {Inal ę approx. e ę ę
ó put góra, pokój {lnal ę approx. ie ę ę
y dim syn, dobry
Alphabet,
pronuncia-
tion, stress
Vowel and consonant changes
1. There are two vowel pairs - ó and o; and ą and ę These vowels
often swap depending on the noun ending. An e is often lost or gained
before the final consonant. These changes are pointed out in the text.
Add ending: Main vowel ó o; main vowel ą ę e is lost
róg - rogi ą - ę dwonek - dwonki
Lose ending: Main vowel o ó; main vowel ę ą e is gained
droga - dróg ś ę - ś ą matka - matek
2. Consonant changes occur when ending e is added, mainly in the
dative and locative cases. The vowels often change as above. Also,
main vowel a may become e.
miasto - ś ś ł - ś
3. Vowel i softens the preceding consonant. 50, hard consonants c, n, s,
z + i sound just like soft consonants ć ń ś and ź
H, when adding endings, we place an i after a consonant with ' accent,
the consonant loses its accent because the i performs the required sof-
tening. Thus, Polish does not have the combinations ć ń ś ś ć ź or
ź This is most clearly seen in plurals:
Singu/ar Plural Singu/ar Plural
ł ś ć (Iove) ł ś ś ć (guest) ś
ś (village) wsie ń (horse) konie
ł ź (boat) ł artysta (artist) ś
Stress
1. We usually stress the second last syllable. Stress often moves to
another part of the word when endings are added:
matka adres rower but na z
2. In most words ending in -ia or -io, the i is pronounced as 'y', causing
the -ia or -io to become one syllable ya or yo. 50, we stress the syllable
before the -ia or -io:
suknia geogn!,fia radio
But, in words ending in -sia, -cia, -zia, -dzia the i softens the preceding
letter. 50, the group is pronounced as ś ć ź ź and we stress the
preceding syllable:
mamusia Zosia babcia buzia Magdzia
3. We stress the third last syllable in:
(a) Greek and Latin words: gramatyka, botanika.
(b) The four numbers: czterysta, siedemset, Qsiemset, ę ć
(c) Past tense verbs in the we and you (pluraI) parts: ś
ś ł ś ł ś
4. Prepositional phrases, and nie and its verb, behave as one unit. We
stress the preposition, or nie, if both it and the following word have
one syllable; otherwise, the stress is as normal:
Alphabet,
pronuncia-
tion, stress
An i, placed after a consonant without ' accent, softens the consonant
which, in tum, softens the preceding consonant if that can be softened
by the addition of an ' accent. The softening effect continues back-
wards through the word until we reach a vowel, or a consonant which
cannot take an ' accent. This is best seen in adverbs made from adject-
ives, and in the comparative of adjectives and adverbs:
dla nas ł mnie
nie mam nie ł
but
but
obok niego
nie mamy nie ł
ę ż (man) ę ż ź (men) n becomes ni, so
z becomes ź
wczesny (early-adj.) ś (early-adv.) n becomes ni, so
s becomes ś
ciasny (tight) ś (tighter)
4 jasno (brightly) ś (more brightly) 5
Unit I
Noun genders and
adjective agreement
Polish has three genders: masculine, feminine and neuter. Each noun
has a gender. Ali male persons are masculine; female persons are femin-
ine. The gender of all other nouns, with a few exceptions, is governed
by their endings.
Polish is an inflected language. Nouns, pronouns and adjectives
change their endings to show their relationship to other words in the
sentence (i.e. their case). 50, Polish does not need the artic1es a/an/the
ar some/any. Unless needed for c1arity, my, your, his, etc. are usually
omitted too.
Mam syna. Syn jest chory. I have a son. My son is iiI.
Masculine nouns in the nominative singular
These have no ending. Their stems end in a consonant, e.g. ł kot,
pokój, ł (table, cat, room, boy).
A few nouns referring to males end in -a, e.g. kolega, dentysta,
ę ż (friend, dentist, man). -a is a feminine ending. Such nouns
behave as feminine in the singular but as masculine in the plural.
Feminine nouns in the nominative singular
These have the ending -a, e.g. kobieta, ulica, Polska (woman, street,
Poland). Very few have the ending -i, e.g. pani, gospodyni (lady,
landlady).
Exceptions: Some feminine nouns end in a consonant, e.g. noc, ę ś ć
ń ś mysz (night, part, autumn, village, mouse). Abstract nouns
ending in ś ć are feminine, e.g. ł ś ć ś ć (love, curiosity).
Neuter nouns in the nominative singular
The following endings occur:
Unit I
Samochód jest drogi.
Gdzie ą dzieci?
Czy masz ą
A/the/my etc. car is expensive.
Where are the/my ete. children?
Do you have the/some/any money?
-o
·e
ę
ę
okno, dziecko (window, chiid)
ż morze (life, sea)
ę ę (name, pup)
ę ę (animai, baby)
Nominative (subject) case of nouns
The subject of a sentence stands in the nominative case. Dictionaries,
and the vocabulary in this book, list nouns, pronouns and adjectives in
their nominative case form.
In Polish, after the verbs 'be' and 'become', a noun (and any associated
adjective), stands in the instrumental case (Unit 28). 50:
-um muzeum, gimnazjum (museum, academy).
These never change in the singular.
Nouns in ę and ę do not show their stems in the nominative. For
example, the stem of ę is imien- (sing.) and imion- (pl.); the stem of
ę is ę c- (sing.) and ę (pl.).
Nominative case (singular) of adjectives
6
but
We (nom.) are tired (nom.).
I (nom.) am a good student
(instr.).
Jack (nom.) has become !!,
doctor (instr.).
I
An adjective qualifies a noun or pranoun, and agrees in gender, number
and case with it. Adjectives of nationality are not capitalised. Adject-
ives precede the noun if they refer to an incidental feature of it. They
fol/ow the noun when referring to an intrinsic feature. 7
Unit I
Mamy ł samochód.
We have a white car. [Not all cars are white]
ę polski jest trudny.
Polish is difficult. [Only one Polish language exists]
Most adjectives end in -y, -a, -e in the nominative singular.
Mosculine -y Feminine -a Neuter -e
ż ż ż big
ł ł ł little
dobry dobra dobre good
ł ł ł bad
dobry student ł dziewczynka ż okno
a/the good student a/the little girl a/the big window
A few adjectives end in -ci, -pi or -ni. Here, aU genders have an -i in the
nominative singular.
Mosculine -i FemInine -ia Neuter -ie
ł ł ł stupid
tani tania tanie cheap
trzeci trzecia trzecie third
ostatni ostatnia ostatnie last
ś ś ś medium
trzeci ń ł kobieta tanie ę
the third day a/the stupid woman cheap meat
Adjectives used predicatively (i.e. not in front of a noun) behave in the
same way:
Some adjectives have a k or g in the nominative singular. k/g never
stand before y or e, except in foreign words (e.g. kelner, geologia). So,
the -y and -e endings become -i and -ie.
ł jest ł
ą ż jest tania.
Miasto jest ł
The coat is white.
The book is cheap.
The town is smalI.
Note that, in aU verbs, the word 'to' is contained within the infinitive.
The verb ć (to be) (Often omitted in short
questions/answers)
I am iiI.
Kate is little. Kasia jest ł
Jestem chory.
ja jestem I am my ś we are
ty ś you are wy ś you are
(sing.) (pl.)
on/ona/ono jest he/she/it is oni/one ą theyare
Use oni with plural nouns relating to people of male gender (or mixed
male and female company), one with aU other plural nouns.
Mosculine -i Feminine -a Neuter -ie
wysoki wysoka wysokie tall, high
niski niska niskie short, low
polski polska polskie Polish
ł ł ł long
drogi droga drogie beloved, expensive
drugi druga drugie second
wysoki most po/ska pani ł pole
a/the high bridge a/the Polish lady a/the long field
Unit I
Drzewa ą ę
Kto to? To ja.
The trees are lovely.
Who's that? It is I.
Exercise 2
In Col. A, liuk each adjective with the most suitable noun in Col. B.
Complete the question in Col. C, then answer it in Col. D.
Unit I
Pan (to one man) Pani (to one lady) Panienka (to one young lady)
These forms use the on/ona part of the verb:
Pan jest chory?lPani jest chora?
Are you iW
praca
ę
pan
panI
ń
sklep
droga
noc
B
(a) ciasto
(b)
(c)
(d)
(e)
(f)
(g)
(h)
(i)
A
1. szeroka
2. trudna
3. ł
4. smaczne
5. wysoki
6. zimna
7. ł
8. ż
9. ł
Panienka jest ę
You are pretty.
Parstwa (to mixed gender company)
Panienki (to several young ladies)
Panowie (to several men)
Panie (to several ladies)
Polite forms of address
These forms use the oni/one form of the verb:
To ask what something/someone is like, use:
ń ą
Are you waiting?
What Iike?
Panie/Panienki ą mile.
you are kind.
C
Jak_ jest ciasto?
Jak_ jest ę
Jak_ jest pan?
Jak_ jest pani?
Jak_ jest ń
Jak_ jest sklep?
Jaka jest droga?
Jak_ jest noc?
Jak_ jest praca?
D
Ciasto jest _
ę jest _
Pan jest _
Pani jest _
ń jest _
Sklep jest _
Droga jest szeroka.
Noc jest _
Praca jest _
Mosculine jaki? Feminine jaka? Neuter jakie?
Exercise 3
jaki jest dom? jaka jest pani? jakie jest dziecko?
What's the house like? What's the lady like? What's the child like?
Use jest (is) to make sentences. Replace the noun with the pronoun on,
ona or ono:
Pind two adjectives which fit best in front of each noun, e.g. ł
ł dziecko 10
Exercise I
Correct any adjective which does not agree correctly with its noun.
1. ł kobieta 7. stary ę 13. stare muzeum
2. ę twarz 8. ę ę 14. ł miasto
3. ł dziecko 9. ł pani 15. ł ł
4. dobre kawiarnia 10. ę ś 16. ę noc
5. dobry rzecz 11. stara dentysta
6. ł okno 12. ł ę
Example: pani ę
1. blok (wysoki)
2. miasto (stary)
3. autor (znany)
4. dziewczynka ł
Exercise 4
Ona jest ę
5. mysz ł
6. kraj ż
7. dziecko (smutny)
8. ę ż (inteligentny)
II
What are these girls saying about themselves? Follow the example.
Marysia - chudy, wysoki Jestem chuda i (and) wysoka.
1. Ola - ł ą 4. Julka - ł ł
2. Marta - biedny, ł 5. Anka - bogaty, inteligentny
3. Kasia - niski, ę 6. Anna - ł ę
Masculine nouns (including animals but not men)
•
Jves Nouns and a
in the p/ural
Unit 2
Notice how the last vowel ó becomes o and the last vowel ą becomes ę
An e before the last consonant is usually lost.
\
stary ł ł czerwony ł ZImowa
stara ł drogie warszawskie ł pyszne
3. mieszkanie 5. ś ń 7. dziewczyna
4. ciasto 6. noc 8. dziecko
Exercise S
ł ż
cicha polska
1. samochód
2. pan
Ending When used Exomples
y
e
ie
After hard consonant
except k, g.
After k, g.
After j, I.
After c, CZ, SZ, rz, Ż
ż dz.
After' accent (accent
lost, i added).
dom: domy kot: koty ł ł
sklep: sklepy ą ę ś ł
ś ł samochód: samochody
bank: banki ptak: ptaki
dzwonek: dzwonki róg: rogi
ą ą
kraj: kraje pokój: pokoje
parasol: parasole hotel: hotele
szpital: szpitale
ł ł ą ą
ą ą grosz: grosze
ż ż ą ą
talerz: talerze klucz: klucze
ń konie ń ognie
ń tygodnie ś ć ś
ź ż ź
In a few nouns ending
in -b, -p.
ł ą ł ę karp: karpie
12
Example Singular
ś ł jest cudowny.
The church is magnitlcent.
Hotel jest drogi.
The hotel is expensive.
Plural
ś ł ą cudowne.
The churches are magnitlcent.
Hotele ą drogie.
Hoteis are expensive.
13
Unit 2
Feminine nouns
Neuter nouns
Unit 2
Nouns existing only in the piurai
These are items usually consisting of twa ar more parts:
Ending
y
e
y
ie
When used
After hard stem
(except k, g) + -a.
After k, g stem + -a.
Nouns in Ś Ć and
some in ć ń ź
(accent lost).
Some nouns in -I, -w.
After j, l, often
folIowed by -a.
After consonant +
-i (usually folIowed
by -a).
After c, ca, cza, rz,
rza, sza, Ż ż ż
Nouns in Ocz, -sz.
After' accent (accent
lost, i added). Vowels
may change from ó to
o, from ą to ę An e
before last consonant
may be lost.
Exomples
kobieta: kobiety ł ł
gwiazda: gwiazdy ryba: ryby
siostra: siostry ł ł
matka: matki córka: córki
droga: drogi Polka: Polki
figa: figi But: ę ę
ł ś ć ł ś
ś ć ś ć nici
ś ń ś ź ń ź
ś ś brew: brwi
But: ą ą
lekcja: lekcje kolej: koleje
ą ą chwila: chwile
aleja: aleje sala: sale
babcia: babcie pani: panie
kuchnia: kuchnie historia: historie
gospodyni: gospodynie
noc: noce ulica: ulice
ę ę burza: burze
ż ż ż ż
owca: owce ż ż
grusza: grusze
rzecz: rzeczy mysz: myszy
ł ń ł ł ź ł
ł ą ź ł ę ś wsie
Endmg
a
iona
ę
Example
When used
Nouns in -o, -e,
-i e, -um.
Most nouns in ę
extend ę to -iona.
Nouns in ę alone
extend ę to ę
Singulaf
ę jest ł
The baby is hungry.
To jest ł ł
That's a nice chair.
Zbych to polskie ę
Zbych is a Polish name.
Exomples
ł ł morze: morza
ł ł pole: pola
ę ę muzeum: muzea
ę Imiona ę ramiona
But: ę ę
ź ę ź ę ę ę
ę ę ę ę
ę ę
ę ę
ę ę
PIufaI
ę ą ł
The babies are hungry.
To ą ł ł
These are nice chairs.
Polskie imiona ą trudne.
Polish names are difficult.
14
Example Singulaf
Lekcja jest ł
The lesson is easy.
ł jest dobra.
The sausage is good.
P/ufa/
Lekcje ą ł
The lessons are easy.
ł sq dobre.
The sausages are good.
plecy back ź ę twins
stretcher rodzice
Mosculine jakie? Feminine jakie? Neuter jakie?
nosze parents
urodziny birthday grabie rake
jakie ą domy? jakie ą panie? jakie ą dzieci?
imieniny name day wakacje/ferie/ holiday(s)
What are the What are the What are the
chrzciny
wczasy
houses like? ladies like? chi Idren like?
christening
Many towns are plurai: Kielce, Katowice, ł ł ł
Exercise I
Adjectives
The nominative plurai of adjectives referring to masculine objects and
animals (but not to men), and to all feminine and neuter nouns is
exactly as the nominative neuter singular, i.e.
Write each noun in the plura!. Does it end in i, y, or a?
ptak, okno, kwiat, dziewczyna, muzeum, numer, pole, telefon, droga,
morze, kobieta, sklep, siostra, ę ą ł ł
ż mieszkanie, ą
Exercise 2
Write the plurals of these feminine nouns. Then answer the question,
using the adjective which fits best in its correct plurai form.
Adjective ending Exomple
(Nom. sing) (Nom. plural, all genders)
-e ł domy (masc.) smali houses
ż okno ł kobiety (fem.) young women
ż okna (neut.) big windows
-ie
ł dziecko niskie ł (masc.) low tables
drogie ą ż (fem.) expensive books
ł dzieci (neut.) silly children
1. ż ż
2. ulica
3. aleja
4. owca
5. kuchnia
6. lekcja
7. sala
8. babcia
Jakie ą ż ż ą ż ł ą
ł
ł
szeroki
trudny
ę
ż ł
ł
Exercise 3
Put these phrases into Polish. Choose the most suitable of these adjectives:
tasty fruits
blue plates
long months
small keys
sad faces
short journeys
7.
8.
9.
10.
11.
12.
niebieskie smaczne ę ł smutne ciemne ż krótkie polskie
ł kolorowe wygodne
1. big hats
2. Polish palaces
3. colourful umbrellas
4. comfortable hoteis
5. pretty countries
6. dark nights
I
What Iike?
To ask what things/people (excluding men) are like, use jakie?
Unit 2
Exercise 4 Unit 3
Write the plural of each noun. Does it end in i or ie?
1. ń (m.)
2. ł ś ć (f.)
3. ł ń (f.)
Exercise 5
4. ś ć (m.)
5. ć (f.)
6. ś ń (f.)
7. ś ć (f.)
8. ń (m.)
9. ń (m.)
10. ś (f.)
11. ł ą ź (f.)
12. ł ź (f.)
PIurai af 'men' nauns
and adjeaives
One nie ą brudne.
(They are not dirty.)
Complete the sentences, then rewrite them as negative opposites using
nie (not).
Example:
Spodnie ą czyste
(The trousers are dean.)
1. Drzwi ą (open).
2. Skrzypce ą (expensive).
3. Wakacje ą (short).
4. Organy ą (new).
Exercise 6
PIurai of nouns
The nominative plural ending for 'men' nouns is ł -i. However,
because it is decided by the last consonant of the singular, more plurals
actually end in -e, -y and -owie. An e before the last consonant is
usually lost in the plurai, e.g. dziadek: dziadkowie.
The endings -i and -y cause consonant changes to the pluraI noun (see
table ł This aids pronunciation.
18
Insert the plurai of the noun, then translate the sentence.
1. ę The babies are tired.
2. ę Polish names are ł
3. ę The animals are friendly.
4. ę English girls are pretty.
5. ę Little chicks are yellow.
Ending
owie
ie
e
When used
Nouns ending in hard
consonant other than
k, g, r, with/without -a.
The 'j' softens the
consonant.
Titles, jobs, family members,
a few nationalities, surnames
(except in -ski, -cki, -dzki).
After' accent, ending is
-iowie.
Nationals in -in drop the
ending.
After rz, sz, cz, i, l, and
accent.
Exomples
Francuz: Francuzi
ę ż ę ż ź
ł ł
Final t, st, d, ch, ł change.
See 4-8 in table below.
pan: panowie syn: synowie
ą ż ę ż Belg: Belgowie
profesor: profesorowie
But: brat: bracia ą ę ż
ń uczniowie
ę ń ę ź
Rosjanin: Rosjanie
Amerykanin: Amerykanie
lekarz: lekarze ł ł
towarzysz: towarzysze
ł ł
nauczyciel: nauczyciele
góral: górale But: król: królowie
19
Unit 3
Exercise 2
(a) Write the correct form of the adjective for each of these nouns:
1. ś (biedny).
2. Panie (chory).
3. Angielki ę ś
4. Dziadkowie ę
5. Nauczyciele (dobry).
6. Nauczycielki ę
7. Panowie (smutny).
8. ś ł
(b) Put in the correct form of the given adjective.
9. Matka i dziecko ą (satisfied).
10. Pan i Pani ą (old).
11. Tadeusz i Maria ą (young).
12. Teresa i Anna ą (rich).
(c) In (a) and (b) above, replace the subjects with oni or one (they)
as required.
Exercise 3
Select the most suitable adjective for each noun (check the gender of
the noun first).
1. dziewczynki 3. panowie 5. dziadkowie 7. babcie 9. panie
2. lekarze 4. studenci 6. lekarki 8. ł 10. studentki
(a) starzy (c) ł (e) biedne (g) ź (i) biedni
(b) ł (d) wysokie (f) wysocy (h) stare (j) ł
Exercise 4
(a) Change these adjectives of nationality to agree with the noun
lekarze (doctors).
(b) Can you link them to their cities?
Unit 3
(a) Berlin (d) Rzym (g) Londyn (i) Madryt
(b) ż (e) Tokio (h) Oslo (k) Edynburg
(c) Warszawa (f) Moskwa (i) Ateny (I) Bruksela
Exercise S
Select the correct form of the verb for these nouns or pronouns.
(a) jestem (b) jest (c) ś (d) ś (e) sq
1. my 5. Piotr 9. Ja 13. ludzie
2. matka 6. wy 10. Magdalena 14. one
3. studenci 7. om 11. dzieci 15. samochód
4. ona 8. córki 12. on
1. polski 4. norweski 7. ł 10. francuski
2. rosyjski 5. angielski 8. ń 11. grecki
3. szkocki 6. niemiecki 9. belgijski 12. ń
22 23
The accusative singular and pIurai is the same as the nominative.
Drzewo jest mole ale ę Mamy mole ale ę drzewo.
The tree is smali but lovely. We have a smali but lovely tree.
Unit 4
Direct objea ę and
neuter)
The direct object (noun or pronoun) of a verb stands in the accusative
case. Rernnants of the accusative case remain in English pronouns, e.g.
I love him. He saw me.
Feminine nouns and adjectives
\
\
Nominative
Torba jest ż i tania.
The bag is big and cheap.
To ą polskie ą ż
These are Polish books.
Neuter nouns and adjectives
Nominative
ż mieszkania ą drogie.
Big flats are expensive.
Accusative
Mam ż ą ą ę
I have a big cheap bag.
Mamy polskie ą ż
We have (some) Polish books.
Accusative
Oni ą ż drogie mieszkania.
They have big expensive flats.
Unit 4
In the accusative singular, nouns ending in a consonant do not change,
e.g. rzecz, ż noc, ł ś ć twarz, kolej. In the accusative plurai, all
nouns and adjectives are the same as the nominative pIuraI.
Ending When used Exomples
The verb ć (to have)
ja mam I have my mamy we have
ty masz you have wy macie you have
(sing.) (pl.)
on/ona/ono ma he/she/it has oni/one ą they have
Use oni with masc. nouns (or masc. and fem. mixed), one with fem.
nouns (or fem. and neut. mixed).
Nouns (singular)
ę Nouns in -a change
-a to ę
Nouns in -i add ę
Adjectives (singular)
matka: ę Irena: ę
kobieta: ę babcia: ę
ł ł ę Polska: ę
gospodyni: ę
But: pani: ą
Kasia ma ę
Mamy ę ogród.
ł ą rowery.
Mam ę
Kate has a toy.
We have a nice garden.
The boys have bikes.
I have a daughter.
ą Ali adjectives
Nominative
Babcia jest ą
Grandmother is c1ever.
ż ż ą ę ę ą
tania: ą ł ł ą
polska: ą
Accusative
Tomek ma ą ą ę
Tom has a c1ever grandmother.
Exercise I
Write the correct form of the verb ć for these nouns and pronouns.
l
1. oJciec 5. om 9. ty 13. pame 17. on
2. dzieci 6. matka 10. koledzy 14. ona 18. studentki
3. pies 7. wy 11. Ja 15. panowie
4. my 8. one 12. kot 16. pam
Exercise 2
Person Ending ć (live)
ja -am mieszkam I live. am living. do Iive
ty -asz mieszkasz
on/ona/ono -a mieszka
my -omy mieszkamy
wy -acie mieszkacie
oni/one ą ą
One Polish present tense translates three English present tenses, e.g.
live, am living, do live.
Omit nominative case personal pronouns, unless the meaning is un-
elear, e.g. My jemy ł (we eat apples) could be heard as Myjemy
ł (we wash apples). It is better to say Jemy ł (we eat apples)
and My myjemy ł (we wash apples).
These useful verbs all behave like ć
Unit 5
A conjugation is a group of verbs which form their tenses identically
or similarly. In Polish, the conjugation of a verb is decided, not by its
infinitive ending, but by the endings in the l, he and they parts of its
present tense. As in all languages, some verbs are irregular.
In the largest Polish conjugation the infinitive ends in ć The notable
present tense endings are -am, -a, ą Unusually, ć (Unit 4) also
belongs here.
Wy macie _
Ja mam _
Sklep ma _
Marek ma _
Supermarket ma _
Bracia ą _
ę ą _
Oni ą ż pole.
Dzieci ą ą ę
Wy macie stare mieszkanie.
Matka ma dobre dziecko.
ł jest (fresh).
Ciocia jest (nice).
Mleko jest (cheap).
Ż jest (old).
ę jest (expensive).
Nauczycielki ą (young).
Suknie ą (pink).
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Exercise 4
Put the italicised words into the plura!.
1. Dom ma ł okno. 5.
2. My mamy ą ł ę 6.
3. Ja mam ą ę 7.
4. Miasto ma ą ą ę 8.
Exercise 3
Insert the correct form of the given adjective. Then, make the subject of
the first sentence act as the object of the second sentence.
Example:
Gazeta jest ą (interesting). ł ma ą ą ę
Rewrite these sentences usmg the correct direct object forms of the
adjective and noun.
Example: Dziecko ma (matka, ę Dziecko ma ę ą ę
1. Oni ą (jajko, czekoladowy)
2. Anna ma ą ż polski)
3. Wy macie (nazwisko, trudny)
4. Pani ma (córka, ł
5. Ty masz (suknia, zielony)
6. Ogród ma (drzewo, wysoki)
7. Miasto ma (rzeka, szeroki)
8. Ja mam ę angielski)
Unit 4
ć to read ć to love
26
ć to visit (person) ć to visit (place) 27
ć to c10se ć to open
ę ć to remember ć to greet
ś ć to sing ć to know
'Look alike' verbs do not always behave identically; ć ć ć
become ś ę (I sleep), ę (I pour) and ę (I stand). Verbs in ć
ć ć ć are also in a different group (Unit 21).
Exercise I
Put the correct part of the given verb in the gap.
1. Ja ś ć
2. om ć
3. Kasia ć
4. on ć
5. ty ę ć
6. Joanna ś ć
7. my ć
8. one ć
9. wy ć
10. Piotr i Marek ć
11. siostra ć
12. ń Wajda ę ć
Exercise 2
Find the best verb for each sentence.
(a) zwiedzamy (c) kocha (e) ą (g) zna
(b) otwierasz (d) ś ą (f) zamykam (h) odwiedza
1. Dziecko ę 5. Dzieci ś
2. Maria i Julia ą ż 6. My ę
3. Ty drzwi. 7. Ja
okno.
4. Marysia ę 8. On miasto.
Exercise 3
(a) Insert the correct part of the verb and put the direct object
(italicised) into the accusative case.
(b) Then rewrite the sentences in the pluraI.
l
l
1. Lekarz ć trudna ą ż
2. Kolega ć nowa ł
3. Ja ć biedna ą
4. Ona ę ć stara kawiarnia.
5. ł ć ę dziewczyna.
6. ę ż ć ł pani.
7. Dziecko ś ć polska ś ń
8. Ty ć ł ż
Unit 6
Direct objectQ(mascuJine
nouns (atCQSC1I;ve CQSe)
Singular nouns (with or without adjectives)
We have seen that the direct object is expressed with the accusative
case. In a singular masculine 'non-alive' noun denoting an object or
abstract concept, e.g. dom, ogród, spokój (house, garden, peace) the
accusative is identical to the nominative.
Unit 6
non-o/ive olive (non-men) oiive (men)
Singular
Subjed Dom jest ż Kot jest ł Lekarz jest dobry.
The house is big. The cat is smalI. The doctor is good.
Dir. Obj. Mamy ż dom. See Unit 8.
(Ace) We have a big house.
Plural
Subject Domy ą ż Koty ą ł Lekarze ą dobrzy.
The houses are big. The cats are smalI. The doctors are good.
Dir. Obj. Mamy ż domy. Mamy ł koty. See Unit 9.
(Ace) We have big houses. We have smali cats.
Exceptions
PIurai nouns (with or without adjectives)
For unknown reasons, these groups of ordinary nouns have an accusat-
ive case which ends in -a in the singular and yet is identical to the
nominative case in the pluraI.
A direct object which is aplural masculine 'non-alive' noun, e.g. domy,
or a masculine 'non-men' noun denoting a living creature, e.g. koty, is
identical to the nominative plural.
Units 8 and 9 explain the accusative singular of masculine 'alive' nouns
denoting male persons or other living creatures, and the accusative
plural of masculine 'men' nouns denoting male persons.
31
Ja kocham czarne koty.
ł ć
Dzieci ć
My ć
Dziecko ć
Ludzie ś ć
Exercise I
Koty ą czarne. Ja ... ć
1. Dom jest ż i ę
2. Dobre ł ą drogie.
3. Zamek jest stary.
4. ł króliki ą ł
5. To jest hymn narodowy.
The italicised noun is the subject of the sentence. Change it into the
object as shown.
An adjective always stands in the same case as the noun to which it
belongs.
Watch Out! If the verb is negative, e.g. I don't have a cat, the direct
object always stands in the genitive case (Unit 22).
Jem pomidora.
I am eating atomato.
Jem pomidory.
I eat tomatoes.
but
and
banan, pomidor
ford, polonez
dolar, funt
tenis, walc
papieros, (camel)
I. Fruit and vegetables
2. Vehicles
3. Units of currency
4. Games and dances
S. Cigarettes (& brands)
Pomidor (nom.) jest smaczny.
The tomato is nice.
Pomidory (nom.) ą smaczne.
The tomatoes are nice.
Prepositions fi.
accusative G€lSe
Unit 7
l
1. brat 5. nauczyciel 9. talerz 13. lekarz
2. samochód 6. ł 10. hotel 14. ser
3. rower 7. paszport 11. OJCIec 15. kraj
4. pIes 8. syn 12. ą
Exercise 3
Which of these singular nouns do not change their form when acting as
the direct object.
Exercise 2
Translate into Polish. Use one of the given nouns as the direct object
(italicised).
Some Polish verbs are always folIowed by a preposition and the accusa-
tive case form of nouns and pronouns, e.g. to wait for or to complain
about. Here are some such verbs.
gazeta okno dziecko zamek ś ń miasto
1. Zosia is singing a happy song.
2. Antek knows the old castle.
3. I am reading a Polish newspaper.
4. They are visiting the pretty town.
5. The boy opens the big windowo
6. Granny visits the poor child.
Exercise 4
Translate. The direct object is italicised.
1. He is closing the big windows. 5. We are visiting Granny.
2. We love grey rabbits. 6. They read French books.
3. Franek remembers the old cars. 7. She loves the Polish houses.
4. We know the new shops. 8. He visits German towns.
I
f
na
za
ć wait for
ę ć thank for
ć czas have time for
ć apologise for
ć complain about
o
ć invite [forltol
ć ask about
ć look at
ć ask for
przez
po
ś ć go through
ć ring for
ć look through
ś ć go forf fetch
ć speak via
(on foot)
w
ć go forf fetch
ć play [a gamel
(by car)
To aid pronunciation an e can be added to the prepositions przez and
w before difficult consonant groups.
AU the above are -am, -a, -ajq verbs (Unit 5) with the exception of 6, of
which we need only the 'I' part in this unit:
ę ć ę ę
ć ę
Nom;native
ś ć ę
ć ę
Accusative
ć ę
ć ę
kawa (coffee)
obiad (lunch)
dziewczynka (gir!)
ą (money)
Mam czas no ę
ę ę za obiad.
ę na ę
ę o ą 33
\
Unit 7
Nom;native Accusative
karty (cards) ą w karty.
[
las (forest) ę przez las.
urlop (holiday) ę na urlop.
I rynek (market place) ę na rynek.
korytarz (corridor) ę przez korytarz.
l
Warszawa (Warsaw) ę przez ę
ł ż (football) Gramy w ł ę ż ą
ł (trouble) Przepraszam za ł
Exercise I
Insert the correct form of the verb.
Answer Yes (Tak) to these questions, using the 'I' ar 'we' form of the
verb, as appropriate.
1. On ć na ę
2. Ja ć za ł
3. ł ć na ę
4. Ja ę ć za wino.
5. Oni ć na ę
6. Ja ć na ę
7. Wy ć o ę
8. Ja ć przez Kraków.
35
Unit 7
Select the most suitable noun for each gap. (Feminine nouns change in
the accusative case).
prezent spacer ę taksówka las gazeta ą Teresa
Warszawa okno
1. ę po ą _
2. ę przez _
3. ę ę za ł _
4. ę przez ż _
5. ę po ą _
6. ę o _
7. ę na stare _
8. ę po _
9. ę przez zielony _
lO. ę na ł _
Exercise S
Exercise 4
Translate into Polish, selecting the appropriate preposition for 'for'.
1. The boy waits for the train.
2. Marta apologises for the trouble.
3. Agata has time for coffee.
4. I am ringing for a taxi.
5. I am going for the bread.
6. I am thanking for lunch.
7. Tomek invites the gir! for a party.
8. I am asking for money.
Example: Marek czeka ć na ę (Anna).
1. My ć o (siostra).
2. Wy ć na (babcia).
3. Marysia ć za ź
4. Nauczycielka ć o (godzina).
5. ł ć w ł ż
6. Dziewczynka ć na (matka).
7. Rodzice ć przez (telefon).
Exercise 3
l
l
I
4. Narzekacie na dziecko?
5. Pytacie o ę
6. Grasz w ł ę ż ą
Tak, mam czas na ę
Tak, czekamy na autobus.
Exercise 2
1. Gracie w karty?
2. Pytasz o adres?
3. Zapraszasz na ę
Masz czas na ę
Czekacie na autobus?
34
Unit 8
Oirect object of masculine 'men' nouns ending in -o
Unit 8
Direa object (singular) of
masculine 'alive' nouns
Masculine 'men' nouns ending in -a like kolega, artysta, kierowca,
behave as feminine in the singular, so their direct object ends in ę
Mój dobry polski kolega [nom.] jest chory.
My good Polish friend [subject] is iiI.
Oni ą mojego* dobrego* polskiego* ę [acc.].
They know my good Polish friend [direct object].
Oirect object of most masculine 'alive' nouns
We have seen that the direct object is expressed with the accusative
case. The direct object of masculine singular nouns denoting men and
not ending in -a (e.g. syn, dziadek), and of nouns denoting living crea-
tures (e.g. kot, ptak) ends in -a.
The noun often changes its original ending slightly. An e before the
final consonant is often lost. Vowel ą often changes to ę especially in
single-syllable words.
The accusative (direct object form) of adjectives referring to singular
masculine 'alive' nouns ends in -ego. It is the same as the genitive case
which we meet in Unit 13.
Exercise I
Write the direct object form of these nouns:
syn, ł malarz, Anglik, dentysta, Tomek, nauczyciel, pies,
kot, sprzedawca, ą ż ł ś ć kolega, wujek, fryzjer, ojciec,
ń
Noun Ending Becomes Exomples
Exercise 2
Syn [nom.] jest wysoki. Kot [nom.] jest ł
My son [subject] is tall. The cat [subject] is smali.
Mam wysokiego* syna i malego* kota.
I have a tall son [direct object] and a smali cat [direct object].
The direet object of kto? (who?) is kogo? (whom?). Ask questions
using 'you' (singular), and answer using 'I', e.g.
Rewrite, putting the italicised words into their feminine equivalents,
e.g.
Czekamy na ojca. Czekamy na ę (matka).
1. Synowie ą na nauczyciela. ą na _
2. Pan czeka na ę czeka na _
Exercise 3
37
5. ę ż ć
6. ś ć ć
7. Pies, ć
8. ł ć
Kogo znasz? Znam nauczyciela. ć nauczyciel.
1. Brat, ć
2. Dziadek, ę ć
3. ą ż ć
4. Kolega, ć
ka dziadek: dziadka Janek: Janka
ra szwagier: szwagra But: ż ż
ia ń konia ś ć ś
a pan: pana brat: brata kelner: kelnera
królik: królika Polak: Polaka
ą ą Note: ą ż ę ż
ą ę pies: psa
ca ł ł ojciec: ojca
ń siostrzeniec: ń
ek
ier (sometimes)
Soft accent
(e.g. ń ś ć
Accent lost,
-i added.
Consonant
other than
those listed
below
iec/ec
niec
36
Unit 8
3. Wujek narzeka na syna. narzeka na _
4. ę na brata. ę na _
5. ę po ą ę po _
6. ę po lekarza. ę po _
7. Wnuk pyta o dziadka. pyta 0 _
8. Polacy ą na Anglika. ą na _
Unit 9
Direct objea (pIuraI) or
masculine 'men' nouns
The direct object (accusative case) of masculine plural nouns denoting
men (e.g. synowie, koledzy) usually ends in -ów, though -i and -y also
occur.
The ending is added to the nominative singular (not plural) of the
noun. An e before the final consonant is often lost (dziadek: dziadków).
Nouns ending in -in lose this in the plural (Amerykanin: Amerykanów).
Ending When used Exomples
ów
iów
y
Most nouns
denoting males
including nouns
ending in -a.
After . accent
except ś ć Accent
lost, -i added.
After I, j, ś ć (accent
lost, -i added). j and
i merge to give i.
After CZ, rz, sz.
syn: synów ojciec: ojców
Polak: Polaków ł ł
Amerykanin: Amerykanów
kolega: kolegów dentysta: dentystów
But: ą ż ę ż brat: braci
ą ę ż ł ludzi
kaleka: kalek ę ż ę ż
ń uczniów ę ń ę ź
gosc: goscI nauczyciel: nauczycieli
ł ł
But: przyjaciel: ł
lekarz: lekarzy ł ł
listonosz: listonoszy ż ł ż ł
38
Synowie [nom.] ą wysocy. Koty [nom.] ą ł
My sons [subject] are tall. The cats [subject] are smalI.
Mam wysokich* synów i mole koty.
I have tall sons [direct object] and smali cats [direct object].
39
Unit 9
" The accusative (direct object form) of adjectives referring to plural
'men' nouns ends in -ich or -ych. It is the same as the genitive case
which we meet in Unit 13.
Exercise I
Write the direct object case of these nouns (find the nominative singu-
lar first);
profesorowie, malarze, Anglicy, koledzy, ś towarzysze,
Rosjanie, ż ł nauczyciele, sklepikarze
Unit 10
Exercise 2
Put the given noun imo the direct object case, e.g.
Direct obJect Direct object pronoun
We eat bread (masc.). Jemy chleb. Jemy go.
Mary loves Mark Maria kocha Marka. Maria go kocha.
(masc. 'men').
She greets the aunt Wita ę Wita ą
(fem.).
He loves the child Kocha dziecko. Kocha je.
(neut.).
I eat bananas (masc.). Jem banany. Jem je.
I know the boys Znam ł Znam ich.
(masc. 'men').
you visit the ladies Odwiedzasz panie. Odwiedzasz je.
(fem.).
I love children (neut.). Kocham dzieci. Kocham je.
Each subject pronoun (nominative case), e.g. I, he, they, has an equiva-
lent for each of the grammatical cases in Polish (here me, him, them).
You know that a noun which is the direct object stands in the accusat-
ive case. We often replace this noun by a direct object pronoun.
Accusative case pronouns
l
Witam Anglików.
(they [fern.] love)
(we know)
(she knows)
(he has)
(1love)
(they [masc.] remember)
(I remember)
(you [pl.] know)
(you [sing.] visit)
(we remember)
Anglicy (I greet).
Exercise 3
1. Francuzi
2. lekarze
3. Amerykanie
4. bracia
5. nauczyciele
6. studenci
7. listonosze
8. ż
9. przyjaciele
10. ś
Translate imo Polish. Use verbs and prepositions from Unit 7.
1. Wives complain about husbands.
2. Martha is waiting for a male friend.
3. I am looking at the dog.
4. The fathers complain about the boys.
5. We are waiting for friends.
6. I'm going for [to fetch] my husband.
7. The English ladies ask about the guests.
8. I'm ringing for the doctor.
9. The little children ask about Grandfather.
10. The Polish tourists wait for the driver.
Unit 10
The table of ą is:
Unit 10
Preposition plus noun Preposition plus pronoun
Singulor Plurol
Czekam na brata. Czekam na niego.
I you he she it we you they they Narzekam na ę Narzekam na ą
(men) (non-men)
Dzieci ą na ł Dzieci ą na nich.
Nom. ja ty on ona ono my wy oni one Marta pyta o dzieci. Marta pyta o nie.
Acc. ę ę go ą je nas was ich je
Ojciec narzeka na mnie.
me you him her it us you them them Kolega pyta o ciebie.
ę ę go cannot start a sentence or carry the sentence stress. In such
situations use the emphatic forms, mnie, ciebie, jego.
Note: Je means both it and them. It is also the he/she/it part of the
verb ś ć (to eat).
Anka je ł (Annie eats an apple/the pears). Anka je je.
(Annie eats it/them).
A different set of pronouns is used after accusative case prepositions
(e.g. na, do, za). They all begin with 'n', a historical remnant (e.g. on +
jego = niego). Only him, her, it and them exist. For other persons, use
the forms shown, explained above.
Accusative case prepositional pronouns
Write the given word in the direct object case. Then, replace it with a
direct object pranoun.
1. Antoni kocha ę (Marta). Antoni jq kocha.
2. Marysia ś ś ń Marysia ś
3. Matka zna (nauczycielka). Matka zna.
4. Ja mam ł Ja mam.
5. My witamy (ciocia). My witamy.
6. Ojciec otwiera (okna). Ojciec otwiera.
7. Pani zamyka (drzwi). Pani zamyka.
8. Ja witam (kolega). Ja witam.
9. My kochamy (wujek). My kochamy.
10. Dzieci ę ą (dziadek). Dzieci ę ą
11. Kasia czyta (gazeta). Kasia czyta.
12. Babcia kocha (dziecko). Babcia kocha.
Exercise I
Marek kocha ę
Go znam. not
not Marek kocha mnie (Mark loves me).
Jego znam. (I know him.)
Exercise 2
Singulor Plurol Put the correct pranoun in the gap. Use each given pranoun once only.
I you he she it we you they they
(men) (non-men) go go ą Je Je ich
mego mego ą nie me nich
Nom. ja ty on ona ono my wy oni one
Acc. MNIE CIEBIE niego ą nie nich nie
1. Halina ma ę Ja znam. Pytam o
nas was
2. Barbara zna Andrzeja. Ona zna. Czeka na
me you him her it us you them them 3. Jadwiga ma dzieci. Ja kocham. Pytam o
42 4. Tadek ma braci. On nie odwiedza. Narzeka na 43
Unit 10
5. Studenci ą nauczycielki. Oni ą ą na
6. Marta kocha Ł Ona odwiedza. Pyta o _
Exercise 3
Write the correct form of the given pronoun, e.g.
ę (ja)? ę mnie?
Czekacie na (ona)? Czekacie na niq?
1. Zapraszam (wy) na koncert.
2. ł narzeka na (oni).
3. Marysia i Ola ą na (on).
4. Ania pyta o (ona).
5. Basia odwiedza (ona).
6. Pan i Pani ń ą (on).
7. Feliks zna (my).
8. ę (ty).
9. Maryla kocha (ja).
10. Olek zaprasza (ty) na ę
Exercise 4
9. Rodzice ą ę
10. Lekarz jest dobry.
11. ą ą ę
12. ł kocha ę
l. ą o ą
J. Czeka na nie.
k. Narzeka na niego.
I. Czeka na ą
Unit 10
Rewrite in the plural.
1. auczycielka narzeka na ą
2. ł kocha mnie.
3. Czekam na ciebie.
4. ę mnie?
5. Znam go.
Exercise 5
6. Kolega zaprasza ą
7. Kocham ciebie.
8. Ojciec narzeka na niego.
9. Pytam o ą
10. Zapraszam ę na lody.
Match one item from Col. 1 with one item from Col. 2 as shown.
1. Mam ż okna. a. ą na niego.
2. Kocham ę b. Czeka na niego.
3. Czytam ą ż ę c. ę po niego.
4. Tadek kocha ę d. ę po niego.
5. Matka ma kota. e. Pyta o nie.
6. ą ż jest silny. f. Czekam na ą
7. Piotr ma siostry. g. ę ę za ą
45
8. ż kocha dziecko. h. ę przez nie.
Unit II
Possession (singular nouns)
In English we show possession with an apostrophe, e.g. the boy's book,
our children's toys, or with 0(, e.g. the top of the hill. Sometimes we
form a compound noun, e.g. passport number (the number of the pass-
port). In Polish we show possession with the genitive case.
EndIng
y
Example
When used
Nouns not ending
in ka, ga.
Nouns ending
in ka, ga.
Nominative
ę ż czeka.
The man is waiting.
Kolega ma dom.
My friend has a house.
Exomples
turysta: turysty
ę ż ę ż
kierowca: kierowcy
kolega: kolegi
kaleka: kaleki
Genitive
To jest samochód ę ż
This is the man's car.
Dom kolegi jest ż
My friend's house is big.
Unit II
3. The genitive singular ending of masculine nouns not denoting men
and animals is officially -u, but some nouns use -a. They tend to fall
ioto the categories in List A below. Strict rui es are impossible but, if in
doubt, write -u. Good dictionaries give the genitive singular. It is best
to learn it along with the noun.
Genitive case of masculine nouns
1. The genitive singular ending of masculine nouns denoting men and
not ending in -a (e.g. syn, ojciec), and of nouns denoting living crea-
tures (e.g. kot, ptak), is -a. This is exactly as the accusative case (direct
object) which you met in Unit 8.
Ending When used Exomples
2. The genitive singular ending of masculine nouns denoting men and
ending in -a is either -y or -i.
46
Nominative
Brat jest ł
My brother is
pleasant.
Dziadek jest stary.
Grandad is old.
Królik to ł
ę
Arabbit is a lovely
animaI.
Direct Object
Ty znasz brata.
You know my
brother.
Kocham dziadka.
I love Grandad.
Mam królika.
I have arabbit.
Genitive
Córka brata jest
ś
My brother's daughter
is beautiful.
Ż dziadka jest
gruba.
Grandad's wife is fat.
Ogon królika jest
krótki.
My rabbit's tail is
short.
u Nouns not in List A.
a Nouns in List A. Vowels
in last syllable often change
from ó to o and from ą to
ę especially in one-syllable
nouns. Usually, e before
last consonant is lost.
Example Nominative
To jest ż
This is Paris.
Hotel jest ł
The hotel is smalI.
obiad: obiadu bank: banku
sklep: sklepu dom: domu
pokój: pokoju wiatr: wiatru
koszyk: koszyka ż ż
palec: palca kwiatek: kwiatka
ą ę Kraków: Krakowa
Genitive
ś ł ż ą cudowne.
The churches of Paris are magnificent.
Znam numer hotelu.
I know the telephone number
of the hotel.
47
Genitive case of feminine nouns
The ending -y
List A - Masculine 'non-alive' nouns taking ending -a in genitive singular
In the genitive singular, nouns not ending in -ka or -ga usually take the
ending -y, as do nouns ending in the consonants shown below.
Unit II
The ending -i
In the genitive nouns ending in -ka or -ga take the ending -i,
as do nouns endmg m a soft accent, e.g. ń or in -ia. Notice the smaller
odd groups of nouns also.
Ending
When used
Exomples
After k/g + -a. Same
matka: matki
córka: córki
as nom. piuraI.
droga: drogi
After' accent (accent
ś ń ś ć niCI
/ost, -i added). Same
ę ć ę
as nom. piurai unless
ł ą ź ł ę ł ź ł
that ends in -ie.
ł ś ć ł ś
ś wsi
ń jesieni
ś ć ś
After c, s, z, b, m,
babcia: babci
Kasia: Kasi
n, p, w + -ia. Also
kuchnia: kuchni
after nouns in -i.
Zuzia: Zuzi
pani: pani
The two i's merge
But: Some foreign nouns in
into one.
b, m, n, p, w + -ia use -ii,
e.g. Libii, chemii, ł
After vowel + -j or
aleja: alei szyja: szyi
-ja. J merges with i.
nadzieja: nadziei
kolej: kolei
ż ż
Nouns in -la, -I, -w
cebula: cebuli
chwila: chwili
and foreign nouns in
ą ą
-ea, -ua.
krew: krwi
ś ś
sól: soli idea: idei
statua: statui
Example Nominative
Genitive
Matka kocha dzieci.
Oczy matki ą zielone.
l
The mother loves her
The mother's eyes are green.
chi/dren.
i
To jest polska ś ń
Melodia ś jest ę
I. This is a Polish song.
The melody of the song is pretty.
Babcia ma kota.
Kot babci jest ł
Granny has a cat.
Granny's cat is white.
49
Exomples
Dziecko siostry jest chore.
My sister's child is iiI.
To jest koniec ulicy.
This is the end of the street.
Genitive
lampa: lampy ł ł
kobieta: kobiety siostra: siostry
ł ł ł ł
noc: nocy ulica: ulicy
ę ę mysz: myszy
twarz: twarzy burza: burzy
ż ż grusza: gruszy
rzecz: rzeczy ż ż
After c, ca, cz, cza,
sz, sza, rz, rza, Ż ż
Same as gen. piuraI.
After hard stems
(except k/g) + -a.
Same as nom. piuraI.
When used
I Fruit and vegetables, banan, pomidor
2 Vehicles, ford, mercedes (car names have no capitals).
3 Units of currency, dolar, funt, frank.
4 Games, ż tenis and dances, krakowiak, walc.
S Cigarettes, papieros, salem (brand names have no capitals).
6 Tools/containers, ł klucz, ł talerz.
7 Parts of the body, nos, brzuch.
8 Most Polish towns, ł Szczecin.
9 Ali months except February [luty]. This was originally a mascu-
line adjective meaning 'bleak' and takes -ego.
10 Units of day, ń wieczór. But: The four masculine days
(Unit 38) take -u.
I I Nouns ending in -ek, -ik, -yk, like zegarek, ł ę But:
Nouns in -ek derived from verbs take -u (e.g. ą from
verb ć
Example Nominative
Siostra jest zmartwiona.
My sister is worried.
Ulica nie jest ł
The street is not long.
Ending
y
48
Unit II
Unit II
3. The endings -ii and -ji
-ii occurs in nouns ending in specific consonants + -ia; -ji occurs in
foreign nouns.
But nouns ending in ę and ę use -ienia and ę lO the genitive
singular. Nouns ending in -um do not change.
Unit II
Endmg When used Exomples
Nouns in ę alone extend ę ę
ę to ę ę ę
Endmg
ii
ji
When used
After d, ch, f, g, k, l, r,
t + -i (usually folIowed
by -a).
Foreign words in -cja,
-sja, -zja. J is kept.
Exomples
melodia: melodii Belgia: Belgii
Anglia: Anglii historia: historii
sympatia: sympatii
telewizja: telewizji lekcja: lekcji
poezja: poezji Francja: Francji
stacja: stacji Szkocja: Szkocji
procesja: procesji
ienia
ę
Most nouns in ę extend
ę to -ienia.
ę Imienia ę ramienia
But: ę ę
ź ę ź ę ę ę
(young animals, by analogy with
ę
ę ma zabawki. Zabawki ę ą tanie.
The baby has some toys. The baby's toys are cheap.
Example Nominative
Lekcja jest trudna.
The lesson is difficult.
Anglia to ę kraj.
England is a lovely
country.
Neuter nouns
Genitive
Jest koniec lekcji.
It is the end of the lesson.
Historia Anglii jest trudna.
The history of England is
difficult.
Example Nominative
ę ma siano.
The piglet has some
straw.
Exercise I
Genitive
Siano ę jest mokre.
The piglet's straw is wet.
The genitive singular of neuter nouns ending in -o, -ie or e ends in -a.
Write the genitive singular these masculine nouns.
Rewrite the sentences to express possession as shown.
Brat ma ć zielony samochód. Samochód brata jest zielony.
1. Siostra ć ł dom.
50
Ending
a
Example
When used
Nouns in -o, -e, -ie.
Same as nom. piuraI.
Nominative
Miasto jest stare.
The town is old.
Dziecko narzeka
na ę
The child complains
about its sister.
Exomples
okno: okna ł ł
ł ł morze: morza
mieszkanie: mieszkania
Genitive
Ulice miasta ą ą
The streets of the town are narrow.
Siostra dziecka ma ę
The child's sister has a toy.
1. kot (cat)
2. ł (table)
3. dzban (jug)
4. samochód (car)
5. garnek (pot)
6. baran (sheep)
7. ł (jar)
8. chleb (bread)
Exercise 2
9. ser (cheese)
10. obiad (lunch)
11. but (shoe)
12. kalafior (caulif1ower)
13. sklep (shop)
14. dywan (carpet)
15. grzyb (mushroom)
16. ziemniak (potato)
51
Unit II
2. Dziecko ć ą ę
3. Ojciec ć ł pole.
4. Wujek ć stary rower.
5. Teresa ć ą ą ż ę
6. Kot ć ś ż mleko.
7. Antek ć ę ą ę
8. Kierowca ć ą ę
Exercise 3
Unit 12
Possession
whose
roI nouns);
Translate into Polish
1. the end of the storm
2. the start of the lesson
3. the end of the avenue
4. the start of the journey
5. the end of the song
6. the start of the holidays
7. the end of the story
8. the beginning of the melody
9. the end of the autumn
f
Masculine nouns
The genitive plural of masculine nouns usually ends in -ów, though -y
and -i also occur. It is made from the genitive singular, so vowel changes
which occurred there (ó to o, ą to ę and loss of e before last consonant)
recur here.
You already know the genitive plural of masculine nouns denoting men
(e.g. synowie, lekarze) because it is exactly the same as the accusative
pluraI (Unit 9).
Endmg
ów
When used
After hard consonant
including k and g,
and also after c.
Exomples
bank: banków ą ą
ptak: ptaków koniec: ń
ł ł pies: psów
syn: synów zegarek: zegarków
ą ę
(Note vowel changes
and loss of e.)
Example Nom;nat;ve
To ą ł domy.
These are nice houses.
stól: ł ą ę
ą ę ą ę
samochód: samochodów
Gen;t;ve
Cena domów jest wysoka.
The price of the houses is high.
52
The ending -y and -i occurs in nouns ending in some consonaIJts, in-
cluding accented ones. See ł 53
Feminine nouns
* Many alternative forms in -ów occur, e.g. pokojów, hotelów,
koszów, ż
Most feminine nouns form their genitive plurai by dropping their -a or
-i ending. Ii the stem has one syllable, especially if it contains o or ę a
vowel change often occurs. Ii the stem ends in a difficult consonant
group an extra e is added.
Example Nominative
Hotele ą nowe.
The hoteis are new.
55
Unit 12
Rower sióstr jest nowy.
The sisters' bicycle is new.
Brat kobiet jest ł
The women's brother is kind.
Genitive
Exomples
droga: dróg ł ł
ł ł siostra: sióstr
ę ą córka: córek
panna: panien ł ł
ł ł
gospodyni: ń
ziemia: ziem pani: ń
ciocia: ć babcia: ć
Siostry ą rower.
The sisters have a bicycle.
Nouns in .j, -ia (but
not -nia nor foreign
nouns in -ia). -i is lost,
accent added if possible.
Note vowel changes
and addition of e.
When used
Example Nominative
Kobiety ą brata.
The women love their
brother.
Ending
(5ee table overleaf)
Most neuter nouns form their genitive pIurai by dropping their -o, -e or
-ie ending. Ii the stem has one syllable, especially if it contains o or ę
a vowel change often occurs. Ii the stem ends in a difficult consonant
group (e.g. ż ł -tr, -tk, -czk) an extra e is added.
Neuter nouns
ouns ending in c, cz, sz, rz, Ż (noc, twarz, rzecz, mysz, ż in
-nia (kuchnia, suknia) and foreign nouns ending in -cja, -sja, -zja, -ia
(stacja, procesja, poezja, tragedia) are easy. The genitive plurai is the
same as the geniti ve singular (Uni t 11).
Therefore, to avoid confusion, alternative 'no ending' forms for -nia
nouns now occur (sukien, ę ń kuchen for sukni, ę kuchni).
Kolor sukni jest ę could mean 'The colour of the dress is nice' ar
'The colour of the dresses is nice'. 50, the pluraI often becomes Kolor
sukien jest ę
\
I
J
,
l
f
I
(
l'
Exomples
gwiazda: gwiazd ulica: ulic
ż ż orkiestra: orkiestr
kobieta: kobiet chwila: chwil
But: aleja: alei nadzieja: nadziei
Exomples
Genitive
ę hoteli ą ł
The photographs of the hoteis are
nice.
klucz: kluczy kapelusz: kapeluszy
talerz: talerzy grosz: groszy
lekarz: lekarzy ż ż
ż ż ł ł
kosz: koszy
hotel: hoteli parasol: parasoli
pokój: pokoi
nauczyciel: nauczycieli
But: kraj: krajów
ń koni ł ę ź ł ę
ś ć ś ś ć ś
But: ń tygodni ń ogni
After I, j. J merges
with j.
After cz, sz, rz, Ż
ż
After ' accent
(accent lost, -i
added).
When used
After consonant + a
(except nouns in -cja,
-sja, -zja).
When used Ending
Ending
j*
y*
54
Unit 12
Example Nominative
Polskie miasto ą ę
Polish towns are pretty.
Whose? is czyj? It agrees in number and gender with the item pos-
sessed, not with the possessor.
Unit 12
Dom dziewczqt jest ż
The girls' house is large.
Genitive
muzeum: muzeów
gimnazjum: gimnazjów
ę ę
wybrzei;e: wybrzei;y
Exomples
A few nouns, usually of
3 syllables, with soft
consonant before ending.
Nouns in -um.
When used
Example Nominative
ę ą
tutaj.
The girls live here.
ów
i, Y
Endmg
Asking 'whose?'
l
r
Historia miast jest ciekawa.
The history of the towns is
interesting.
morze: mórz pole: pól
ł ł ś ę ś ą
okno: okien ł ł
ę ę ł ł
But: dziecko: dzieci (same as
nom. piurai).
ę ę ć
mieszkanie: ń
ś ś ń
Genitive
Exomp/es
drzewo: drzew pióro: piór
Jezioro: Jezior miasto: miast
serce: serc lato: lat
In nouns in acie or -nie,
loss of ending exposes soft
consonants ci, ni. These
become Ć ń
Nouns in -o, -e, -ie.
Note vowel changes and
addition of e.
When used Ending
Dzieci ą zabawki.
The children have toys.
Zabawki dzieci ą nowe.
The children's toys are new.
Singu/or
Mosc. Fem. Neut.
Plurol
Non-men Men
Nom. czyj czyja czyje czyje czyi
Less frequently, endings -ion ar ą occur. Endings -i, -y and -ów are
rare.
Endmg
ion
ą
When used
Most nouns in ę use
piurai stem -ion.
Nouns in ę alone.
PIurai stem ę
becomes ą
Exomples
ę Imion ę ramion
But: (young animals, by analogy
with ę
ę ą ź ę ź ą
ę ą
ę ą
ę ą
ą ż ę ą ż ą
Czyj dom jest stary?
To jest czyja matka?
Czyje dziecko jest chore?
To ą czyje ą ż
Czyi koledzy ą
(See exercises overleaf).
Whose house is old?
Whose mother is that?
Whose child is ill?
Whose books are these?
Whose friends are waiting?
Unit 12
Exercise I Unit 13
Genitive case af adjectives
7. nazwisko
8. bluzka
5. córka
6. ł ż
Write the genitive singular and plurai of these nouns [Ali end in -ka
(fern.) or -ko (neut.)].
1. matka 3. lekarka
2. wojsko 4. ł
Exercise 2
Exercise 3
Use the vocabulary to enter your details, in English, on this form (no
answers given).
Using czyj, czyja, czyje, rewrite the sentences as shown. The item pos-
sessed is singular, the possessor is plura!. Watch the gender.
Adjectives in -y, -a, -e
5ingulor P/uroi
Mosc. Fem. Neut. Non-men Men
Nom. dobry dobra dobre dobre dobrzy
Gen. -ego -ej -ego -ych -ych
dobrego dobrej dobrego dobrych dobrych
Adjectives in .i, -a, -ie, and those few ending in -i, -ia, -ie
An adjective associated with a noun which is in the genitive case must
also be in the genitive case.
Below are the genitive case endings of adjectives. Adjectives in -y, -a,
-e differ from those in -i, -a, -ie (notice the i). Masculine and neuter
singular are identical. The plural is identical for all genders. Consonant
changes present in the nominative plural for men do not appear in the
genitive plurai (dobrzy, polscy but dobrych, polskich).
Czyj to jest pokój?
8. lalka, córki
9. ę ż
10. obiad, dzieci
11. sypialnia, synowie
12. mieszkanie, panie
13. ą koledzy
14. miasto, przyjaciele
Exercise 4
1. dom, studenci
2. zabawka, bracia
3. jedzenie, psy
4. ciocia, siostry
5. klub, Polacy
6. czasopismo, rodzice
7. autobus, ś
Pokój (singular), nauczyciele (plurai).
To jest pokój nauczycieli.
Write the genitive singular and plurai of these masculine nouns.
1. wujek 2. ł 3. kieliszek 4. patyk 5. czajnik 6. sznurek
5lngu/or P/uroi
Data urodzenia Miejsce zamieszkania
Mosc. Fem. Neut. Non-men Men
Miasto urodzenia Adres mieszkania/domu
Numer telefonu Kod pocztowy miasta Nom. polski polska polskie polskie polscy
Adres pracy Zawód
ostatni ostatnia ostatnie ostatnie ostatni
Typ ł ś ć ę
Gen. -iego -iej -iego -ich -ich
ę ojca ę matki
polskiego polskiej polskiego polskich polskich
Nazwisko matki Zawód ę ż ż
ostatniego ostatniej ostatniego ostatnich ostatnich
58 Data ś ś ć dzieci
59
Sing.
PI.
Nominotive Genitive
Masc. dobry polski syn dobrego polskiego syna
fem. dobra polska córka dobrej polskiej córki
Neut dobre polskie dziecko dobrego polskiego dziecka
Non- dobre polskie domy dobrych polskich domów
men córki córek
dzieci dzieci
Men dobrzy polscy synowie synów
Exercise 2
Write the genitive singular of:
1. brytyjski ł
2. ł wujek
3. ł brat
4. ę pan
S. czarny pIes
6. ł matka
7. niska dziewczynka
8. ł siostra
9. ę ę
10. niebieskie morze
11. nowe miasto
12. ż muzeum
Write a sentence to link the subject and verb (Col. 1) with the most
sensible object (Col. 2). Then write another sentence in which the ori-
ginal object is now the subject, e.g.
Example ę pani.
The pretty lady.
Bogaty syn.
My rich son.
ł siostry.
Little sisters.
Polscy ludzie.
Polish people.
Oczy ę pani.
The pretty lady's eyes.
ą bogatego syna.
My rich son's money.
Matka ł sióstr.
The little sisters' mother.
Domy polskich ludzi.
Polish people's houses.
\
I
Exercise 3
ł nauczycielka czyta
ą ą ż ę
ą ż ł
nauczycielki jest ciekawa.
Stary dziadek kocha
inteligentnego wnuka.
Wnuk starego dziadka jest
inteligentny.
Fili in the genitive cases of these adjectives.
Exercise I
Sing. - Mosc./Neut.
ł
drogi
ł
ł
ciekawy
chory
wielki
bogaty
biedny
angielski
Sing. - Fem. Plurol - Ali genders
1
I
l
1
1. malutkie ę ma trudne czasopismo
2. bogaty biznesmen ma ciekawa ą ż
3. ł babcia kocha siwe ł
4. ł dziecko ma drogi samochód
5. ł nauczycielka czyta ż mieszkanie
6. stary pan ma ł suknia
7. stary dziadek kocha nowa zabawka
8. ę pani ma niskie ł ż
9. biedna studentka czyta ł ż
10. ż rodzina ma czarny kot
11. polski profesor czyta inteligentny wnuk
12. ł ą ż kocha tania gazeta
Exercise 4
Complete the sentence giving the possessive (genitive singular) of the
words in brackets, e.g.
Praca ł dentysty ł dentysta) jest trudna.
Unit 13
1. Rower (nowy kolega) jest drogi.
2. Wóz (stary kierowca) jest zielony.
3. Obraz (polski artysta) jest znany.
4. Sklep (bogaty sprzedawca) jest wielki.
5. Samochód ł turysta) jest czerwony.
Exercise S
l
)
,
Unit 14
Prepositions foliowed by
genitive case
Exercise 6
Enter the word for whose? Then answer using the genitive plural of the
bracketed words.
Czyj to jest autobus? To jest autobus polskich turystów (polscy ś
Rewrite correctly. The phrase in italics refers to 'men' (see Units 8
and 9).
1. My ć na mqdrzy nauczyciele.
2. Ż ć dobry Ż
3. Ja ć po znajomy lekarz.
4. ł ć ł wnuk.
5. Ty ć o stary dziadek.
6. Profesorowie ć nowi studenci.
7. Ja ć na przystojni ł
8. Wy ę ć ł panowie.
9. Marysia ć na leniwi synowie.
10. My ć grzeczni koledzy.
63
Bolek mieszka u babci
(babcia).
Bolek lives at his
grandmother's.
ś ś ł
(przyjaciel).
you are among friends.
ę ł ż rzeki (rzeka).
I'm going along the river.
Poczta jest naprzeciw
apteki (apteka).
The post office is opposite
the chemist's.
Mieszkam daleko ś ł
ś ł
I live far from the church.
Park jest niedaleko dworca
(dworzec).
The park is not far from the station.
Ola mieszka obok cukierni
(cukiernia).
Ola lives next to the sweet shop.
ś ł jest blisko ratusza
(ratusz).
The church is near the town hall.
blisko, ł near naprzeciw[ko] opposite
obok beside, u at house,
next to shop of
daleko far from ś among
niedaleko near ł ż along length of
w ż near ł ł around
Examples (Brackets show nominative case)
Many prepositions always cause the following noun ar pronoun, and
any associated adjective, to change from its nominative to its genitive
case form. Many of these prepositions show the static position of one
object relative to another.
____to jest mieszkanie? To jest mieszkanie (polskie studentki).
____ to ą ł To ą ł (starzy profesorowie).
____ to ą zabawki? To ą zabawki ł bracia).
____ to jest samochód? To jest samochód (dobrzy koledzy).
____ to ą gazety? To ą gazety (angielscy nauczyciele).
____ to jest czasopismo? To jest czasopismo ę panie).
____ to jest miska? To jest miska ł króliki).
____ to ą ę To ą ę ś siostry).
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
62
Some other prepositions always followed by the genitive case are:
Unit 14 To aid pronunciation an e is added to bez od and z b f h I
. . ,eore t e persona
pronoun mme (Umt 15) and before difficult consonant groups, e.g.
Wracam ze ł Gra beze mnie.
I return from school. He plays without me.
Prezent jest ode mnie.
The present is from me.
ć (to return) [behaves like mi
es
zkacl
ć z (from a place or activity)
Wracamy z miasta/z pracy.
We return from town/from work.
Dzieci ą ze ł
The children return from school.
Pies lata ł dziecka
(dziecko).
The dog is running round the
chiid.
do to, towards, into podczas during
od from w ą in the course of
dla for ł according to
z(e) out of, from zamiast instead of
bez without [o]prócz apart from, except
mimo despite z powodu because of, due to
Domy ą w ż ł ą ł ą
The houses are near meadows.
Examples (Brackets show nominative case)
ę od domu do domu (dom).
I go from house to house.
ł ż lody do lodówki
(lodówka).
Put the ice cream into the fridge.
To jest dla ł od brata
ł brat).
This is for Paul from his brother.
ę z hotelu (hotel).
I ring from the hotel.
Czytam podczas lekcji
(lekcja).
I read during the lesson.
Mam czas w ą tygodnia
ń
I have time during the week.
ł Kasi zupa jest
smaczna (Kasia).
According to Kate the soup
tastes nice.
Zamiast chleba jem ł ę
(chleb).
Instead of bread I am eating a
roll.
ć od (from visiting a person)
Wracam od wujka/od dentysty.
I return from uncle's/from the dentist's.
Magda wraca od ż
Magda returns from her girlfriends'.
Exercise I
each noun into its genitive case form as required by the prepo-
Sltwn do.
Example: ę do miasta (miasto). Complete. ę do
----
(a) teatr, bank, ś ł dom, zamek, ogród, las.
(b) bracia, rodzice, przyjaciele, studenci.
(c) k:'laclarnia, apteka, ł ę toaleta.
(d) kmo, muzeum, mieszkanie, dziecko, ł ż
Exercise 2
ę do miasta bez ę
ą
I'm going to town without
money.
Mimo ś ę do cioci
ś ciocia).
Despite the snow I'm going
to my aunt's.
Oprócz matki jest tu ojciec
(matka).
Apart from mother, father is
here too.
Nie ę z powodu grypy
(grypa).
I'm not going because of 'fiu.
Andrzej is unhappy with his basic facilities. Complete his statement.
(a) Tutaj mam pokój bez _
telefon, ra.dio, magnetowid, telewizor, ś ł lodówka centralne
ogrzewame. '
(b) ł (I had) wszystko u
wujek, ciotka, babcia, s,'ost--b-- , k
ra, rat, syn, cor a, Mama, oJ' ciec,
dziadek.
65
Unit 14
Exercise 3
Rewrite the plural nouns (in brackets) in the form required by the
preposition.
1. ś (Polacy) i (polki) jest ł
2. Mam list od (siostry) i od (bracia).
3. ł (nauczyciele) i (nauczycielki) Kasia jest inteligentna.
4. Dziadek ma prezenty dla (wnukowie) i (wnuczki).
5. ś mieszka naprzeciwko (sklepy), (banki) i (biura).
6. Zamiast ł i (jaja) mam chleb i ser.
7. Podczas (koncerty) i (sztuki) nie rozmawiamy.
I
f
l
I
Unit 15
Genitive case verbs
Four common verbs which use the genitive case for the direet object
are:
The direct object of genitive case verbs like the above is often replaced
by genitive case pronouns.
The genitive case is vital in Polish. It shows possession, but also ex-
presses the direct object after some positive verbs (for no elear reason)
and after al! negative verbs (Unit 22).
67
need
use
ć
ż ć
ę spokoju. (spokój)
I need peace.
ż farby. (farba)
I use paint.
listen to
look for
ł ć
ć
ł radia. (radio)
Ilisten to the radio.
Szukam pracy. (praca)
I'm looking for a job.
Genitive case pronouns
I
I

I
I
I
!
Exercise 5
Change the phrase in brackets to the form required by the preposition.
1. ę do (nowa ł
2. ę do (dobra ż
3. Mieszkam obok ł park).
4. Zamek jest blisko (stare muzeum).
5. Antoni mieszka u ł kolega).
6. Wracamy z ł koncert).
7. Oprócz ł siostra) mam ż brata.
8. Zamiast (czerwone ż mam ż ł tulipany.
9. Mamy cukierki dla (grzeczne dzieci).
10. Babcia wraca od ł wnuk).
Exercise 4
Complete each phrase with a preposition, then find their meanings.
do dla z od do z od bez od do
1. Student liceum. a. Currant wine.
2. Pokój widoku. b. Hairbrush.
3. Proszek bólu ł c. Writing paper.
4. Szczotka ł d. Coat coUar.
5. Ł ż dziecka. e. Headache powder.
6. Wino porzeczek. f. Toothbrush.
7. Klucz ż g. Viewless room.
8. Papier listów. h. High school student.
9. Szczoteczka ę l. Child's crib.
66 10. ł ł J.
Garage key.
Genitive case prepositional pronouns
Unit 15
ą ą ode mnie.
Oni ą beze mnie
To jest list do ciebie.
Wy mieszkacie obok nas.
Ciocia mieszka naprzeciwko was.
Piotr ma prezent dla niego.
ę do miasta bez niej.
Mam list od nich.
Prepasitian plus pranaun
Piotr ma prezent dla brata.
ę do miasta bez siostry.
Mam list od rodziców.
Prepasitian plus naun
Exercise 2
Exercise I
1. Szukamy (tani ł
2. Dzieci ł ą (matka) i (ojciec).
3. Studenci ą (dobre ą ż
4. Marta szuka (cukierki) i (czekoladki).
5. Polacy ł ą (polskie ę
6. Bracia ą (czarny pies).
Insert the direct object, e.g. Maciej ł radia (radio).
ł go.
Ilisten to him.
Szukam jej.
I'm looking for hero
ę ich.
I need them.
ż go.
I use it.
ł ojca.
I listen to my father.
Szukam matki.
I'm looking for mother.
ę ą ż
I need books.
ż ł
I use butter.
A different set of pronouns is used after genitive case prepositions (e.g.
bez, dla, od). They all begin with 'n', a historical remnant (e.g. on +
jego = niego). Only him, her, it and them (shown in bold italics below)
exist. For other persons, use the forms shown explained above.
ę ę go cannot start a sentence or carry the senrence stress. In such
situations use the emphatic forms mnie, ciebie, jego.
Unit 15
Singulor Pluml
I you he she it we you they they
(men) (non-men)
Nom. ja ty on ona ono my wy oni one
Gen. ę ę go jej go nas was ich ich
me you him her it us you them them
5ingular P/ural
I you he she it we you they they
(men) (non-men)
Nom. ja ty on ona ono my wy oni one
Gen. MNIE CIEBIE niego niej niego nas was nich nich
me you him her it us you them them
Note: To aid pronunciation an e is added to bez. od and z before mnie.
Insert the verb and direct object, e.g. ż ł ą ł ć
telewizji (telewizja).
1. Student ć ł
2. Ty ł ć (muzyka).
3. Wy ł ć (program).
4. Ł ć (kot).
5. Ludzie ł ć (orkiestra).
6. Ja ć (dobra kawiarnia).
7. Marysia ł ć (polska ś ń
8. Ty ć (nowe mieszkanie). 69
nich
ich
Unit 15
70
Exercise 3
Select the best object to complete each sentence after ę as
shown.
1. Praca jest trudna; ę a. ł ś
2. Jestem ę b. ł
3. Mam ból ł c. chleba
4. Jestem smutna; d. autobusu
5. Jestem chory; e. ę
6. Pogoda jest zimna; f. pomocy
7. Mieszkam daleko pracy; g. odpoczynku
8. Jestem ł h. parasolki
9. Jest deszczowa pogoda; l. spokoju
10. Jestem biedny; J. lekarza.
Exercise 4
Write the correct form of the direct object after the verb ż
1. Do kanapek ż chleb, ł ł ser, ogórek, cebula,
pomidory i jajka.
2. Do pracy ż ł kredki, papier, ł linijka i
komputer.
Exercise 5
Write the correct form of the noun and pronoun, e.g. ę do ciotki
(ciotka). ę do niej.
ę = I write, ę =I speak/say.
1. ę do (brat). ę do _
2. ę do (babcia) i (dziadek). ę do _
3. ę do (Agata). ę do _
4. ę do (panowie) i (panie). ę do _
5. Jestem zadowolony z (samochód). Jestem zadowolony z _
6. Olga jest zadowolona z (mieszkanie). Olga jest zadowolona z
7. ś zadowoleni z (dzieci). ś zadowoleni z _
8. ś gotowi do (praca)? Tak. ś gotowi do _
Exercise 6
mnie ciebie niego niej
ę ę go Jej
Select one pronoun from each pair to fit the sentences below.
1. Dzieci ł ą nauczycieli. ł ą _
2. ę do Piotra. ę do _
3. ę do Heleny. ę do _
4. Matka kocha . (you, sing.).
5. auczyciel jest zadowolony ze o (me).
Unit 15
71
Verbs in this tiny group end in ć (but same ć verbs belong to other
groups). It has two subdivisions; the ending used by the they part is
different. The verb ś ć also belongs here.
ć contrasts with ć (to knowa person, country, language).
Link words gdzie, kiedy, ż
ć (know how to)
ć is folIowed by the infinitive.
ć takes a direct object.
Many verbs of knowing, remembering, understanding, asking, believ-
ing, etc. introduce subordinate clauses starting with link words. Notice
that the verb in the subordinate clause often stands right after the
link word. The comma is necessary. Unlike in English, we cannot omit
the word 'that'.
ć and ć
Person Ending
ja -em
ty -esz
on/ona/ono -e
my -emy
wy -ecie
oni/one ą
umiem
umiesz
umie
umiemy
umiecie
ą
ć (understond)
rozumiem
rozumiesz
rozumie
rozumiemy
rozumiecie
ą
Umiem ł ć (I can swim.)
Rozumiem ę
(I understand the lesson.)
gdzie (where)
Wiem, gdzie mieszkasz.
Wiemy, gdzie jest bank.
Pyta, gdzie jest matka.
kiedy (when)
ę kiedy masz
urlop.
On wie, kiedy mam
urodziny.
Pyta, kiedy jest matka.
ż (that)
I know where you live.
We know where the bank iso
He asks where mother iso
I remember when your holiday iso
He knows when my birthday iso
He asks when mother is at home.
ć and ś ć
Person Ending
ja -em
72 ty -esz
ć (know o (oct)
wiem
wiesz
ś ć (eot)
jem
jesz
l
Rozumiem, ż ś chory.
Oni ą ż mam syna.
ę ż ą biedni.
lunderstand (that) you are iiI.
They know (that) I have a son.
I remember (that) they are poor.
73
Unit 16
74
Exercise I
Correct the error in each sentence.
1. My rozumiemy nauczyciel.
2. Ja umie ć w karty.
3. ł je ł
4. Dziewczynki ą ł
5. Ojciec wie, gdzie kolega ć
6. ż ą ł ć
7. Ja wiem, kiedy sklep ą otwarty.
8. Marysia umiem ć
Exercise 2
Insert the best link word, kiedy, gdzie, or ż and translate the sentence.
1. Córka wie, jest autobus do Krakowa.
2. Nie wiem, jest poczta.
3. ś ą wycieczka jest droga.
4. Nie ę oni ą
5. Ojciec wie, syn jest leniwy.
6. ie wiecie, macie egzamin?
7. Dziecko rozumie, owoce ą zdrowe.
8. Pani nie wie, bank jest czynny?
Exercise 3
Translate, using the correct verb for 'to know' ć ć ć
1. Anka knows Warsaw and Kraków.
2. Kasia can read and write.
3. The mother knows when the child is iII.
4. The boy knows how to swim.
5. I know that you have time for coffee.
6. I know where Piotr lives.
7. The men know the teachers (masc.)
8. We know that you (sing.) know Magda.
Exercise 4
Find the correct verb for each sentence.
a. rozumie b. umiecie c. znasz d. wie e. ą f. znam
g. ą h. wiemy
1. Profesorowie studentów.
2. Dzieci ł na obiad.
3. On , gdzie ą koledzy.
4. Ja ł i Tomka.
5. Wy ć w tenisa.
6. Ty ę polski.
7. My nie , gdzie jest szpital.
8. Teresa ę
Exercise S
Write the correct form of the verb, and of the nouns (italicised) folIow-
ing the genitive prepositions.
1. Synowie ś ć obiad u wujek. Wujek mieszka niedaleko rodzina.
2. Ja ć ę bez pomoc.
3. Dzieci ć ż prezent jest od ciocia.
4. ę do bank. ć ż bank jest blisko ł
5. Mimo zimna pogoda Krysia ś ć lody na deser.
6. Wy ć ł ć Basen jest naprzeciwko park obok ś ł
7. Lekarz ć ż pacjent ć ę
8. ż ć ż ą do Warszawa jest ź
Unit 16
7S
Unit 17
NominatJve AccusatJve GenitJve
Unit 17
Szukam jednego
brata, kota.
I'm looking for one
brother, cat.
Szukam jednego
ł jednej siostry,
jednego dziecka.
I'm looking for one
rabie, sister, child.
ę do jednej córki,
jednego wnuka.
I write to one daughter,
grandson.
Mam jednego brata,
kota.
I have one brother, cat.
Mam jeden ł ą
ę jedno dziecko.
I have one rabie, sister,
chiid.
jedna siostra, jedno
dziecko, jedne drzwi
one sister, chiid, door
jeden brat, kot, ł
one brother, cat, rabie
Jedni ł ą
Some boys are waiting.
Jedne dzieci ś ą
Some children sing.
Czekam na jednego
pana, ą ą
jedne dziecko.
I'm waiting for one
gentleman, one lady,
one chi Id.
Jedyny, jedyna, jedyne means anly one. Jeszcze jeden/jedna/jedne means one more.
To jest mój jedyny ł Mam jeszcze jeden ł
l
Cardinal numbers I to 4
These behave like adjectives, agreeing in number, gender and case
with the noun following. Most complex are 'one' and 'two'. 'Three'
and 'four' are easier. Numbers from 'five' onwards have only two
forms.
From 'three' onwards, the number does not change when referring to
masculine (non-men), feminine and neuter nouns in the nominative and
accusative cases.
Jeden/jedna/jedno (one)
Dwaj/ dwie/ dwa (two)
'One' agrees in gender and case with its associated noun. It also means
'a certain'. The plural jedne/jedni means 'some' (from atotal number).
Use jedne before 'plurai only' nouns, e.g. jedne spodnie (one pair of
trousers).
'Two' agrees in gender and case with its associated noun. For groups of
mixed gender, children, young animals and 'plurai only' nouns, there is
a collective form.
76
Slngular Plurol
Masc. Fem. Neut. Non-men Men
Nom. jeden jedna jedno jedne jedni
l
Acc. jeden [non-alive] ą jedno jedne jednych
jednego [alive]
Gen. jednego jednej jednego jednych jednych
Masc. (men) Masc. (non-men) Fem. Co/leetive
and neut.
Nom. dwaj* dwa dwie dwoje**
Acc. dwóch dwa dwie dwoje
Gen. dwóch dwóch dwóch dwojga
* Dwaj, and trzej, czterej below, have a subject in the nominative piurai and a
plural verb. Colloquially, dwaj, trzej, czterej are replaced by dwóch, trzech,
czterech which have a subject in the genitive piurai and a singular verb.
Dwaj/trzej/czterej panów BUT Dwóch/trzech/czterech panowie
ą czeka. (2/3/4 men are waiting.)
** Dwoje, and troje, czworo below, have a subject in the genitive case and
a singular verb, e.g. dwoje ż ż na stole (lit. two of scissors is Iying on
the rabie).
77
Unit 17
Nommotive Direct Objea Genitive
Unit 17
Exercise 2
Put the correct form of jeden before:
dziecko, pani, nauczycielka, kierowca, talerz, pan, ę ulica,
przyjaciel, Angielka, miasto, sklep, Polak, pole, noc, nazwisko,
ę ż ę ł ą ź ę
Nomlnotive
dwaj synowie
dwa ł
dwie matki
dwa drzewa
dwoje dzieci
dwoje drzwi
Two sons, pencils,
mothers, trees,
children, doors.
AccusotlVe
Mam dwóch synów,
dwie córki.
I have two sons,
daughters.
Mam dwoje dzieci.
I have two children.
Pokój ma dwa okna,
dwoje drzwi.
The room has two
windows, doors.
Czekam na dwóch
panów, dwie panie,
dwoje dzieci.
!'m waiting for two
gentleman, ladies,
children.
Gen/tlVe
Szukam dwóch
braci, dwóch
sióstr, dwojga
dzieci.
!'m looking for two
brothers, sisters,
children.
ę do dwóch
panów, dwóch ń
dwojga dzieci.
I write to two men,
ladies, children.
trzy/cztery
koty, kobiety,
okna
threelfour
cats, women,
windows
Exercise I
Mam troje/czworo
dzieci.
I have three/four children.
Pokój ma troje drzwi.
The room has three doors.
Prezent od trojga/
czworga dzieci.
A present from three/
four children.
Put the correct form of dwa before:
Trzej/trzy (three) and czterej/cztery (four)
Here, nouns divide into two groups - masculine (men), and all others.
Differences exist only in the nominative and accusative cases. For groups
of mixed gender, children, young animals and 'pl ural only' nouns, there
are collective forms. For <- and *<- see under dwaj above.
trzy cztery troje czworo
trzech czterech trojga czworga
Other Nouns
Exercise 3
1. Dwaj panowie ą na ą
2. Krysia ma koguta, ę i ł ę
3. Basia ę ś ń ę ę
4. Znamy aktora i ę
5. Antek ma ą ż ę zeszyt i ł
6. Mam ę i ż ę
7. Pokój ma okno i drzwi.
Put the correct form of jeden in the gap (direct object case needed).
ż okna, rzeczy, kraje, dni, koledzy, noce, lata, dzieci,
lekarze, psy, ł ż lekcje, ś ptaki, ę ń drzwi,
autobusy, ł ę rzeki, ą
troje** czworo**
Colleaive
cztery trzy
Masc. (men)
Gen. trzech czterech
Nom. trzej* czterej*
Acc. trzech czterech
Nominotive Direct Objea Genitive
Exercise 4
Match the numerais to the gaps. Use each numeral once.
78
trzej/czterej
panowie
threelfour men
Mam trzech synów,
cztery córki.
I have three sons, four
daughters.
Pokój dla trzech/
czterech panów, ń
A room for threelfour
men, ladies.
trzy trzej troje trzech trzech cztery cztery czterej czworo czterech 79
Unit 17
1. Agata kocha (3) ł
2. Odwiedzam (3) ż
3. Znamy (4) polskie miasta.
4. Ciocia ma (4) dzieci.
5. Pan Kowalski ma (4) córki.
6. (3) panowie ą ę polski.
7. ł ma (4) kolegów.
8. (3) dzieci czeka na autobus.
9. (4) polscy autorze ą dobrzy.
10. Mam (3) braci.
Exercise 5
Translate:
3 trams, 2 girls, 4 apples, 2 tables, 3 chairs, 2 doors, 4 ladies,
2 men, 4 cats, 2 towns, 3 coffees, 2 roses, 4 cars, 3 students,
2 flats, 3 rooms, 2 teas, 2 children.
Unit 18
Numbers 5 , indefinite
numbers; quantities
Numbers above 4
These are folIowed by the genttwe plural of the noun. Note the
special form for 'men' nouns - ę ś siedmiu, ś ę
ę jedenastu, dwunastu, trzynastu, czternastu, ę
szesnastu, siedemnastu, osiemnastu, ę dwudziestu.
5 ę ć II ś 17 ś
6 ś ć 12 ś 18 ś
7 siedem 13 ś 19 ę ś
8 osiem 14 ś 20 ś
9 ę ć 15 ę ś
10 ę ć 16 ś
ę ć kotów ś domów ę lekarzy
osiem kobiet dwunastu panów ę ś rzeczy
ś ł ś ą ż ś matek
ę ć dzieci ę ś miast dwudziestu kolegów
Note these unusual plurals often used with numbers.
ń day ń week
ą month
dwa dni, tygodnie,
ą lata (nom.)
ę ć dni, tygodni, ę
lat (gen.)
Indefinite numbers
rok year (pl. lata = summers)
two days, weeks, months, years
five days, weeks, months, years
80
Some numbers are indefinite. They have a special form in the nominat-
t ive and accusative cases for 'men' nouns. Indefinite numbers are regarded
L
81
Unit 18
as quantities and are followed by the genitive case of the noun. When
acting as subjects, they take a singular verb.
Genitive after 'some'
A noun following 'some' (not translated in Polish) stands in the genitive case.
Unit 18
A (ew 5everol Mony Sa mony How mony?
Nom./Acc. (masc. men) paru kilku wielu tylu ilu
(other nouns) ę kilka wiele tyle ile
Gen. paru kilku wielu tylu ilu
These are all followed by the genitive case of the noun.
Nom. Acc.
ę mleka i sera.
Kupujemy cukierków.
Containers and measures
I buy same milk and same cheese.
We buy same sweets.
Expressions of quantity
Mam ą ż dla kilku/paru dzieci.
I have books for several/a few children.
These are followed by the genitive case of the noun. There is no word
for 'of'.
za too za ż wina, za wiele dzieci, za ł cukru, za ł turystów
". Used with nouns we cannot coum, e.g. water, noise.
",,- Used with nouns we can count, e.g. cars, books.
83
bottle of beer
slice of bread
butelka piwa
kromka chleba
Feminine
bochenek chleba loaf of bread
kubek jagód mug of berries
ł ę piece of meat
karton soku carton of juice
dzbanek mleka jug of milk
kieliszek wina glass of wine
ł ż jar of jam
wazon kwiatów vase of flowers
koszyk grzybów basket of mushrooms
talerz zupy plate of soup
kilo(gram) sera kilo of cheese
litr soku litre of juice
ł kilograma 1/
2
kilo
ł litra 1/
2
litre
ć ć kilograma 1/
4
kilo
ć ć litra 1/
4
litre
Masculine
Mam ę kubków i wiele
ż
I have a few mugs and many
cups.
Mamy tylu dobrych ł
We have sa many good friends.
Czekam na kilka ń
I'm waiting for several ladies.
ł little/few
ł ś ł dzieci
ś ć ć enough
ś ć ę ć pracy
ę alittle
ę czasu
ż a lot of
ż mleka
sporo quite a lot of
sporo komputerów
wiele** many
wiele ż
Jest wielu uczniów i wiele
uczennic.
There are many boy and
girl pupils.
Paru studentów czeka.
A few students are waiting.
Ilu studentów czeka?
How many students are waiting?
Gen.
82
Put ż wiele or wielu before these nouns. Put the noun in the geni t-
ive case.
10. piWO
11. nauczycielki
12. nauczyciele.
7. woda
8. ł
9. studentki
4. panie
5. praca
6. ę ż ź
Exercise 2
Exercise 3
mleko = ż mleka (uncountable noun)
ą ż = wiele ą ż (countable noun)
panowie =wielu panów (masc. 'men' noun)
L ł studenci 5. malo, ł ń 9. ł dzieci
Unit 18
2. ć ą 6. ć ż 10. ć ł
3. ł ą 7. ł mieszkania 1lo ł deszcz
4. ć czas 8. ć ludzie 12. ć kawa
1. talerze
2. profesorowie
3. samochody
ż kawy cup of coffee
puszka ryby tin of fish
ł ż miodu spoon of honey
paczka herbaty packet of tea
flaszka wody bottle of water
skrzynka ł crate of apples
tubka kremu tube of cream
kostka ł cube of butter
para majtek pair of pants
Neuter
ł ł box of matches
wiadro wody pail of water
Verbs with present tense endings ę -uje, ą
Put tyle or tylu before these nouns. They are already in the genitive case.
Many verbs have the infinitive ć and present tense endings ę
-uje, ą (note extra -j).
Person Ending ć (buy) ć (pack)
ja ę ę ę
ty -ujesz kupujesz pokujesz
on/ona/ono -uje kupuje pakuje
my -ujemy kupujemy pakujemy
wy -ujecie kupujecie pakujecie
oni/one ą ą ą
Exercise I
Put ł or ć before these nouns, e.g.
ł herbata = ł herbaty (gen.)
ć lekarze = ć lekarzy (gen.)
L kobiet 5. kierowców 9. hoteli 13. ą
2. sera 6. ł 10. ą 14. dzieci
3. miast 7. kolegów 1lo chleba 15. ą
4. kotów 8. ę 12. drzew 16. ulic.
Exercise 4
Write the correct part of ć in the first gap, and the genitive case
of the noun in the second.
L ą ż bukiet (kwiaty) dla ż
2. Babcia ę (cukierki) dla wnuków.
3. Studenci bochenek (chleb) na obiad.
4. Ja ś ć ł na ś
5. Filip ż ę (kawa) dla cioci.
6. My karton (sok) dla dziecka.
7. Ojciec trzy litry (wino) na ś ę
8. Ty ę ć ż dla matki.
9. Wy kilogram ł na ę
10. One pól kilo (truskawki) na deser. 85
Unit 18
Exercise 5
Unit 19
Complete the sentences. The bracketed nouns are singular. You may
need the pl ural.
ć ć
L
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Ile (jajko) kupujesz? ę (10).
Ile ż kupuje Anna. Kupuje dwa ł
Ile (chleb) masz? Mam ł (bochenek).
Ile (gruszka) ma pani? Ma dwa (kilogram).
Ile (herbata) kupujesz? ę ę ć (paczka).
Ile (mleko) macie? Mamy siedem (litr).
Ile ł kupujecie? Kupujemy
(kilogram).
Ordina/ numbers I to 20;
name; age
Ordinal numbers
Exercise 7
Exercise 6
Put these 'men' nouns into the genitive plural after ilu?
Co pakuje Anna? Translate each item. Use the vocabulary to write its
nominative singular (if it exists) and plural.
ę muzeum
szesnasty dom
ę sala
ostatnie pole
15th ę
16th szesnasty
17th siedemnasty
18th osiemnasty
19th ę
20th dwudziesty
8th ósmy
9th ą
10th ą
I Ith jedenasty
12th dwunasty
13th trzynasty
14th czternasty
ósma wycieczka
ą miasto
dwunasty sklep
czternasta nagroda
Ist pierwszy, -a, -e
2nd drugi, -a, -ie
3rd trzeci, -ia, -ie
4th czwarty, -a, -e
5th ą etc.
6th szósty
7th siódmy
pierwszy pan
druga ą ż
trzecie dziecko
szósty ogród
last ostatni, -ia, -ie 2nd last przedostatni, -ia, -ie
next ę -a, -e
Unless needed for c!arity, my etc. is omitted in phrases Iike my first ... ,
his second ... , aur last ... e.g.
Ola ma drugie dziecko (Ola has her second chiid).
These behave like adjectives, agreeing in number, gender and case with
the noun following. They are used mainly in the singular. Special forms
for plural 'men' nouns do exist, i.e. pierwsi, drudzy, trzeci, czwarci
panowie. Only pierwsi and drudzy are used much.
l
Nom. pl. Nom. sing. Item
Ilu
koledzy, przyjaciele, synowie, nauczyciele, ś malarze, bracia,
ą Polacy, Niemcy, Anglicy.
ą ę ę
ę ć par butów
osiem par skarpet
dwie pary okularów
ę ć par majtek
ś ć par spodni
Exercise 8
86
Translate. (You may need the special 'men' form of the number.)
10 boys, 6 girls, 12 months, 5 tourists, 17 cars, 20 ladies, 14 days,
7 doctors, 9 women, 13 weeks, 15 children, 8 men, 11 apples,
16 animals, 18 gentlemen, 19 years
Nominative
Trzecia nagroda jest marna.
Ostatni list jest smutny.
ę miasto jest stare.
The third prize is poor.
The last letter is sad.
The next town is old. 87
Accusative
Mam ą ę
Czekam na drugi list.
Kiedy masz ę egzamin?
Genitive
ł trzeciego programu.
ę do trzeciej firmy.
Szukam ę numeru.
I have the first prize.
I'm waiting for my second
letter.
When is your next exam?
Ilisten to Programme 3.
I'm writing to the third
company.
I'm looking for the next
number.
Exercise I
Pani Zawadzka Pan Krupski
I I I I I I
Magda Teresa Basia Maciek Tomek Ania
10 years 5 years 2 years 9 years 4 years 6 months
Look at the families above and complete the gaps.
1. Pani Zawadzka ma trzy . Pierwsz __córka ma na ę
Magda. Ona ma (10) . Drug _ córka ma na
ę Teresa. Ona ma (5) . Trzec _
ma na Basia. Ona jest bardzo . Ona ma tylko
jest
Name and age
To state your first name, use ć + na ę
To state your surname say Nazywam ę ... or Moje nazwisko jest ...
2. Pan Krupski ma dzieci - synów i _
ę Pierwsz__syn ma (9) ,. On _
na ę Maciek. Drug syn ma (4)
On ma na ę Córka ma tylko (6) _
Ona ma ę Ania. Nazwisko córki
He is called John.
My name is Anna.
My surname is Wood.
Mam na ę Anna.
On ma na ę Jan.
Nazywam ę Wood.
Moje nazwisko jest Wood.
To state age use ć + [cardinal number] + correct word for month(s)
or year(s).
Exercise 2
Use the given word(s) to fiU in the gaps.
czerwony ą ł dobra drogie drugie ą
francuski krótkie ę ę niemiecki nudna
ostatnia pierwsza pierwsze pierwszego pierwszy trudna trzeci
Month(s) Yeor(s)
1. Bilet do (the first) muzeum jest bardzo
ą rok
(expensive).
2. ę (the second) zadanie.
2-4 ą lata 3. (the third) dom ma (red) dach.
5+ ę
4. Marta ma (the fourth) ę
lat
5. (the tenth) lekcja jest (hard).
Wojtek ma ą ź ę ą rok. 6. (the first) ą ż jest (good); (the
Dzieci ą trzy ą Piotrek ma dwa lata.
last) jest (boring).
7. (the first) programy ą (long); (the
Marta ma ś ć ę Wnuk ma osiem lat i
next) ą (short).
ę ć ę 8. (the first) ł jest (French);
(the next) jest (German).
Unit 19
Exercise 3
Rewrite, putting the number into the accusative case.
1. Maria czyta (the fifth) list od kolegi.
2. Jurek je (his fourth) ę
3. Karol ś (the third) ś ń
4. Rodzice ą (their second) dziecko.
5. Oni ą (the last) bilety.
6. Kasia ma (her first) mieszkanie.
7. Czekamy na (the next) autobus.
8. ę (the last) ą ę
Exercise 4
Unit 20
Questions
Questions which expect Yes/No answers start with czy:
Czy znasz Janka? Do you know John?
Czy jest Pan Smutek? Is Mr Smutek here?
Put the given number before the nouns.
1. 3rd kobieta, ń dziecko, turysta, miasto, ą noc
2. 6th ę rzecz, ę ą kierowca, pani
3. 15th godzina, drzewo, ń lekcja, kolega, ę ż
Exercise 5
Czy oni ą bogaci?
Czy ą ż ś
Czy umiesz ł ć
Czy Pani ma syna?
Are they rich?
Are the guests here yet?
Can you swim?
Do you have a son?
Match Columns 1 and 2 to find another 5 valid theatre tickets (3f has
been found).
Alternatively, simply make a statement and raise your voice at the
end.
Czy is also a conjunction meaning 'whether' or 'if':
Nie wiem, czy jest Karol. I don't know if Charles is
here.
Nie ę czy on ma dom. 1don't remember whether
he has a house.
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
Column 1
Row Seat
13 7
2 11
6 13
4 16
10 9
4 3
20 19
1 15
17 2
8 18
Column 2
Ewi
(a) czternasty
(b) siedemnasty
(c) czwarty
(d) ą
(e) pierwszy
(f) szósty
(g) drugi
(h) osiemnasty
(i) trzynasty
(j) dwudziesty
Miejsce
szesnaste
drugie
trzecie
ą
ą
trzynaste
jedenaste
ósme
siódme
ę
Mama jest chora?
Czekasz na ą
Is (your) mum ill?
Are you waiting for a train?
90
Kto? Co? Gdzie? Kiedy? Jak? Dlaczego?
Many questions begin with these question words:
91
Unit 20
Exercise 2
Unit 20
Put a suitable link word in the gap.
Kto? Who?
Kto to jest?
Who's that?
Kto ma samochód?
Who has a car?
Gdzie? Where?
Gdzie jest bank?
Where is the bank?
Gdzie mieszka Ola?
Where does Ola live?
Co? Whot?
Co to jest?
What's this?
Co kupujesz?
What are you buying?
Kiedy? When?
Kiedy masz egzamin?
When is your exam?
Kiedy wraca Antek?
When does Antek return?
Jak? How?
Jak ę Pan/Pani ma?
How are you?
Jak masz na ę
What's your name?
Dlaczego? Why?
Dlaczego narzekasz?
Why do you complain?
Dlaczego ś ł
Why are you angry?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Student wie, mieszka nauczyciel.
Kierownik pyta, ma jutro urlop.
Ania nie ę ma na ę ojciec.
Rodzice ą dziecko nie je.
Krysia nie wie, ł jest blisko.
ś ą jest przystanek.
Sklepikarka pyta, ć
Tomek nie ę kolega ma brata.
Nie wiem, poczta jest czynna.
Kto? is the nominative case fonm. Co? serves for nominative and accusative.
Exercise I
Put Kto, Co, Gdzie or Kiedy in the gap.
ę kto ma ą ż ę
I remember who has the book.
93
Exercise 3
You know the people in Exercise 3. Ask the ą using ty or wy
verb parts, e.g.
not Gdzie Pan mieszka? but Gdzie mieszkasz?
Exercise 4
Rewrite. Use the formaI address form (Pan etc.) and match the verb, e.g.
Gdzie ć [dyrektor firmy] Gdzie Pan mieszka?
1. Co ć dzisiaj? [Pani Nowak]
2. Kiedy ć [grupa turystów]
3. Czy ć polski teatr? [trzy aktorki]
4. Gdzie ś ć obiad? [dwaj biznesmeni]
5. Czy ś ć lody? [Magda, 8 lat]
6. Dlaczego ć na syna? [Pan Smutek]
7. Czy ć na autobus? [Pan i Pani Kurtyka]
l
l
l
l
____ to jest? ł polski.
mieszkacie? U babci.
----
____ to jest? Pan Krupski.
____ masz urodziny? Jutro.
____ kocha ę Andrzej.
____ kupujesz? ł
____ odwiedzamy wujka? Dzisiaj.
____ ą rodzice? U wujka.
Wiemy, co kupujecie.
We know what you are buying.
Czy wiesz, jak on ma na ę
Do you know what his name is?
Dzieci ą dlaczego matka jest smutna.
The children ask why their mother is sad.
These words also act as link words (like kiedy, gdzie in Unit 16). Note
the preceding comma.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8. 92
Unit 21
ć look after ć
Unit 21
cost, taste
ć reserve ż ć journey
ć telephone ć draw
Verbs ending
. ,
ć photograph ż ć joke
In -owac,
ć get ć maintain
•
, , , ć ń a ć bring up (chiid)
-IWaC, -awac, -ywac;
function
verb
ć show ł ć serve, wait on
aspects
ć stop ć jump, rise (prices)
Some common verbs look like ć verbs but behave like ć e.g.
ć (tear off), ż ć (use), ż ć (consume foad), ć (call).
Verbs with present tense endings ę -aje, -ajq
Here are some useful verbs like the above. Many comprise ć and
a prefix, a common way of making Polish verbs.
Polish has fewer tenses than English. It has no continuaus tenses to
express duratian or ongoing action (e.g. 'am walking', 'was singing', 95
send (Ietter), broadcast
hand, serve
remain (over)
make planned stop
receive
ć
ć
ć
ć
ć
add to
distribute
give back
sit (exam)
sell
ć
ć
ć
ć
ć
Person Ending ć (give) ć (get up)
ja ę ę ę
ty -ajesz dajesz wstajesz
on/ona/ono -aje daje wstaje
my -ajemy dajemy wstajemy
wy -ajecie dajecie wstajecie
oni/one -ajq ą ą
Verb aspects
Person Ending ę ć ć ć
(thonk) (promise) (expeet)
ja ę ę ę ę ę
ty -ujesz ę obiecujesz oczekujesz
on/ona/ono -uje ę obiecuje oczekuje
my -ujemy ę obiecujemy oczekujemy
wy -ujecie ę obiecujecie oczekujecie
oni/one -ujq ę ą ą ą
Here are some useful verbs like the above.
Verbs with present tense endings ę -uje, -ujq
This is a very large goup of verbs (see ć in Unit 18) to which
many new verbs are added. All add -j before the verb endings in the
present tense.
ć build ć inform
ć cook ć paint
ć buy ć try, taste
ć work ć respect
ć study ć be ill
94 ł ć kiss ć drive
'will be going') and no past tenses with have or had (e.g. 'have walked',
'had sung', 'will have gone'). To compensate, most Polish verbs have
two forms, imperfective and perfective. They each express a different
aspect of an action.
Unit 21
Imperfective verbs express
action which is:
In progress ę dom.
(I'm building a house.)
Long-Iasting Owoce drogo
ą
(Fruit costs a lot.)
Perfective verbs express
a single action which:
Occurred once - in the past
Will occur once - in the
future
They have no present tense.
zawsze always
czasem sometimes
Zawsze ę ę
Na razie ę list.
Teraz ę do domu.
Marek ą kocha ę
Dzisiaj nie ę
Zawsze wstajemy ś
Kasia ż dobrze gotuje.
na razie right now
zwyczajnie usually
I always buy a paper.
Right now, I'm writing a letter.
I'm going home nowo
Mark still loves Anna.
I'm not working today.
We always get up early.
Kate already cooks well.
Unit 21
All the verbs covered in this Unit are imperfective.
Imperfective verbs mean
'to be doing something'
Imperf.
ć to be buying
ć to be helping
ć to be doing
ć to be writing
Exercise I
1. Lekarze zwyczajnie od rana.
2. Studentka dzisiaj egzamm.
3. Dzieci rzadko za prezenty.
4. Kasia teraz obrazek.
5. ś ż pokoje.
6. Sklepikarze dzisiaj tanie owoce.
7. Mama narazie obiad.
8. Jacek zawsze ż ę
9. Oni ą ę francuski.
10. On ę do Ameryki.
Select the best verb and write it in the gap in the correct form.
ć ę ć ć ć ż ć
ć ć ł ć ć ć
ć to have written
ć to have bought
pomóc to have helped
ć to have done
Perf.
'to have done something'
Perfective verbs mean
Perfective verbs are often
just imperfective verbs with a
different ending or extra
prefix.
Autobus staje tu.
(The bus stops here.)
ę ś
(I get up early.)
Repeated
Habitual
Adverbs and imperfective verbs
Exercise 2
Imperfective verbs are often used with adverbs which express frequency
or current action.
ę often
ą still
dzisiaj today
ż already
rzadko rarely
teraz now
l
Answer the questions, using the correct part of the italicised verb.
1. Czy wstajesz ś Nie, ź
2. Czy Pani dostaje obiad? Tak, obiad.
3. Co ń rozdajq? bilety.
4. Czy zostajecie u cioci? Tak, u mej.
5. Czy nadajecie listy? Tak, Je.
6. Oddajesz ą ż ę Tak, ą 97
Unit 21
Exercise 3
Unit 22
Select the best subject for the semence. Also state the infinitive of the verb.
dziadek kierowca ojciec turystki rodzice kierownik
pracownik nauczyciele
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
____ ą syna i ę
____ ą ą ę
____ ą ę ę
____ otrzymuje ą
____ wychowuje wnuków.
____ pokazuje nowy ę
____ zatrzymuje autobus.
____ utrzymuje ę
Negation; simple
conjunctions; there ;s;
something
Exercise 4
Put the correct form of one of these verbs in each gap. Use each verb
once.
1. Dziecko z ś
2. To jest poczta. My znaczki i listy.
3. Tadzio nie jest zdrowy. ę _
4. ś ą obiad. Gospodyni ę
5. My pierogi. ą smaczne.
6. ń Wajda pokój.
7. Samochody drogo _
8. Telewizja programy J nas.
9. Robotnicy dom.
10. My ę do babci.
To negate a verb which has no direct object put Ole before the
verb.
Bank nie jest czynny.
The bank is not open.
Negative
Nie ę do kina.
I'm not going to the cinema.
Nie wiem, gdzie on mieszka.
I don't know where he lives.
Negative (gen.)
Nie kocham babci.
I don't love Grandmother.
Kocham ę
Positive (acc.)
Bank jest czynny.
ę do kina.
Positive
Wiem, gdzie on mieszka.
To negate a verb which has a direct object put nie before the verb. Put
the direct object into the genitive case. The direct object can be a noun
(with/without adjective), or a pronoun.
l
I
l
\
ć
ć
ć
ć
ć
ć
ć ć
ć ć
ć ć
98

l
ę ł
Mam siostry.
Zwiedzamy miasto.
Nie ę ł
I don't buy apples.
Nie mam sióstr.
I have no sisters.
Nie zwiedzamy miasta.
We are not visiting the town. 99
_.

N
U
'" (5
II>
Q)
U
'" o..
al
L-
e
al

O

Qi
..c
u
al
al
0-
li>
e
_.
:::l
E
Gl
!'ol
U
E
L-
.2
al
II>
'"
U
al
>
'p
'"
"
al
..c
f-
...
u
al
L-
'O
L-
O
u..
*


c:
....
O
"
'"
Q)
...
II>
e
.\:1
c:
al
II>
:::J
e
'"
u
:::J
O
>-.
O
t>O
al
N
U
O
!li)
O

c:
'7,j
..c
u
O

'"
6
O
t>O
O

al
'u
al
N '[
II> :::J

O O
U U
o
v
8
«
o
!li)
O

*
.!::!
c:
"O
!li) Q)
'c:
.!::! .!:!
c: Z
]
N
II>
al
'E
Ó
t>O
al

O
c
.!:!
c
...
II>
al

c:
O
f-
_.
...
II>
al
B
O
U
:::J
II>
'"
N
U
'" E
_.
II>
'" N
U
'"
E
O

_.
.!!!
e
!S
...
II>

O
U
E
o
Z
o
v
o

v
'c
Q;'
c::
o
o

;g
Z
I have no cats.
I don't have a
brother, cat.
I don't know
the brothers.
Nie. On nie pracuje.
Nie mamy. milej ą
We don't have a nice neighbour.
Nie. Nie mamy RODZINY.
Nie. Nie znam KRAKOWA.
Negative (gen.)
Nie znam Anny. Nie znam jej.
I don't know Anna. I don't know hero
Nie znam braci. (gen.)
Nie mam brata,
kota. (gen.)
Nie mam kotów. (gen.)
Mam brata,
kota. (acc.)
But Mam koty. (acc.)
ń ą ę
Czy ojciec pracuje?
Czy Pan zna Kraków?
Positive (acc.)
Znam ę Znam ą
Mamy ą ą ę
Znam braci. (acc.)
Double negatives
Answering in the negative
In negative answers, repeat nie. Use genitive for direct object.
The accusative case of a singular masculine 'alive' noun ar a pIuraI
'men' noun is already identical to the genitive case, sa the noun does
not change after a negative verb.
The negative forms of kto, co, kiedy, gdzie (who, what, when,
where) are nikt, nic, nigdy, nigdzie. The verb is negated with nie as
above.
1. Kto, co, nikt and me are pronouns, sa they have vanous case
forms.
Unit 22
Unit 22
2. Nigdy and nigdzie never change.
Marek nie jest bogaty. Mark is not rich.
Unit 22
3. Adjective ż means 'not a single/none at all'. It is used with nie.
Any direct object stands in the genitive case. Note the special plural
'men' form ż
Nigdy nie mam urlopu.
Nigdy nie ę ś
Nigdzie nie ę
Nigdzie nie ma Janka.
Dzieci nie ą u babci. The children are not at Granny's.
wszyscy everyone wszystko everything
ę everywhere zawsze always
Zawsze ę ł Nigdy nie ę ł (gen.).
Negative of always, everyone, everything, everywhere
are negated like this.
Positive statement containing
f
l
Ż kino
nie jest tanie.
Ż pani
nie ś
Ż pani
nie ą
Kiedy masz urlop?
Kiedy wstajesz ś
Gdzie pracujesz?
Gdzie jest Janek?
Ż lekarz nie
jest ą
Ż lekarze
nie ą
Jaki ą ż czytasz?
Mamy ą
Czy jest autobus?
Czy kochasz ę
Nie czytam ż ą ż
Nie mamy ż ę
Nie, nie ma ż autobusu.
Nie, nie kocham ż dziewczyny.
ę ą parki.
Wszyscy ą gazety.
Wszystko jest tanie.
Nigdzie nie ma parków (gen.).
Nikt nie kupuje gazet (gen.).
Nie ma nic taniego (gen.).
There is/are
'Something/nothing' plus adjective
In the positive 'there is' is jest and 'there are' is ą
ś (something) is co with extra Ś It behaves like co but always has a
genitive case adjective.
U babci jest ż kuchnia. There is a big kitchen at Granny's.
Positive ś Negative nic
But we cannot say nie jest and nie ą We use the singular ma of verb
ć and the genitive case.
U babci nie ma ż kuchni.
There is no big kitchen at Granny's.
Tu nie ma ł ogrodów.
There are no nice gardens here.
You can combine nic with the double negatives.
Nikt nie ma nic ciekawego. No one has anything interesting.
Nie ę nic ł
I don't buy anything sweet.
Nie mam nic nowego.
I have nothing new.
Mam ś nowego.
ę ś ł
There are nice gardens here. Tu ą ł ogrody.
102
Note that we can say nie jest and nie sq when not translating 'there is/
are'.
Nigdy nie kupujemy nic
drogiego.
We never buy anything expensive.
103
Conjunctions
Coordinating conjunctions join words, phrases or c1auses which have
an identical grammatical function. Subordinating conjunctions, like
kiedy and gdzie in Unit 16, introduce noun c1auses or adverbial c1auses.
ł Ś ą oraz ę ś Nowego Roku.
Merry Christmas and a Happy New Year.
Telewizor jest drogi, ale nie dobry.
The television is expensive but not good.
Nie mam ani herbaty, ani cukru.
I have neither tea nor sugar.
Exercise I both ... and albo/lub or i .... i
Coordinating conjunetions
and [linking]
Unit 22
You need a comma before the second of two identical conjunctions,
before ale and a and before every i in a series, except the first.
, a and [contrasting]/but albo . ..• albo either or , ale
oraz and [at the same time] ani ...• ani nie neither nor
i links related objects/ideas; also actions ń by the same subject.
a links contrasting objects/ideas; also contrasting actions with the same or
different subjects.
ani . .. ani must be preceded or folIowed by negative verb.
but
Put into the negative, e.g. Danka ma ł ą ę Danka nie ma
ł sukienki.
1. Marta ma przystojnego brata.
2. Profesor zna ł ą ę
3. Kasia ma dobrego syna.
4. Pani ma ą ę
5. Tomek kocha czarnego kota.
6. Dziecko kupuje sok owocowy.
7. Matka wita starego przyjaciela.
8. Ciocia ma ż mieszkanie.
9. Wujek kupuje nowy samochód.
10. ę ę ą
Exercise 2
Use nikt, nigdy, nigdzie plus nie to give each sentence an opposite
meaning. Put any direct object into the genitive case.
Rewrite to give the same meaning, e.g.
Wszystko jest tanie. Nie ma nic drogiego.
Nie ma nic ł Wszystko jest dobre.
1. Wszystko jest ł 4. Nie ma nic nowego.
2. Nie ma nic dobrego. 5. Wszystko jest ł
3. Wszystko jest ł 6. Nie ma nic taniego. 105
4. ę ą bloki.
5. Zawsze jem ciastka.
6. Wszyscy ą ą
Exercise 3
1. Zawsze fotografujemy góry.
2. ę ą lasy.
3. Wszyscy ą pierogi.
ę do sklepu ; ę chleb.
I go to the shop and buy bread.
Jem ł banany, ; gruszki.
I eat apples and bananas and pears.
I Piotr, ; Maria ą dzieci.
Both Peter and Mary have children.
Syn albo czyta, albo ł radia.
My son either reads or listens to the radio.
Czytam ą ż lub czasopisma.
I read books or periodicals.
Antek jest wysoki, a Marcin jest niski.
Antek is tall and [but] Martin is short.
Dzisiaj ę a jutro jestem wolny.
I'm working today and [but] am free tomorrow.
ę tu albo tam.
I work here or there.
Dziecko kocha (matka, ojciec).
On nie ma (rower, samochód).
Unit 22
106
Exercise 4
Rewrite, using i, i or ani, ani, e.g.
Dziecko kocha i ę i ojca.
On nie ma ani roweru, ani
samochodu.
1. ie ę (gazety, czasopisma).
2. Jemy ł szynka).
3. Teresa nie ma (pies, kot).
4. Matka kocha (syn, córka).
5. Nie ę (skarpety, buty).
6. Stasia pakuje (spódnica, bluzka).
7. Nie zwiedzamy (zamek, ś ł
8. Nie odwiedzam (babcia, ciotka).
Exercise 5
Complete the rhymes. Put the bracketed words into the genitive case.
Biedna ciocia Anka nie ma ani (dzbanek),
Ani ż ani ż (szklanki).
ę ciocia nie pije* (kawa) ani (woda),
Tylko sok ł z kartonu - dla (uroda).
,- From verb ć
Unit 23
Indirect objea (singular);
verbs with present tense
ę -y, ą
In the dative singular many consonants change when the dative ending
is -e. However, these changes also occur in the locative case (Unit 32)
and soon become familiar. If you cannot find a word in the dictionary,
try applying the change backwards, e.g. to find matce you look up
matka.
107
Unit 23
Masculine singular Feminine singular
Unit 23
The dative singular ending ot masculine nouns is usually -owi, though
-u, -e and -ie also OCCUL Penultimate e is usually lost. An ó in the final
syllable usually becomes o; an ą usually becomes ę
y Nouns in -ca. kierowca: kierowcy
e Nouns in -ga use -dze. kolega: koledze
Nouns in oka use -ce. kaleka: kalece
ie Nouns in -ta use -cie. poeta: poecie
Nouns in -sta use ś dentysta: ś
Nouns in -zna use ż ę ż ę ż ź
1. The dative singular ot teminine nouns ending in one ot the conson-
ants below + -a has a consonant change, namely:
Onglno! Chonge Exomples
j
ł le ł szkole
ł ś ł ś
sn ś sosna: ś
ta de kobieta: kobiecie Agata: Agacie
sta ś kapusta: ś lista: ś
da dzie Wanda: Wandzie Magda: Magdzie
zda ź gwiazda: ź
zna ź bielizna: ź ojczyzna: ź
ra rze siostra: siostrze Barbara: Barbarze
ka ce Polska: Polsce Anka: Ance
ga dze droga: drodze ł ł
cha sze mucha: musze
-ba, -fa, -ma, obie, -(je, omie, osoba: osobie prasa: prasie
-na, -pa, -sa, -nie, -pie, osie, Józefa: Józefie
-wa, -za -wie, ozie mama: mamie Ewa: Ewie
Anna: Annie koza: kozie
Europa: Europie
s becomes ś before omie, -nie, -de, -le. z becomes ź before odzie,
-nie.
Dative
ż ą
samochód.
I lend my neighbour my car.
ę koledze obiad.
ł buy lunch for my friend.
Ż podaje ę ż ź
ę
The wife gives the man some
tea.
Polak: Polakowi
ą ą
Marek: Markowi ą ż ę ż
Exomples
ń koniowi ń uczniowi
ś ć ś
brat: bratu ś ś
pan: panu kot: kotu
oJcIec: ojcu ł ł
pies: psu Bóg: Bogu
ą ę
Most nouns.
When used
Kolega nie ma pracy.
My friend has no work.
ę ż pracuje.
The man is working.
Example Nominative
ą jest biedny.
My neighbour is poor.
After' accent (accent
lost, i added)
u A few old, mainly
monosyllabic nouns.
iowi
Ending
owi
Many Polish verbs take an indirect object; some also a direet object, e.g.
Ending When used Exomples
Unit 23
ieniu Most nouns in ę ę imieniu ę ramieniu
But: ę ę
ź ę ż ę
ę ę
ę Nouns in ę ę ę
ę ę
ę ę
Example Nominative Dative
ę jest ł Dajemy ę siano.
The piglet is hungry. We give the piglet hay.
Dziecko je obiad. Matka daje dziecku ę
The child is eating lunch. Mother gives the child some
soup.
Unit 23
2. However, in all other feminine nouns the dative singular is like the
genitive (Unit 11).
ExompJe Nominotive DotJve
- with Siostra ma urodziny. ę siostrze prezent.
consonant My sister has a birthday. I give my sister a present.
change
Magda nie pracuje. ż Magdzie
Magda doesn't work. ą
I lend Magda some money.
Matka jest ł Ala daje matce kwiaty.
The mother is kind. Ala gives flowers to her
mother.
Kobieta kupuje owoce. ę kobiecie owoce.
The woman is buying fruit. I hand the woman the fruit.
Example Genitive Dative
- as Gen. To ą Kasi lody. ę Kasi lody.
sing.
This is Kate's ice cream. I give Kate ice cream.
[nom. Kasia]
T o jest babci recepta. Lekarz daje babci ę
This is Granny's Doctor gives granny a
prescription. [nom. babcia] prescription.
Neuter singular
ć
ć
ć
ć
ę ć
ć
ć
ć
give
give back
hand
sell
thank (za + acc.)
buy
promise
show
ć
ć
ć
ć
ż ć
ć
ę ć
ł ć
ć
annoy
reply (na + acc.)
tell story
hel p
lend
trust
hand, present
send
take from
Most nouns take the ending -u. In practice, the indireet object is
rarely a neuter noun unless it is a person or animaI. Nouns in -um do
not change.
* Cannot take direct object.
(Unit 21 explains these verbs.) These verbs behave like
ć
110
Ending
u
When used
Nouns in -o, -e, -ie.
Exomples
ń ń
dziecko: dziecku
pole: polu ż ż
l
Verbs with present tense endings ę -y, .q
This group of verbs, mostly imperfective in meaning, usually ends in
ć though some ć verbs also belong here. The verb stem often
ends in -cz, -szcz, -sz, ż ż ż or -cz. No consonant or vowel changes
occur in any tense. These four useful ć verbs can take an indirect
object. III
Oative case of KtolCo/Nikt/Nic
Kto becomes komu; co becomes czemu (often replaces Dlaczego?).
Nikt becomes nikomu; nic becomes niczemu.
Unit 23
Mosc. Fem. Neut.
Nom. dobry polski dobra polska dobre polskie
student, ojciec, matka, kobieta, dziecko, ż
kierowca, kolega babcia, melodia, ę ę
ś ń pani
Dat. dobremu dobrej polskiej dobremu
polskiemu matce, kobiece, polskiemu
studentowi, ojcu, babci, melodii, dziecku, ż
kierowcy, koledze ś pani imieniu, ę
Unit 23
Person Ending ć ł ć ż ć ł ż ć
(be/ieve) (trans/ote, (wish) (serve)
exp/oin)
I
ja ę ę ł ę ż ę ł ż ę
ty -ysz wierzysz ł ż ł ż
on/ona/ono -y wierzy ł ż ł ż
I
my -ymy wierzymy ł ż ł ż
wy -ycie wierzycie ł ż ł ż
\
oni/one ą ą ł ą ż ą ł ż ą
ę koledze. I believe my friend.
Jan ł ą ż ę John explains the book
siostrze. to his sister.
Marta ł ż ś Marta serves the guest.
Rodzice ż ą dziecku The parents wish the child
zdrowia. health.
* The direct object of ż ć stands in the genitive case.
Ż ę Panu (dat.) ę ś (gen.). I wish [to] you [of] happiness.
Oative case of adjectives (singular)
Komu ufasz?
Nikomu nie ę
Czemu nie jesz?
Exercise I
Put the nouns in the dative case.
Whom do you trust?
I believe no one.
Why are you not eating?
Adjectives in -y, -a, -e differ from those in -I, -a, -le (notice the i).
Masculine and neuter singular are identical.
I. Adjectives in -y, -a, -e
Masc. Fem. Neut.
-emu -ej -emu
2. Adjectives in -i, -a, -ie, and those
few ending in -i, -ia, -ie
Masc. Fem. Neut.
-iemu -iej -iemu
(a) Komu ę Marcin? ę (Polka, ż
Jadwiga, kolega, siostra, Barbara, poeta, Danuta, turysta).
(b) Komu ufa Ola? Ufa (ciocia, Basia, Zuzia, pani, Izabela,
Zofia, Alicja).
(c) Komu dokucza Piotr? Dokucza (ojciec, brat, pies, kot,
ł pan).
Exercise 2
Answer the question, puning the indirect object into the dative case, e.g.
112
Komu ojciec kupuje lody? (kochany syn) Kochanemu synowi.
113
Unit 23
1. Komu przyjaciel ż ą (biedny przyjaciel)
2. Komu profesor ę ę (angielski ń
3. Komu gospodarz podaje rachunek? (polski ś ć
4. Komu sprzedawca sprzedaje ł ł Anglik)
5. Komu dziadek daje prezent? ł wnuczek)
6. Komu ą pokazuje ę (stary ą
7. Komu ż ę ł ą ż
8. Komu lekarz daje ę (chory pacjent)
Exercise 3
Unit 24
Indirect objeet (piurai);
dative case prepositions
____ siostra). Ja ł ę ś ć
The dative pluraI has the same set of endings for al! genders. We make
it from the genitive singular without its ending. 50, vowel changes
present in the genitive singular, e.g. loss of penultimate e or changes
from Ó to o or ą to ę recur here (pies: ps-a gives psom; wróg: wrog-a
gives wrogom; ł ą ź ł ę gives ł ę Do not make it from the
nominative pIurai; many 'men' nouns have a consonant change here,
e.g. Polak: Polacy.
114
Rewrite using the correct form of the verb and of the indirect object.
e.g. Dziecko ć (ojciec) ę Dziecko pokazuje ojcu
ę
1. Kelnerka ć obiad ę ż
2. ą ż ć ż kwiaty.
3. Ż ę ć ą ż
4. Marek ć (kolega).
5. My ć ę (dziecko).
6. ł ż ć ł (dziewczyna).
7. Listonosz ć (pan) list.
8. Studenci ć ą ż (nauczyciel).
9. Dziecko ć zeszyt (nauczycielka).
10. Wnukowie ć (dziadek) na pytanie.
Exercise 4
Put the best adjective, of the correct gender, in the gap. Then rewrite,
using the correcr form of the verb and indirect object, e.g.
Ja ł ć ś ć
ł siostrze.
ę ś ł kochana nowy ł ł ł chore bogaty
1. On zawsze ż ć ( kolega) "Szerokiej drogi".
2. ę ł ż ć ( dziecko).
3. Wy ż ć ( ż ę ś
4. Ja nigdy nie ć ( ą
5. Nauczycielka ł ć ą ż ę ( student).
6. Czy Maryla ł ż ć ( ś ć
7. My ż ć ( babcia) "Sto lat".
Ending
om
iom
When used
Most nouns ending
in consonant without
accent.
Nouns in -in lose this,
Rosjanin: Rosjanom.
After . accent
(accent \ost, i added).
Nouns in -j, -ja, -je.
Exomples
ojciec: ojcom kolega: kolegom
ą ż ę ż okno: oknom
wujek: wujkom matka: matkom
muzeum: muzeom
ł ł
But:
dziecko: dzieciom
przyjaciel: ł
ludzie (pl.): ludziom
rodzice (pl.): rodzicom
ń koniom ń uczniom
ł ą ź ł ę ś ć ś
ł ź ł ś ń ś
ń dniom ń tygodniom
pani: paniom babcia: babciom
ę ę
kuchnia: kuchniom
115
Unit 24
Ending When used Exomples
Dative case prepositions
Unit 24
ionom Nouns in ę add
-om to true stem
ending -ion.
A few prepositions (only ę and przeciw are common) are folIowed
by the dative case.
ę Nouns in ę add
-om to true stem
ending ę
ę imionom ę ramionom
But: ę ę
ź ę ź ę
ę ę
ę ę
ę ę
ę ę
ę
przeciw[ko] #
thanks/due to,
as a result of
against. in
oppositlon to
ku
wbrew
towards*
contrary to
Example Nominative
Sqsiedzi ą biedni.
My neighbours are
poor.
Koledzy nie ą
ę
My friends have no
money.
ę ż ź ą
The men are working.
Matki ą ł
Mothers are kind.
Dative
ż sqsiadom samochód.
I lend my neighbours my car.
ę kolegom obiad.
I buy lunch for my friends.
ę ę ż ę
I give the men some tea.
Córki ą matkom kwiaty.
Daughters give flowers to mothers.
ę ojcu mam dom.
I have a house thanks to
my father.
ę ę
jest zdrowa.
Thanks to the nurses she is well.
Policjanci ł ą przeciw
ł
Policemen oppose thieves.
Oficer nie ł wbrew
rozkazom.
An offker does not act contrary
to orders.
Ku is often replaced by do
+ genitive, or the sentence
is rephrased e.g.
Droga prowadzi Iku wiosceI
do wioski.
The road leads to the village.
ź ą ę ku ń
ń ą ę
The holidays are ending.
Dative case of adjectives (piurai)
Ali genders use the same endings. Adjectives in -y, -a, -e differ from
those in -i, -a, -ie (notice the i).
# Used in phrases like Kto jest po, a kto przeciw? (Who is for, and
who against?)
* Remains in phrases like ku ę (in memory of) and ku czci
(in honour of).
1. Adjectives in -y, -a, -e
-ym
2. Adjectives in -i, -a, -ie, and those
few ending in -i, -ia, -ie
-lm
Exercise I
Nominative PIuraI Dative PIuraI
tl6
Masc.
fem.
Neut
dobrzy polscy panowie
ę ł panie
ł ł dzieci
dobrym polskim panom
ę ł paniom
ł ł dzieciom
Complete, inserting the dative pluraI of the nouns.
(a) Komu Wojtek pomaga? Pomaga ą lekarz,
robotnik, pani, sklepikarka, siostra, ę Polak, Francuz,
Amerykanin, ł
(b) Komu dajecie ą Dajemy ą (synowie,
córki, koledzy, nauczyciele, profesorowie, dzieci, dziewczynki,
rodzice, przyjaciele).
117
Unit 24
Exercise 2
Put the correct dative pluraI ending on each adjective before the noun
kolegom.
Piotr kupuje prezent dobr __ , drog __ , ł __ ,angielsk __ ,
now __ , ł __ , francusk __ , ł __ , ł __ , smutn
__ kolegom.
Exercise 3
Rewrite in the plural.
1. Student ę ł nauczycielowi.
2. Nie ufam ł ą
3. Kiedy oddajesz ą ż ę ę ż
4. Czy on pomaga ł dziecku?
5. Ona pokazuje ę polskiemu ł
6. Dziadek opowiada ę grzecznemu wnukowi.
7. Kelner podaje obiad ł ę ż ź
8. Matka ł ę biednemu synowi.
9. Brat dokucza ł siostrze.
Unit 25
More verbs with present
tense ę -y, ą
We met some verbs in this group, ending in ć in Unit 23. Here are
some more, and three whose infinitive ends in ć but which also be-
long here. AU twelve verbs are imperfective. All take a direet object
(accusative case), apart from ć Here the thing taught stands in the
genitive case, the person taught stands in the accusative, e.g. ę ę
polskiego (I teach my sister Polish).
ć and ń ć can be followed by an infinitive, e.g. ę ę
ń ć ń ć
Person Ending ł ć ż ć ć
(hear) (Iie) (shout) [at = no + acc.]
ja ę ł ę ż ę ę
ty -ysz ł ż krzyczysz
on/ona/ono -y ł ż krzyczy
my -ymy ł ż krzyczymy
wy -ycie ł ż krzyczycie
oni/one -q ł ą ż ą ą
Ojciec krzyczy [na ę Father shouts [at mother].
ł ę We hear the musie.
Kot ż obok psa. The cat is Iying beside the dog.
ń ć end ć frighten ć teach
118
ć count ć dry ż ć weigh 119
Unit 25
Exercise 3
Puttheverbin thegapto matchthesubject.
1. wy
ż ć 㜮 潮 ł ć
㈮ 潮 ć 㠮 睹 ć
㌮ 潭 ć 㤮 䩡
ń ć
㐮 浹 ć ㄰ 潮 ć
㔮 瑹
ć ㄱ 浹 ń ć
㘮 䩡
ż ć ㄲ 潮 ć
Matka ż ą ę
ł znaczy ę
ć
⡳ 桯 畴 孡 湯 慣 挮
Pies straszy dziecko. ę historii.
ę ę
Patrzysz na ę Dzieci ń ą
ń ę
ę ą
ć 浡 牫
浥 慮
Unit 25
Person Ending ł ć ż ć
⡨ 敡 爩 ⡉ 楥
ć 汯 潫 ń ć 摡 湣
Co to znaczy?
*Has alternativeinfinitive ć 孡 湡 䅣 挮 Exercise 4
Selectthe bestverbto fil! eachgap. Only oneverb In eachpair fits
somewhere. Useit ance.
Exercise I
Insertthecorrectformof theitalicisedverbin thegap.
1. Kto liczy ą 副 摺 楣 橥
㈮ 䭴 畣 穹 瑵 瑡 樿 乡 畣 穹 捩 敬 歩 瑵 瑡 樮
㌮ 䭴 獴 牡 獺 摺 楥 捩 䑵 穩 ł 橥
㐮 䭴 ż ł 䵹 橥
㔮 䍯 穮 慣 穹 ę 䑲 潧 潷 獫 慺 ę
㘮 䭴 ń ę 呹 ę
㜮 䭴 ń 䵡 捩 敪 䡡 汩 湡
㠮 䍯 瑡 ż 婥 獺 祴 瑡
Exercise 2
ę ń 汩 捺 ł ż 歲 穹 捺 睉 敲 穹 畣 穹
灡 瑲 穹 浹 ń ą ł ż ą ą ą ą
ł ż
ł ą ż ą
ㄮ 乡 畣 穹 捩 敬 穥 獺 祴 礮
㈮ 偩 潴 湩 牡 摩 愮
㌮ 䵹 湡 潢 牡 種
㐮 呯 浥 湡 灳 愮
㔮 䵡 牴 ę 灯 汳 歩 敧 漮
㘮 䵡 物 浡 瑣 ≓ 瑯 污 琢
㜮 䭥 汮 敲 歩 ś
㠮 䭩 敤 瑹 ę
㤮 副 摺 楣 扲 慴 甮
120
Givenegativeanswers. Putanydirectobjectimathegenitivecase,e.g.
Czy ł ł 乩 攬 湩 ł ę ł
ㄮ 䍺 灡 瑲 穹 捩 湡 潢 牡 稿 乩 攬 湩
㈮ 䍺 汩 捺 祳 ą 乩 攬 湩 杤
㌮ 䍺 ń ę 乩 攬 湩
㐮 䍺 ń 摺 楳 楡 樿 乩 攬 湩 杤
㔮 䍺 歲 穹 捺 祳 湡 摺 楥 捫 漿 乩 攬 湩 杤
㘮 䍺 ż 潷 潣 政 乩 攬 湩
㜮 䍺 畣 穹 獺 摺 楥 捫 漿 乩 攬 湩
㠮 䍺 獵 獺 祣 楥 ę 楥 湩
Exercise 5
Rewritethetextin thepositive(seeUnit 22). Putanydirectobjectinto
theaccusative case.
Nikt niejestzadowolony. Nikt niemaani czasu,ani ę 乩 歴 湩
歵 灵 橥 歯 汥 杯 灲 敺 敮 瓳 眮 乩 歴 湩 潤 睩 敤 穡 牯 摺 楮 礮 乩 歴 湩 穷 楥 摺
摡 汥 歩 捨 歲 慪 乩 歴 湩 捺 祴 ę ą ż 乩 杤 湩 浡 慮
慵 瑯 扵 獵 慮 ą 乩 杤 湩 浡 ł ł 灯 杯 摹 䑺 楥 捩
湩 杤 湩 ą 牯 摺 楣 潭 乩 杤 穩 湩 浡 杲 穥 捺 湹 捨 汵 摺 椮 乩 杤 穩
湩 浡 瑡 湩 捨 ń Ż 獫 汥 灩 歡 牺 湩 ą 瑡 湩 捨 牺 散 穹
121
Unit 26
Dative case prepositional pronouns
Unit 26
Dative case of pronouns
A different set of pronouns is used after dative case prepositions, e.g.
ę przeciw. They all begin with 'n', a historical remnant (e.g. on +
jemu =niemu). Only him, her, it and them exist. For other persons, use
the forms shown, explained above.
Dative case pronouns
These pronouns replace the indireet object, which contains the mean-
ing 'to' and 'for'.
5tngular Plural
l you he she It we you they they
(men) (non-men)
Nom. ja ty on ona ono my wy oni one
Dat. MNIE TOBIE niemu niej niemu nam wam nim nim
me you him her it us you them them
Singulor Plurol
I you he she it we you they they
(men) (non-men)
Nom. ja ty on ona ono my wy oni one
Dat mi ci mu jej mu nam wam im im
[to/for] me you him her it us you them them
Mi, ci, mu cannot start a sentence nor carry the sentence stress. In such
situations use the enzphatic forms mnie, tobie, jemu.
ę ojcu ę matce ę kolegom
krawat. krawat. rower.
I buy a tie for I give flowers to I return the bike
father. mother. to my friends.
ę mu krawat. ę jej kwiaty. ę im rower.
I buy a tie for him. I give flowers to I return the bike to
hero them.
Expressing emotions and body temperature
Polish often uses impersonal expressions, e.g. 'It is cold to me' or 'It is
needful to him .. .' where English says 'I arnlfeel cold' or 'He needs .. .'.
Such expressions use the he/she/it part of ć (often omitted in short
sentences in the present tense). The feeling is expressed with an adverb.
The person is in the dative case, e.g. It is sad to me.
123
ę niemu jestem bogaty.
ę niej mam dom.
ę nim mamy ę
Policjant ł przeciw
niemu/nim.
Preposition plus pronoun
Tom needs some air.
I feel stupid.
I feel iII/fai nt. Jest mi ż ł
Jest mi ł
Tomkowi jest duszno.
ę bratu jestem bogaty.
ę sqsiadce mam dom.
ę kolegom mamy ę
Policjant ł przeciw
ł ł
Preposition plus noun
ż mi ą ż
He lends me books.
Mnie nie ż
ą ż
He doesn't lend me
books.
ę ci.
I believe you.
Tobie nie ę
I don't believe you.
Nie ufam mu.
I don't trust him.
Nie ufam jemu.
I don't trust him.
122
Unit 26
Smutno mi (jest).
ł nam jest tam.
Paniom jest ł
Jest jej zimno/goraco.
Im jest tam
dobrze/niedobrze.
Ł mu jest ć
Trudno (jest) ż ć
bez ę
Other impersonal expressions
I feel sad.
We like being there.
The ladies enjoy it.
She's col d/hot.
They are happy/unhappy
there.
He finds drawing easy.
It's difficult to live
without money.
7. ę (babcia) jem pyszne ciasto.
8. ę (rodzice) mamy ą
Exercise 3
Change the given nominative case pronoun into the dative case.
1. Czy kupujesz (on) prezent?
2. Kiedy oddajesz (ona) ą ż ę
3. Opowiadam (ty) ę
4. Czy ż (oni) komputer?
5. Wszyscy ż ą (my) ę ś
6. igdy nie dajemy (one) leków.
7. ł (wy) list.
8. Dlaczego (ja) nie wierzysz?
Unit 26
Exercise I
Jest mu wstyd, ż jest biedny. Ż nam (jest) córki. [gen.]
He's ashamed of being poor. We feel sorry for the daughter.
Some contain the relexive pronoun ę (Unit 27); others are folIowed by
the genitive case.
Replace the dative case noulls with pronouns.
ę prezent dziecku, siostr;:;e, hratu, ę Agacie, ś
nauczycielowi, matce, ojcu, nauczycielce.
Insert a pronoun to reflect the subject.
1. ż ł ą muzyki. Jest ł
2. Masz ę Czy jest ą
3. Dziewczyna ma cienki ł Jest zimno.
4. ś ę Brak czasu.
5. Tutaj nie ma powietrza. Jest (ja) duszno.
6. Panie ą na biedne dziecko. Jest ż dziecka.
7. Maciej jest chory. Jest niedobrze.
8. Lekarze ą Brak czasu na wakacje.
9. Piotr nie ma kolegów. Jest smutno.
10. Babcia jest stara. Jest ł
11. ś biedni. Brakuje ę
12. Ona nie ma samochodu. Jest trudno ż ć
Exercise 4
l
Brak mi (jest) ł [gen.]
I'm short of friends.
Brakuje ci czasu. [gen.]
You lack time.
Nudzi mi ę Chce mi ę ś ć
I am bored. I want to eat.
Zdaje mi ę ż jest mróz.
I think that there's afrost.
Exercise 2
124
Replace each bracketed noun with a pronoun.
1. ę (lekarz) jestem zdrów.
2. ę (profesorowie) ś ą
3. ę (koledzy) umiem ł ć
4. ę ż znam ę polski.
5. ę (pan) wiem, gdzie jest sklep.
6. ę (siostry) mam rower.
125
126
Unit 27
Pronoun ę verbs with
present tense ę ę -i,
ą ą
Reflexive ę
Reflexive verbs reflect their aetion back to the subject, e.g. 'to amuse
oneself, dress oneself'. Polish has many such verbs. They occur in all
verb groups and obey the tense rules given for non-reflexive verbs. The
reflexive pronoun ę translates 'myself', 'yourself', etc. It never changes.
ć ę ć ę ć ę
(get dressed)* (Ieam)** (play)
ja ubieram ę ę
ty ubierasz uczysz bawisz
on/ona/ono ubiera ę uczy ę bawi ę
my ubieramy uczymy bawimy
wy ubieracie uczycie bawicie
oni/one ą ą ą
*Sim.: ć ę (be called) **Sim.: ć ę (rejoice)
ć ę (to be) [health]
Some verbs are always reflexive, e.g. ć ę (be afraid), ć
ę (Iook after). Other verbs have two forms - ordinary and reflexive -
with different meanings, e.g. ć (teach) - ć ę (leam); ć
(post) - ć ę (be suitable). It can be undear why a Polish verb
is reflexive.
Verbs with present tense in ę -i, -iq (ali listed are
imperfective)
Many Polish verbs, including many reflexive verbs, end in ć ć
ć ć or ć The i of the infinitive ending remains in the present
tense.
Person Ending ć ć ć ą ć
(make, do) (say) (ring) (doubt)
ja ę ę ę ę ą ę
ty -isz robisz mówisz dzwonisz ą
on/ona/ono -i robi mówi dzwoni ą
my -imy robimy mówimy dzwonimy ą
wy -icie robicie mówicie dzwonicie ą
oni/one ą ą ą ą ą ą
* Usually means 'do' in sense of 'occupy oneself', e.g. Co robisz jutro?
Where English says 'make a cake/dress' Polish is more precise - piec
ciasto (bake a cake) and ć ę (sew adress).
Similarly:
ć ę (play) ć ę (worry)
ć ę (be amazed) ś ć (dream)
ć (chase) ż ć ę (marry a wife)
ć (Iike)
Verbs with present tense in ę -i, -q (ali Iisted are
imperfective)
Same, including many reflexive verbs, end in ć ć ć They lose
the i in the ja and oni parts.
Unit 27
127
ę also translates 'each other/one another'.
Unit 27
9. ja ć
10. ono ć
I, myself, don't know where
they live.
Mother is poor herse/f.
They, themselves, know nothing.
I'm going (by) myself.
Ola goes to school by herself.
The child dresses by itself.
Tom plays alone.
5. ona ć
6. ty ć
7. wy ć
8. one ą ć
ę sam.
Ola sama chodzi do ł
Dziecko samo ę ubiera.
Tomek bawi ę sam.
Sam nie wiem, gdzie
ą
Matka sama jest biedna.
Oni sami nic nie ą
Write the best verb in its correct form in the gap, e.g. Marek budzi ę
ś
Exercise I
Exercise 2
Rewrite with the correct verb form.
1. my ć
2. ja ł ć
3. oni ć
4. oni ć
Emphatic self
The emphatic 'self' is translated by the adjective sam which also means
'alone'.
l
They love each other.
We know one another.
wake ć smoke, burn
shave ć lead
argue ć advise
be wrong ć ę be shy
bore
Ending ł ć ć ć
(pay) (go, walk) (proise)
l
ę ł ę ę ę
-isz ł chodzisz chwalisz
-i ł chodzi chwali
-imy ł chodzimy chwalimy
-icie ł chodzicie chwalicie
ą ł ą ą ą
ą ę
Znamy ę
my
Person
oni/one
Similarly:
ć ę
ć ę
ł ć ę
ć ę
ć ę
on/ona/ono
wy
ja
ty
Reciprocal ę
Usually, ę stands after the first stressed word in the sentence or afterl
before its verb. In very short sentences ę can stand at the end.
Position of ę
Kasia martwi ę
Siostra nazywa ę Irena.
Dzieci ą ę ź
Jak ę Pani/Pan ma?
Jan cieszy ę
Kate is worried.
My sister is called Irene.
The children are iiI.
How are you?
John is happy.
1. Marek ś ł ć ę
2. Kolega do ż ć ę
3. Tomek i Ola razem. ć ę
4. Ojciec ć ę
5. Marta , bo ma stary ł ć ę
6. Ania , bo nie rozumie lekcji. ż ć ę
7. Rodzice ą
ć ę
8. Lekarz Jan Majewski. ć ę
9. Czy wy ś ć ę
10. Studenci , bo ą nagrody. ś ć ę
11. Dominik dzisiaj. ć ę
12. Ja
, ż nie lubisz Kasi. ć ę 129
Unit 27
Exercise 3
Arrange the given words into a sentence.
1. ć Adam sam lubi ę nie.
2. dzieci ł matka ł do prowadzi.
3. za Marta i ł ą ę Ola.
4. niegrzecznych nie Maria ł lubi.
5. ę polskiego uczysz czy ty?
6. do nauczyciel ę studentów ś
7. ś ł nie do chodzicie czy?
8. jutro ę bo cieszy ż Antek ę
9. dzwoni nie on mnie nigdy do.
10. nie ł ą dzieci papierosów.
11. nigdy ł my nie ę
12. ż ę wujek bo jest martwi chora.
13. brata bawi bez ę Teresa.
14. spacery chodzimy ę na my.
Exercise 4
Unit 28
Instrumen
(nouns,
The instrumental case has no equivalent in English. It is used for the
noun after verbs of being, becoming and calIing.
The instrumental case of nouns is made from the genitive singular
without its ending. Sa, vowel changes present in the genitive singular,
e.g. lass of penultimate e ar changes from ó to o ar ą to ę recur here
(pies: ps-a gives psem/psami; wróg: wrog-a gives wrogem/wrogami;
ł ą ź ł ę gives ł ę ą ł ę
Masculine singular
The instrumental singular ending is -em ar -iem but 'men' nouns end-
ing in -a take ą
130
Rewrite the bracketed words in the correct form.
ą ż (Agnieszka) nazywa ę Wojtek. ć ę bardzo wczesme.
ć Idzie* do ł ć ę a potem ę ć Idzie
do (kuchnia). ś ć ś ś ć ę do ż i ł ć ą
Wojtek i Agnieszka bardzo ę ć igdy ę nie ł ć ą
bardzo ć ę bo on jest ć stary a ona ć tylko (20) lat.
". He goes (from verb ś ć
Exercise S
Put the bracketed words into the correct form in this poem.
Wuj Ł znudzony, ć tak do ż
- Wiesz, ja nie ć ś ę ć
Bo tam u ś ś ą (kieliszek).
Najpierw kielich (wino); potem z ą do (kino).
l
l
Ending
em
iem
ą
When used
After hard stem
except k, g.
After k, g.
After . accent
(accent lost, i
added).
Nouns in -a.
Exomples
syn: synem brat: bratem
ł ł ą ż ę ż
pies: psem pokój: pokojem
las: lasem ojciec: ojcem
Bóg: Bogiem ą ą
Janek: Jankiem Polak: Polakiem
Anglik: Anglikiem
ń koniem ś ć ś
ń uczniem ź ź ź
But: ń dniem, ń tygodniem
kolega: ą ę ż ę ż ą
131
Nouns in -um do not change.
Feminine singular
Unit 28
ę ę
ę ę
ę Imionami ę ramionami
But: ź ę ź ę
ę ę
ę ę
pani: paniami babcia: babciami
ę ę
wles: wsiami ś ń ś
ł ą ź ł ę ń uczniami
ź ź ź
ń tygodniami
ś ć ś ć ś ć ś ć
ś ć ś ć ć ć
ł ń ł ń ń ń
syn: synami ojciec: ojcami
pies: psami ł ł
lekcja: lekcjami kolega: kolegami
noc: nocami córka: córkami
ś ę ś ę ą ż ę ż
muzeum: muzeami
Exomples
Nouns in ę alone
extend ę to ę
Nouns in -i, -ia, -i o, -ie.
Most nouns in . accent
(accent lost, i added).
Most nouns.
But: brat: ć
ą ę ż
ł ź
ą ę
dziecko: ć
przyjaciel: ł
When used
ę
Some nouns (often
monosyllabic) in
. accent keep it.
ionami Nouns in ę extend ę
to Mionami.
mi
iami
Ending
ami
PIurai - Ali genders
J
ł ł
ż ż
miasto: miastem
ciocia: ą
droga: ą
Polska: ą
Exomples
matka: ą
lekcja: ą
Anna: ą
pani: ą gospodyni: ą
ć ą ę ś ć ę ś ą
ł ą ź ł ę ą ś ń ś ą
ń ą ś ą
sól: ą twarz: ą
ż ż ą kolej: ą
rzecz: ą mysz: ą
noc: ą
Exomples
pióro: piórem
morze: morzem
ł ń ł ń
After hard stem
(except k, g) +
-o or -e.
When used
Nouns in -a or -ia.
Nouns in consonant
without . accent add
ą
Nouns in -i add ą
After' accent (accent
lost, i added).
When used Ending
ą
ą
Ending
em
Neuter singular
Unit 28
iem
ieniem
ę
Nouns in -ie, oko,
-go.
Nouns in ę extend
ę to Mieniem.
Nouns in ę alone
extend ę to ę
ż ż ę ę
ł ł dziecko: dzieckiem
ę Imieniem ę ramieniem
But: ź ę ź ę
ę ę
ę ę
ę ę
ę ę
Instrumental case of adjectives
An adjective associated with a noun which is in the instrumental case
must also be in the instrumental case.
Below are the instrumental case endings of adjectives. Adjectives in -y,
-a, -e differ from those in -i, -a, -ie (notice the i). Masculine and neuter
singular are identical. The plural is identical for all genders.
132
133
SJngulor Plurol
Mosc. Fem. Neut. Non-men Men
Nom. dobry dobra dobre dobre dobrzy
/nstr. -ym ą -ym -ymi -ymi
dobrym ą dobrym dobrymi dobrymi
Singulor Plurol
Mosc. Fem. Neut. Non-men Men
Nom. polski polska polskie polskie polscy
ostatni ostatnia ostatnie ostatnie ostatni
/nstr. -im ą -im -imi -imi
polskim ą polskim polskimi polskimi
ostatnim ą ostatnim ostatnimi ostatnimi
ł jest ł ą
Michael is a young dentist.
Unit 28
Jestem Andrzej Malicki.
I am Andrew Malicki.
To jest Marcin, kolega brata.
This is Martin. my brother's friend.
ą go Tomek.
They cali him Tom.
To jest rower ę ż
This is my husband's bicycle.
To ą ł ę
These are nice photographs.
On ma na ę Tomasz.
His name is Thomas.
Ł nazywamy dobrym
ojcem.
We cali Luke a good father.
Jest Polakiem.
He is Polish [a Pole].
name.
Dana jest ł ą ą
Dana is a friendly lady.
Jest ą
She is Polish.
Oni ą policjantami. ą
Anglikami.
They are policemen.
They are English.
Do not use the instrumental case after To jest/To sq or to state a proper
Usage after 'to be' and 'to cali'
After ć and various verbs of 'calling' and 'esteeming', a noun (with
ar without an adjective) stands in the instrumental case. Usually, this
noun is a job, rank, nationality, sociallfamily status or the name or
judgement we give to someone.
}
(
\
{
Adjectives in -i, -a, -ie, and those few ending in -i, -ia, -ie
Adjectives in -y, -a, -e
2.
1.
Unit 28
Exercise I
Instrumental case of KtolColNiktlNic
Kto becomes kim; co becomes czym.
Nikt becomes nikim; nic becomes niczym.
134
Kim ś
Nie jestem nikim ż
Czym malujesz?
Who are you?
!'m no one important.
What are you painting with?
Put the given words into the instrumental case.
1. Wojtek jest (polak). Jest ł lekarz).
2. Joanna jest (Polka). Jest (sprytna sekretarka).
3. Dieter jest (Niemiec). Jest (bogaty biznesmen).
4. Kate jest (Angielka). Jest (biedna studentka).
5. Marc jest (Francuz). Jest ł kierowca).
6. Gerda jest (Austriacka). Jest ł nauczycielka).
7. Yves jest (Belg). Jest ł dentysta).
8. Wayne jest (Amerykanin). Jest ł dyrektor).
9. Pilar jest (Hiszpanka). Jest (uprzejma kelnerka).
10. Maria jest ł Jest (dobra gospodyni).
135
Unit 29
Usage with transport, route or tool
The instrumental case is aIso used to define the means by which an action
occurred, its time or duration, and after certain verbs and adjectives.
(
\
l
I
Jolanta - (pawel)
Tadeusz - Wiktoria
I
Karol Piotr Teresa Dariusz
I
(Franek) - Magda

Exercise 2
(a) Enter the correct family member (e.g. syn, matka) in the gap.
Antek Kasia Maciej
Unit 28
Transport
ę ą albo samochodem, albo samolotem. ę ą
I'm going by train or car or piane. I go on foot.
1. Teresa jest Jolanty.
2. Piotr jest Teresy.
3. Jolanta jest ł
4. Franek jest Magdy.
5. Antek jest Franka.
6. Franek jest Kasi.
7. Jolanta jest Dariusza.
8. Magda jest Karola.
9. ł jest Macieja.
10. Tadeusz jest Piotra.
11. Wiktoria jest Teresy.
12. Antek jest Wiktorii.
(b) Put the given words into the instrumental case.
1. Maciej i Kasia ą (dzieci) Magdy. ą ł uczniowie).
2. Magda i Franek ą (rodzice) Antka. ą (bogaci nauczyciele).
3. Jolanta i Magda ą (córki) Tadeusza. ą (dobre
ł
4. Karol i Piotr ą (bracia). ą (weseli przyjaciele).
5. Jolanta i Magda ą (siostry). ą (zgrabne kobiety).
Tool
ę ł albo ł
I write in bali point or in penciI.
On maluje farbami.
He paints with paints.
Hanka myje ę ą
Annie washes her hands with water.
Jacek bawi ę zabawkami.
Jack plays with his toys.
Przykrywam dziecko kocem.
I cover the child with a blanket.
Route
ę polem i lasem.
I go via field and forest.
ę ą
I go along the road.
Ł ź ł ł ą
The boat sails on the ł
ę korytarzem, potem
schodami.
I go along the corridor, then
up the stairs.
Jan macha ę ą
John is waving his hand.
Usage with time and duration
ł
The instrumental case expresses extended time or extended duration of
an action.
ś otoczona lasem.
ł napchana piórami.
Pole ogrodzone plotami.
Cukierki nadziane miodem.
Unit 29
ą zbieram kwiaty; ą
owoce.
In spring I pick flowers; in autumn
fruit.
Latem Maciej jest kelnerem.
In the summer Maciej is a waiter.
Ranem jest zimno.
It is cold in the mornings.
ź wieczorem owoce.
czytam.
I read late in the evening.
ę ą ą
Animals hunt at night.
Jan pracuje ł dniami.
John works for days on end.
j
napchany stuffed fuli ł ę obscured
zalany flooded
Ciasto posypane cukrem.
Droga pokryta ś
Okna ł ę firankami.
Miasto zalane ą
Unit 29
Usage with certain verbs
Exercise I
Put the best noun in its instrumental case form in the gap.
sztuka dziecko zabawki ł piechota firma ł
szmatka lalka ą ł samolot
1. Pani zamiata chodnik _
2. Dziewczynka bawi ę _
3. Do Ameryki lecimy _
4. Mama wyciera okna _
5. ę list _
6. ł ł ę _
7. Zawsze ę _
8. ł ą ę _
9. ę ę _
lO. Ojciec kieruje ż ą _
lI. Matka opiekuje ę _
12. ę do lasu _
Otaczamy ogród plotem.
We surround the garden with a fence.
ł ę ę ą
I use a grammar book.
ł ę ą
I fili the bath with water.
ć direct
ł ć fili
ć enclose
ć surround
ć cover
ł ć cover, veil
Many common verbs used with a preposition in English (e.g. cover
with) are folIowed by the instrumental case without preposition III
Polish. Here are some imperfective verbs like this.
ć ę play
ć ę enjoy, possess
ć ę be interested in
ć ę look after
ł ć ę make use of
ć ę busy oneself with
On cieszy ę dobrym zdrowiem.
He enjoys good health.
Exercise 2
Usage with certain adjectives
The instrumental case follows adjectives derived from verbs which re-
ą the instrumental case. Many such adjectives imply enclosure, cov-
ering or filIing. There is no word for 'by' or 'with'. Some common
adjectives like this are:
otoczony surrounded pokryty covered (Iightly)
ogrodzony enclosed zakryty covered (totally)
ł filled posypany sprinkled (Iightly)
138 nadziany with a filIing zasypany sprinkled (totally)
Put the words in ( ) into the instrumental case.
(Zima) Zdzisiu idzie [(rom ś (droga) przez ę Wioska jest
otoczona (góry) i (lasy). Dachy wszystkich domów ą pokryte ś
Rzeka jest pokryta (lód). Pola ą zalane (woda). Zdzisiu idzie ą
do ł Ś droga jest posypana (piasek). Jest bardzo niebezpieczna.
Nie ż [one cannot] ć ani (samochód), ani (autobus), ani nawet
(taksówka).
(Wiosna) i (lato) Zdzisiu jedzie [(rom ć (rower) przez las. Drzewa
ą pokryte (zielone ś góry (krzaki), a ł ą (zielona trawa) i ę
drobne kwiatki). ł ń ż nie jest ł ę (chmury).
139
To aid pronunciation an e is added to nad, pod, przed, and z before
personal pronoun ą and before difficult consonant groups, e.g.
Unit 30
Preposition
i
d by the
I
\
{
l
J
(
Niebo jest nade ą ziemia
pode ą
Przede wszystkim ę
Usage with certain verbs
The sky is above me, the
earth below me.
Above al!, I work
Unit 30
The prepositions below are folIowed by the instrumental case. Ali ex-
cept z can also be used with the accusative case to denote motion (Unit
40). Z requires the instrumental case even with motion.
140
pod below, under, near
(geog.)
nad above, over, near,
on bank of
ę among, between
Kot ż pod drzewem.
The cat lies under the tree.
Miasto ż nad morzem/
ł ą
The town lies on the ł
Nad ranem/nad wieczorem.
Towards morning/evening.
Mieszkam pod Krakowem.
I Iive near Krakow.
Mieszkamy pod numerem 8.
We live at number 8.
ś ę ł
You are among friends.
z [together] with, with
certain attributes
przed in front of, earlier than
za behind, beyond
ę z ą ojcem, ą
I'm going with mother, father,
a friend.
Jem chleb z ł
I eat bread and butter.
Jest to wysoki pan z ą
He is a tall bearded gentleman.
Przed domem jest ogród.
There is a garden in front of
the house.
Przed ą jest zabawa.
There is a dance before supper.
Za lasem ą ł ą z
ł
Beyond the forest are apple
orchards.
Here are some common verbs folIowed by instrumental case preposi-
tions. Ali are imperfective.
ć ę z play with
ć z* speak with/to
ł ć ę z** quarrel with
ć ę z* disagree with
ć ę z* agree with
ć ę przed** protect against
ć ę przed** guard against
ę ć za** pine for, miss
ć nad work at
* like ć ** like ć
Instrumental case prepositional pronouns
Personal pronouns, when used after instrumental case prepositions,
change as below.
Slngular Plural
I you he she It we you they they
(men) (non-men)
Nom. ja ty on ona ono my wy oni one
/nstr. ą ą nim ą nim nami wami nimi nimi
me you him her it us you them them
141
Unit 30
Preposltion plus noun Preposltlon plus pronoun
7. ie zgadzamy ę z ty.
8. Koledzy ł ą ę z ja.
9. ikt nie ę za wy.
10. Marek bawi ę z one.
11. ś ą z my.
12. Marta broni dzieci przed oni.
Unit 30
Select the best preposition for each gap and write the following noun in
its correct form
ę nad pod przed z za
1. ę do miasta ż
2. (Warszawa) jest ę zamek.
3. Mamy lato ń
4. ę wakacje (morze).
5. Ciocia mieszka (granica).
6. ę obiadem.
7. (hotel) jest wielki parking.
8. ł jest (drzewa).
ę z bratem i z ą
Zeszyty ż ą pod ą ż
ę ę przed ź
Kot ż pod drzewem.
Exercise I
ę z nim i z ą
Zeszyty ż ą pod nimi.
ę ę przed nimi.
Kot ż pod nim.
Exercise 4
Put the bracketed words into the correct form to complete the poem.
(Italics mark words in the locative case - Unit 32).
W klasie siódmej niespodzianka; na spacery chodzi Danka
Z (rudy Tomek) i Ł no, i nawet z (Maciek) czasem.
A, z (syn) profesora, teraz chodzi Izydora.
Raz na lody, raz na ę i w ę na ę
ś wieczorem pod (ratusz) stoi Magda z (Tadeusz).
A przed (sklep) tam za ł siedzi Franek z ę Jola)
Przy stoliku z (ciasteczka), (lemoniada), (truskawki).
A Halinka z (piesek) idzie, bo ł nienawidzi.
Exercise 2
Write the correct form of these plural nouns.
1. z ś
2. przed (domy)
3. nad (jeziora)
4. pod ł
Exercise 3
5. ę (ludzie)
6. z (Polacy)
7. przed (lekcje)
8. nad ł
9. pod (krzaki)
10. ę (bracia)
Write the italicised word in its correct form. Then rewrite 1 to 6,
replacing the word with a pronoun.
142
1. ę ę za ł
2. ą ł ę z ą
3. ś bawi ę z dzieci.
4. Student pracuje nad zadanie.
5. ę dom przed ł
6. Sprzeczam ę z przyjaciele.
143
Most Polish verbs have two forms, imperfective and perfective, each
expressing a different aspect of an action (Unit 21). A few common
verbs have two imperfective forms.
Determinate form - expresses action in progress (I'm going home right
now), or imagined in progress in the near future (I'm going home at noon).
Indeterminate form - expresses frequent, habitualor repetitive action
(I go home at noon, I go to parties, I often go for walks).
Here are five verbs in this category. You may meet their perfective
forms by chance.
otice how the verbs are often used with adverbs:
Unit 31
zawsze always
rzadko rarely
ostatnio recently
nadal stil I
Ola ę chodzi do klubu.
Ola often goes to the club.
Nad domem zawsze ą
ptaki.
Birds always fly above the house.
On ą ź do Krakowa.
He regularly travels to Krakow.
Ona ę nosi zakupy.
She Iikes to carry the shopping.
Zwykle wozi ł
He usually transports apples.
Indeterminate + adverb of frequency
ę often
nigdy nie never
codziennie daily
ą all the time
zwykle, usually
zwyczajnie
od tygodnia, ą roku [gen.]
for (since) the last week, month, year
od dawna for a long time now
Adam jedzie do Warszawy.
Adam is travelling to Warsaw.
Kasia niesie zakupy.
Kate is carrying the shopping.
Gospodarz wiezie owoce.
The farmer is transporting fruit.
Ola dzisiaj idzie z Piotrem.
Today Ola is going with Peter.
Ptaki teraz ą do nas.
The birds are flying to us
nowo
dzisiaj today
ż already
teraz now
zaraz in a moment
na razie right now
akurat right now
znowu once again
Determinate + adverb
of current time
PerfectlVe Oeterrmnote Indetermlnote
Note where parts of the verb differ from the rest.
Unit 31
Verbs with
imperfeete
There are many common derivatives, aU imperfective, of ć e.g.
Walk, go ś ć ć ś ć
ę idziesz, idzie, ę chodzisz, chodzi
idziemy, idziecie, ą chodzimy, chodzicie, ą
Travel ć ź ć ć
ę jedziesz, jedzie, ż ż ę ź ź
jedziemy, jedziecie, ą ź ź ż ż ą
Fly, ć ć ć
rush ę lecisz, leci latam, latasz, lata
(coli.) lecimy, lecicie, ą latamy, latacie, ą
Carry ś ć ć (a/50 = to wear) ś ć
ę niesiesz, niesie ę nosisz, nosi
niesiemy, niesiecie, ą nosimy, nosicie, ą
Transport ź ć ć ź ć
ę wieziesz, wiezie ż ę wozisz, wozi
wieziemy, wieziecie, ą wozimy, wozicie, ż ą
144
ć enter
ć approach [space]
ć approach [time]
ę na ę
Oni nigdy nie ą
(do domu).
ą odchodzi z dworca
ł
Dziecko przychodzi z ą
Pies nie podchodzi do mnie.
ą Ś ę ą
ć depart
ć go out
ć come
I'm going out for an hour.
They never come in (to the
house).
The train departs from Central
Station.
The child comes with its mother.
The dog doesn't come to me.
Christmas is coming. 145
The time adverbs above are used with either verb type. The meaning
often changes somewhat.
Unit 31
Determinate
Marek ż idzie do domu.
Mark is going home already.
Teraz ę do teatru.
Right now I'm going to the
theatre.
Exercise 1
Indeterminate
Marek ż chodzi do ł
Mark goes to school already.
Teraz ę do teatru.
Nowadays. I [often] go to the
theatre.
5. Czy ty zawsze ć spodnie? Nie, ę sukienki.
6. Czy ty ą ź ć do brata? Tak, jutro znowu do
mego.
7. Czy samoloty ę ć nad miastem? Tak, akurat _
samolot polski.
8. Czy ojciec nadal ć syna do ł Nie, syn od roku
____ rowerem.
9. Czy wy zawsze ć ą Nie, dzisiaj
rowerem.
10. Czy Hanka nadal ć z Wojtkiem? Tak, dzisiaj _
razem do kina.
Unit 31
146
Choose the correct verb and write its correct part in the gap.
1. Ja zawsze do parku. Dzisiaj do zoo ś ć
ć
2. Oni od roku autobusem. Dzisiaj ą
ź ć ć
3. My zwykle zakupy do dziadka. Dzisiaj ż
do wujka ć ś ć
4. Bolek ostatnio ę Dzisiaj siano ź ć
ć
5. Ja zawsze do pracy. Dzisiaj ż ć ć
6. Anka rzadko na zabawy. Dzisiaj z siostrami
ś ć ć
7. ą zwyczajnie i ludzi, i towar. Dzisiaj
tylko ludzi ź ć ć
8. Ola ż z klepu. Ona nie ż do
ł ć ś ć
Exercise 2
Insert the correct part of the given verb in the question. Fill the gap
with a verb from this unit.
1. Czy ty ś ć jutro do opery? Nie, nigdy tam nie _
2. Czy Maria zawsze ć samolotem? Tak, nigdy nie _
ą
3. Czy dzieci ą ć do podstawówki? ie, ż od dawna
____ autobusem do liceum.
4. Czy córki ę ć zakupy? ie, zwykle ż je _
samochodem. 147
s becomes ś before omie, -nie, -de, -le.
Vowel changes
z becomes ź before odzie, -nie.
The locative is the most complex case. When the ending -e is added,
the same consonant changes occur as occurred in the feminine dative
singular. However, they occur in the singular of al! genders. After
h, f, m, n, p, s, wand z the ending -e becomes -ie. The plural ending
-ach does not cause consonant changes.
OWO, -za w, z + ie wóz: wozie Europa:
Europie
Neuter
Gniezno:
ź
pióro: piórze
pismo: ś
ń
ń
ę ę
Unit 32
Originol Chonge Mosculine ind Feminine Neuter
nouns in -Q
ł le ł stole ł szkole ł mydle
ł ś ł ł ś ł
ś ś
sn ś sosna: ś
t de brat: bracie kobieta: ł ł
kobiecie
st ś artysta: kapusta: miasto:
ś ś ś
d dzie ł Magda: stado: stadzie
ł Magdzie
zd ź wyjazd: gwiazda: gniazdo:
148 ź ź ź
Vowel changes are also frequent. When endings are added nouns com-
pensate, in the singular and pIuraI, by shortening their stem vowel
(from ó to 0, ar ą to ę or losing penultimate e. Change from a to e
occurs in the singular only.
Chonge Singu/or P/uroi
ó to o wóz: wozie ogród: ogrodzie wozach ogrodach
ł stole ł ź ł ł ł
ą to ę ą ż ę ż ł ą ź ł ę ę ż ł ę
lost e wujek: wujku ń dniu wujkach dniach
ś wsi wsiach
a to e ś ś ś ł ś ś ś ł
(sing. las: lesie miasto: ś lasach miastach
only) lato: lecie obiad: obiedzie latach obiadach
149
As shown in the preceding tables, most nouns take the ending -e or -ie,
often with accompanying consonant and vowel changes. Other possible
endings are shown below. Nouns in -um do not change.
.:. = Same as dative singular.
Example
Siostra ma urodziny. ę przy siostrze.
- with
My sister has a birthday. I sit by my sister.
consonant
Magda jest chora. Rozmawiam o Magdzie.
change
Magda is iiI. I'm speaking about Magda.
Polska jest ę krajem. Mieszkam w Polsce.
Poland is a lovely country. I live in Poland.
Kobieta nie ma dzieci. ś ę o kobiecie.
The woman is chi Idless. I think about the woman.
Examp/e Babcia jest stara. ę o babci.
- as Granny is old. We remember about Granny.
gen.
Ulica jest pokryta ś Ś ż na ulicy.
sing.
The street is covered in snowo The snow lies on the street.
Unit 32
Masculine singular
As shown in the preceding tables, most nouns take the ending -e or
-ie, often with accompanying consonant and vowel changes. Other
possible endings are shown below (vowels may change too).
Ending When used Exomples
u After k, g, ch, j, I. dach: dachu hotel: hotelu
A/so, o/d monosy/labic dziadek: dziadku Polak: Polaku
nouns: pan: panu, Bóg: Bogu szpital: szpitalu
syn: synu, dom: domu pokój: pokoju kraj: kraju
ł ł
After c, cz, sz, rz, Ż ojciec: ojcu marzec: marcu
ż ł ł klucz: kluczu
talerz: talerzu kapelusz: kapeluszu
noz: ż ż ż
cmentarz: cmentarzu
iu After' accent (accent ń koniu gosc: ś
lost, i added). ź ź ź
ń uczniu ś ć ś
ś ć ś
But: ń tygodniu
ń kwietniu
y Nouns in -ca. kierowca: kierowcy
sprzedawca: sprzedawcy
Nominotive
ł ś ć to nic nowego.
Love is nothing new.
Neuter singular
Locotlve
On ę ś o ł ś
He often thinks about love.
Unit 32
Feminine singular
Feminine nouns ending in the consonants shown in the preceding tables
+-a take ending -e or -ie, often with accompanying consonant and vowel
changes. AlI other feminine nouns are as the genitive singular (Unit 11). 150
Examp/e Nominative
To jest cmentarz.
This is a cemetery.
ą czeka na
dworcu.
The train waits in the
station.
Locative
Przy cmentarzu stoi ś ł
A church stands by the cemetery.
W ą jest duszno.
It is stuffy in the train.
Ending
u
u*
ieniu*
When used
Nouns in -go,
oko, -cho, -lo, -jo
Nouns in -e and -ie
replace -e by -u.
Most nouns in ę
extend ę to -ieniu.
Exomples
ł ł tango: tangu
ucho: uchu jajo: jaju
wojsko: wojsku echo: echu
pole: polu serce: sercu
ł ń ł ń ż ż
morze: morzu ę ę
ę Imieniu ę ramieniu
But: ę ę
ź ę ź ę
ę ę 151
ę Nouns in ę extend
ę to ę
ę jest ł
The photograph is nice.
Example Nominative
Wojsko to dobry
zawód.
The army is a fine
career.
Ending When used Exomples
Unit 32
ech A few piurai countries. Niemcy: Niemczech
ę ę
ł ł
Example Nominative Locative
ł ą ł Mieszkamy we ł
krajem. We Iive in ltaly.
ltaly is a smali country.
Dzieci ą ą ę ą o
The children are c1ever. dzieciach.
They often talk about the
children.
Exomples
Locative
Na ę jest rodzina.
The family is on the
photograph.
ę ę
ę ę
Oni ą w wojsku.
They are in the army.
When used Ending
Unit 32
PIurai - al! genders
Locative case prepositions
The pIuraI ending -ach does not cause consonant changes. Vowel changes
which occurred in the singular recur here.
The prepositions below are folIowed by the locative case. Ali except
przy can also be used with the accusative case to denote motion (Unit
40). Przy requires the locative case even with motion.
na on, at, in [open area] przy near, c10se to, by,
Ending When used Exomples
in [enclosed area] , dressed in
while doing ...
w
ach Nouns not ending in pies: psach muzeum: muzeach o about, concerning, at
po along, up and down,
accent, -ia or -io. pokój: pokojach matka: matkach [time], with certain physical
after [time], in
Polak: Polakach ł ł attributes
[Ianguage], inherited
lekcja: lekcjach ś ę ś ę
from
But: oko: oczach Pies jest na podwórku/w ę przyoknie/stole.
dziecko: dzieciach
ogrodzie. I'm sitting by the window/at
iach Nouns in -ia or in ś wsiach ś ć ś
The dog is in the yard/garden. the table.
. accent (accent lost, ś ć ś ń koniach
Spotykamy ę w kawiarni na Sklep jest przy ulicy
i added). ś ń ś ł ą ź ł ę
dworcu. Lwowskiej.
ciocia: ciociach
We meet in the cafe at the The shop is in Lwów Street.
ionach
station.
Ś przy pracy. Most nouns in ę add ę imionach ę ramionach
-ach to true stem But: ę ę Kasia zawsze stoi w drzwiach. I sing while I work.
ending -ion. ź ę ź ę Kate always stands in the
Latam po schodach/
ę ę
doorway.
ś
ę Nouns in ę add -ach ę ę I run up and down the
152 to true stem ending ę ę ę stairs/all over town.
Locative case af KtolCo/NiktlNic
Kto becomes kim; co becomes czym
Nikt becomes nikim; nic becomes niczym
Unit 32
Jestem w ł
humorze.
I am in a good/bad mood.
Jestem w ś wieku.
I am middle-aged.
ę w ł zimowym.
I'm going in my winter coat.
Dziecko o jasnych ł
i niebieskich oczach.
A child with fair hair and blue
eyes.
Ł ł po rzece/
jeziorze.
The boat sails on the riverllake.
ę po polsku i po
angielsku.
I speak Polish and English.
ś ł jest po prawej
stronie.
The church is on the right.
Po paru latach, po wojnie.
After a few years, after the war.
\
O kim ś
W czym masz ę
Nie gram na niczym.
Exercise I
Who are you thinking about?
What do you keep the tea in?
I don't play anything.
Unit 32
We ł jest rynek. There is a market square in ł
Usage with certain verbs
Here are some common verbs folIowed by locative case prepositions.
Al! are imperfective.
To aid pronunciation an e is added to w before difficult consonant
groups, e.g.
Exercise 2
(a) Write the correct form of the noun after w.
1. ą jest w ś ł
2. Mam ł ę w (bank).
3. Oni ą w ł
4. W (fabryka) jest ż ł
5. W (muzeum) zwiedzamy zabytki.
6. W (noc) jest ciemno.
7. Bilety ą w (kiosk).
8. Kupujemy ł w (sklep).
9. Kolega czeka w (samochód).
10. Ludzie ą w (autobus).
(b) Write the correct form of the noun after po.
1. Ł ł po (rzeka, morze, jezioro, woda).
2. Pies lata po (trawa, podwórko, ogród, ulica).
3. ę do kolegi po ś obiad, kolacja, ł
4. ę ć po (miasto, las, góry, ulice).
Zawsze zapominam o
urodzinach.
I always forget birthdays.
knowabout
forget
play on
knowa lot
about
Gram na gitarze/
skrzypcach.
I play the guitar/violin.
ć o
ć o
ć na
ć ę na
speak about
think about
recount about
talk about
Rozmawiamy o Polsce przy
obiedzie.
We talk about Poland over lunch.
Opowiadam ę o kocie
w butach.
I tell the story of Puss-in-Boots.
ć o
ś ć o
ć o
ć o
154
Verbs ć ć ł ą ć ś ć
These often occur with the locative case.
ć ę siedzisz, siedzi, siedzimy, siedzicie, ą
ć ę stoisz, stoi, stoimy, stoicie, ą
ł ą ć ł ę ł ł ł ł ł ą
ś ć ś ę ś ś ś ś ś ą
Write the correct form of the given verb and noun (some are plural).
1. Marta ć przy (telefon).
2. Antek ć przy ł
3. Koledzy ć ę na (chodnik).
4. Tramwaj ć na (przystanek).
5. Pies ż ć na ł
6. Rodzice ć na (wakacje).
7. ż ć na ł
8. ą dzieci ź ć na (sanki). 155
Unit 32
9. Ty ć przy (biurko).
10. ę ł ą ć po (morza).
Exercise 3
Put a suitable preposition in the gap.
1. Marta stoi drzwiach.
2. Siedzimy ł parku.
3. Kazik niesie ę plecach.
4. Zbyszek lata schodach.
5. Jestem Warszawie studiach.
6. Marysia zapomina lekcjach.
7. ę pracuje pacjentach.
8. Ola gra skrzypcach i organach.
9. Rozmawiam kolegach.
10. Tomek ma ę spodniach.
\
Unit 33
Locative cas
pronouns
Locative case of adjectives
An adjective associated with a noun which is in the locative case must
also be in the locative case.
Below are the locative case endings of adjectives. Adjectives in -y, -a,
-e differ from those in -i, -a, -ie (notice the i). MascuJine and neuter
singular are identical. The plurai is identical for aU genders.
1. Adjectives in -y, -a, -e
Singulo( Plurol
Mosc. Fem. Neut. Non-men Men
Nom. dobry dobra dobre dobre dobrzy
Loc. -ym -ej -ym -ych -ych
dobrym dobrej dobrym dobrych dobrych
2. Adjectives in -i, -a, -ie, and those few ending in -i, -ia, -ie
Singulo( Plurol
Mosc. Fem. Neut. Non-men Men
Nom. polski polska polskie polskie polscy
ostatni ostatnia ostatnie ostatnie ostatni
Loc. -im -iej -im -ich -ich
polskim polskiej polskim polskich polskich
ostatnim ostatniej ostatnim ostatnich ostatnich
156 157
Locative case prepositional pronouns
Personal pronouns, when used after locative case prepositions, change
as below.
Unit 33
Exercise 3
Replace the italicised word by the corresponding pronoun.
1. Rozmawiam o dziecku przy matce.
2. Gram na gitarze i na organach.
3. Nikt nie wie nic o ł
4. Marysia siedzi przy cioci.
5. Matka opowiada o synu i o córce.
6. Mam ł po siostrze.
7. Synowie ą przy ja.
8. Nie wiecie nic o my?
9. Nigdy nie zapominam o ty.
10. Czy syn nie ś o wy?
Select the best adjective and write its correct form in the gap.
12. ś ł ć przy szkole.
13. Ola ć ę na ę
14. ą ż ż ć na stole.
J Exercise 2
1
Preposition plus pronoun
ę o nim i o niej.
Zeszyty ż ą na nich.
Kelner pracuje przy nich.
Prezent jest w nim.
Zeszyty ż ą na ż
Kelner pracuje przy ludziach.
Prezent jest w ł
ę o bracie i o siostrze.
Preposition plus noun
5ingufor Plurol
I you he she it we you they they
(men) (non-men)
Nom. ja ty on ona ono my wy oni one
Loc. mnie tobie nim niej nim nas was nich nich
me you him her it us you them them
Unit 33
Exercise I
Write the verb in its correct form. Then put ł ł ar ł in
the gap.
1. ł ć na ś
2. Ja nic nie ć o dzieciach.
3. My ć przy ż
4. Dzieci ć ę w ogrodzie.
5. Ł ł ą ć po rzece.
6. Tomek ż ć w ł ż
7. One ć w fabryce.
8. Oni ć o paCJencie.
9. Pies ć po polu.
10. Koledzy ć w pokoju.
158 11. W ą ć ciasno.
(a) tani ń trzeci wysoki ś drugi ostatni krótki
I
1. Czy mieszkasz w bloku?
2. Ania chodzi w sukience.
3. Nie znamy ę na muzyce.
4. ł Ala jest ą na mieJscu.
l
5. Czy kupujecie chleb w sklepie?
6. ę w ogrodzie po ś
7. Siedzimy w ą w przedziale.
8. Ojciec jest w wieku.
(b) drogi ł niebieski niski ł polski
1. ś ą po górach.
2. Kocham ę o oczach.
3. Nigdy nic nie ę w sklepach.
4. Nauczyciel rozmawia o dzieciach.
5. Czy znasz ę na filmach?
6. W zimie ę w butach. 159
Unit 34
który/a/e which tamten/tamta/tamto that
taki/alie such
This, that, such, what like,
which
These are adjectives and take the norma I adjective endings. They can
also be used to replace a noun, e.g. This [adjective] book is good. I
prefer that one [pronoun], i.e. that book.
Special forms exist for 'men' in the nominative plural; otherwise, there
is one form for aU genders in the plural
what Iike jaki/alie ten/ta/to this
I
r
I
l
Exercise 4
Complete the poem with the correct form of the given words.
ś ś w ż nowa,) ę (hala) koncertowej.
Klawiatura ć w ą przy ł i ą
A na (scena) gitarzysta, skrzypek, ę i pianista.
Rudy Tomek ć na (flet), ł Janusz na (klarnet).
Pani Kasia z dumy ę - Ach, jak ę ć Helenka
Raz na ę (pianino); ć ż na mandolinie.
ż nowa z Gdyni ć nuty z ę
ł na nogi ć i wielkie brawo ć
Unit 33
SinguJor Plurol
Mosc. Neut. Fem. Non-men Men
Nom. (tam)t-en jak-i (tam)t-o (tam)t-a (tam)t-e (tam)c-i
któr-y tak-i któr-e któr-a któr-e któ-rz-y
jak-ie jak-a jak-ie ja-c-y
tak-ie tak-a tak-ie ta-c-y
Acc. Non-a/ive - As nom. ę but As nom. As gen.
(tam)t-en jak-i ą
któr-y tak-i ą
ą
A/ive - as gen. ą
160
161
Ten, tamten, który behave as dobry. Jaki, taki behave as polski.
Jaki and który can be used in questions, often separated from their noun
if the meaning is elear. Jaki in exelamations means 'What a ... /How .. .'
Jako to jest ł
What is this school like?
163
Unit 34
To ń jest bogate.
This country is rich.
Ci ń ą bogaci.
These people are rich.
5. ę ę ż ę
6. Nie lubimy tej ą
7. Jaki sok kupujesz?
8. Ufam temu lekarzowi.
Nie ma takiego numeru.
There is no such number.
These questions contrast the meaning of jaki and który. Select the best
answer for each.
Fill the gap with the form of tamten which best replaces the words in
italics, e.g. ę tym ą Tamten jedzie do Tarnowa.
1. Czytam ę ą ż ę jest trudna.
2. ę te czasopisma. ą za drogie.
3. Ten nauczyciel jest ł a stary.
4. ę tego ł jest niegrzeczny.
5. Kasia lubi te lody. nie ą smaczne.
6. Zawsze ę w tym sklepie. Do nie ę
7. Ona bawi ę z tymi kolegami. ą ł
8. Prezent jest dla tych dzieci. dzieciom nic nie dajemy.
Exercise 2
Exercise 4
Nie rozmawiam z takimi
ź
I don't talk to such people.
* Który used to introduce a relative elause is preceded by a comma.
Exercise I
Exercise 3
Put the italicised words into the plura!.
Put the correct form of ten in front of these nouns (nominative case).
autobus, ludzie, matka, ę kot, dzieci, koledzy, pani, kwiaty,
lekarze, panie, ł ż Polak, rodzice, ś ń skrzypce.
1. Rozmawiamy z tym panem.
2. Znam ą ą
3. ą ę kupujecie?
4. ą tego ł
I
f
l
!
Men
(tam)t-ym jak-im
któr-ym tak-im
(tam)t-ymi jak-imi
któr-ymi tak-imi
któr-ych tak-ich
Plurol
Non-men
Która to jest ł
Which school is this?
ą kupujesz ą ż ę
Which book are you buying?
Którzy to ą ł
Which boys are these?
Który pan jest dobrym
ą
Which gentleman is a good
driver?
ą tacy, którzy nie ą
ciasta.
There are (such) people who
don't like cake.
Z ą ą pracujesz?
Which lady do you work with?
*Wiem, która jest godzina.
I know what time it iso
As loc./dat. (tam)t-ych jak-ich
(tam)t-ej
As gen.
któr-ej
ą
ą
ą
ą
jak-iej
tak-iej
Fem. Neut.
(tam)t-ym jak-im
któr-ym tak-im
(tam)t-emu jak-iemu
któr-emu tak-iemu
(tam)t-ego jak-iego
któr-ego tak-iego
(tam)t-ym jak-im
któr-ym tak-im
Singulor
Mosc.
ą kupujesz ą ż ę
What kind of book are you
buying?
Jacy to ą ł
What (awful) boys!
Jakie ł miasto!
What a lovely town!
Ten rower jest nowy, a
tamten stary.
This bicycle is new, that one old.
Idziesz z tym ą czy z
tamtym?
Are you going with this friend or
that one?
List jest od tamtej pani.
The letter is from that lady.
Loc.
Dat.
Gen.
Instr.
162
Unit 34
Unit 34
1. Do jakiej ł chodzisz?
2. Do której ł chodzisz?
3. Które dziewczyny lubisz?
4. Jakie dziewczyny lubisz?
5. Jaka jest Pani córka?
6. Która jest Pani córka?
7. W którym domu mieszkasz?
8. W jakim domu mieszkasz?
9. Z którymi ź rozmawiasz?
10. Z jakimi ź rozmawiasz?
11. Jacy ą rodzice Tomka?
12. Którzy ą rodzice Tomka?
a. Ta w zielonym ł
b. W tym obok sklepu.
c. Z ł
d. Bardzo mili.
e. Do ł numer 8.
f. ę i ę
g. Z grzecznymi.
h. Pan i Pani Dudek.
l. Do dobrej.
J. W starym.
k. ę
l. ł i inteligentna.
Unit 35
My, your, etc., own
Possessive adjectives
Words marked " are adjectives and take the normai adjective endings for
each case. AU nine words can also be used as pronouns to replace a noun
when we know what is meant, e.g. My [adjective] book is boring. I prefer
yours [pronoun], i.e. your book. Omit them, unless required for clarity.
wasz * your (pl.)
My/your/his etc. son is young.
His son is young.
Syn jest ł
Jego syn jest ł
his, its } Invariable
her } Not really
their } adjeetives.
whose
jego
jej
ich
czyj*
my
your (sing.)
my (own), your (own) etc.
our
mój *
twój *
swój*
nasz *
Exercise S
1. Na ś siedzisz? Na (ten). [loc.]
2. Do ł chodzicie? Do (ten). [gen.]
3. Na ż ę czekasz? Na (tamten). [acc.]
4. W szafie jest sweter? W (tamten). [loc.]
5. O ł ę O (tamten). [loc.]
6. Do muzeum idziecie? Do (tamten). [gen.]
7. Pod ł ż pies? Pod (tamten). [instr.]
. 8. W budynku jest bank? W (ten). [loc.]
9. W ą ż ą obrazki? W (tamten). [loc.]
10. Nad drzewami ą ptaki? Nad (ten). [instr.]
Put the correct form of który in the question and the correct form of
ten/tamten in the answer. The required case is shown.
164
Exercise 6
Write the given words in their correct form, e.g. Mam takiego syna (taki syn).
1. Mam (taka sukienka).
2. Ufam (tacy ludzie).
3. Nie kocham (takie ę
4. Syn nie bawi ę z (takie dzieci).
5. Ojciec ma (taki pies).
6. Nie rozmawiam o (takie rzeczy).
7. ę ę (taki ę
8. Wuj ź (taki samochód).
9. Tutaj nie ma (takie cukiernie).
10. Nie ę prezentu (takie dziecko).
Singu/or Plurol
Mosc. Neut. Fem. Non-men Men
Nom. mój moj-e moj-a moj-e mo-i
nasz nasz-e nasz-a nasz-e na-s-i
czyj czyj-e czyj-a czyj-e czy-i
Acc. Non-alive - As nom. ą As nom. As gen.
mój, nasz, czyj ą
ą
Alive - as gen.
165
To say your to someone formally use the genitive form of Pan etc.,
namely
Gen. moj-ego, nasz-ego, As loc./dat. mo-ich, nasz-ych,
czyj-ego czy-ich
Loc. mo-im, nasz-ym, moj-ej As gen.
czy-im nasz-ej
Dat. moj-emu, nasz-emu, czyj-ej mo-im, nasz-ym,
czyj-emu czy-im
/nstr. mo-im ą mo-imi
nasz-ym ą nasz-ymi
czy-im ą czy-imi
twój, swój behave as mój. Wasz behaves as nasz.
The j in mój and czyj is lost if folIowed by an i.
It replaces my/mine etc. if the thing possessed belongs to the sub-
ject of the sentence. We say ę swojq ę because the job
belongs to the subject '1'. However, we say Moja (not swoja)
praca jest trudna [The subject here is 'the job'].
It often prevents confusion with jego, jej, ich which refer to some-
one else.
Unit 35
Nie ę swojej pracy.
Lubisz ą
I don't like my job. Do you like
yours?
Czy macie swoje dokumenty?
Have you your documents?
ę swoim samochodem, a
on (jedzie) swoim.
I'm going in my car and he's
going in his.
SWÓJ
Nie mamy jego/jejlich
dokumentów.
We don't have his/her/their
documents.
Possesslve odjectlVe
Moja praca jest nudna.
My job is boring.
Mój samochód jest stary.
My car is old.
Jedziemy jego/jejlich
samochodem.
We're going in his/her/their car.
3
4
\
Piuroi
Non-men Men Fem. Neut
5lngu/or
Mosc.
Unit 35
Pani: Pani Panowie: Panów
ń ń
Pan: Pana
Panie: ń
Gdzie jest Pana/Pani syn?
Czy jedziemy Pana/Pani
samochodem?
To jest ń ń
autobus.
Swój (my, your, his, etc.)
This is a Polish oddity.
Where is your [sing.] son?
Are we going in your [sing.] car?
This is your [pl.] bus.
To ą nasze miejsca, a to
wasze.
These are our places, and these
yours.
Gdzie ą twoi koledzy?
Where do your friends live?
On nigdy nie odwiedza jego
brata.
He never visits his (someone's)
brother.
Siedzimy na swoich
miejscach.
We are sitting in our (correct)
places.
ę z swoimi kolegami, a nie
z twoimi.
I'm going with my friends not
yours.
On odwiedza swojego brata.
He visits his (own) brother.
166
1
2
It implies '(of) my, your etc. own' and can also refer to persons
addressed as 'Pan' etc.
It is often used where English uses voice stress to make a
contrast, e.g.
ę ę I like my (the) job. but ę swojq ę I like my job.
Moi ą ą mili. A twoi?
My neighbours are nice. And
yours?
Rozmawiam z swoimi
ą
I speak with my neighbours.
167
Exercise I
Unit 35
Exercise 5
6. Do domu idziesz?
7. O dzieciach opowiadasz?
8. Z ą idziesz?
Rewrite thus: Rower Adama. rower. ź swoim rowerem.
ą ż Kasi. ki ą ż Czyta swoje ą ż
1. Ogród rodziców. ogród. ą ogród.
2. Dzieci nauczyciela. dzieci. Kocha dzieci.
3. Dom matki. dom. Pracuje w domu.
4. Kanapki ż kanapki. ą kanapki.
5. Ł ż brata. ł ż ż na ł ż
6. Torba kolegów. torba. ą ę
7. Pies babci. pies. Idzie z psem.
8. ę Piotra. ę Rozmawia o _
ę
9. Kanapa cioci. kanapa. Siedzi na
kanapie.
13. (one) pokój
14. (ja) dzieci
15. (on) rower
16. (ona) suknia
7. (oni) dom
8. (ja) ż
9. (wy) koledzy
10. (ona) ę ą
11. (my) ś
12. (on) lekcje
Write the correct form of czyj before these nouns.
1. kot 5. ą 9. spodnie 13. brat
2. lalka 6. dzieci 10. siostra 14. ś
3. siostry 7. rodzice 11. wnukowie 15. twarz
4. bracia 8. dziecko 12. wnuczki
Exercise 2
Write the correct possessive adjective before these nouns, e.g. (ty) twoja
matka.
1. (ja) dziecko
2. (my) gazety
3. (wy) ogród
4. (ty) lekarz
5. (oni) ą
6. (ty) przyjaciele
Unit 35
Exercise 3
Exercise 6
Fill the gap with the most suitable possessive adjective.
1. Mamy psa. pies jest czarny.
2. Jecie ś Czy ś jest smaczne?
3. Kochacie rodziców. Czy rodzice ą mili?
4. Masz ę Czy rodzina jest ż
5. Masz samochód. Jedziemy samochodem.
6. Mamy ś Czy znacie ś
7. Odwiedzasz ę Nie znamy ciotki.
8. Mamy ą ą ę Czy znacie ą ę
Exercise 4
Put the correct form of mój or swój in the gap ('" from verb ć
Zapraszam do pokoju. Tu jest ł tu
ł a tu ą ż Tu mam telewizor,
----
____ komputer i ł kompaktowe. ę ż
czasu w pokoju. ż ę na ł ż i czytam. ę
na ś przy komputerze. ę listy do
ł do siostry i do brata.
ł ż muzyki. Czasem zapraszam ś do _
pokoju. ś ą przy stole, ą _
ciastka, ą * wino i ę Ale nie ą ł ć
____ muzyki. Szkoda! ę ę
Write the correct form of czyj in the gap.
168
1.
2.
3.
4.
5.
____ ę ą
____ ą ż ę czytasz?
samochodem ź
----
____ syna lubisz?
zabawkami bawisz ę
----
169
Unit 36
Each, every, 011
ż kupuje chleb.
Wszyscy ą chleb.
Rozmawiam z ż
Rozmawiam ze wszystkimi.
Wszystko jest tanie.
ę o wszystkim.
} Everyone buys bread.
} I talk to everyone.
}
Everything is cheap.
I remember everything.
Unit 36
ż each, every wszyscy, wszystkie aU (the)
Note these ways of saying 01/ or us, 01/ or you, 01/ or them:
masc. ż z + nas, was, nich = my, wy, oni wszyscy
fem. ż z + nas, was, nich = my, wy, one wszystkie
These adjectives take the normaI adjective endings. They can also be
used as pronouns to replace a noun, e.g. Each [adjective] book is good.
Each [pronoun] is good.
Wszystko (everything) [Unit 22] also has case forms which you may meet.
ż z nas jest ę =
ż z nich jest ę =
ż ż z was czeka =
My wszyscy ś ę
One wszystkie ą ę
Wy wszyscy/ wszystkie czekacie.
ż moich, kolegów Wszyscy moi, twoi, swoi, nasi,
twoich, wasi, jego, jej, ich koledzy
z+ swoich, sklepów Wszystkie moje, sklepy
Gen. naszych, kotów twoje, nasze, koty
Write the correet form of ż before each noun. Then, make a phrase
with ż using the preposition and case indicated. Finally rewrite the
phrase in the pIuraI, e.g.
siostra, do + Gen. ż siostra, do ż siostry, do wszystkich
sióstr
1. park, w + loc. 6. ą u + gen.
2. stacja, na + loe. 7. brat, dla + gen.
3. sklep, przed + instr. 8. dziecko, od + gen.
4. ł pod + instr. 9. drzewo, na + loe.
5. kolega, do + gen. 171 170
Singulor Pluml
Mosc. Neut. Fem. Non-men Men
Nom. ż ż ż wszystk-ie wszys-c-y
wszystk-o
Acc. Non-alive - ż As nom. ż ą As nom. As gen.
Alive - as gen.
Gen. ż wszystk-iego As wszystk-ich
Loc. ż wszystk-im dat.!
Dat. ż wszystk-iemu ż wszystk-im
Instr. ż wszystk-im ż ą wszystk-imi
ż pan = Wszyscy panowie ż pani = Wszystkie panie
ż sklep = Wszystkie ż ę =Wszystkie
sklepy imiona
ż
ż
Exercise 1
waszych, ą ż
jego, jej, dzieci
ich
wasze,
jego, jej,
ich
ą ż
dzieci
Unit 36
Exercise 2
Rewrite each sentence in the singular, using the correct form of ż
for the phrase in italics.
1. Wszystkie ulice ą pokryte ś
2. On ą wszystkim synom prezent.
3. ę wszystkim studentkom nagrody.
4. Ona ł ę ze wszystkimi ą
5. Czy znasz wszystkie drzewa?
6. We wszystkich ogrodach ą kwiaty.
Exercise 3
Rewrite in the singular, changing only the words in italics.
We wszystkich ż miastach jest dworzec kolejowy. Od wszystkich
dworców ą ą osobowe, pospieszne i ekspresowe.
We wszystkich ą ą ł We wszystkich ł
ą ludzie. Wszyscy panowie ą gazety. Wszystkie panie ą ą
czasopisma. Wszystkie dzieci ą przez okno. Do wszystkich
ł wchodzi konduktor. ł ę do wszystkich panów,
ś ę do wszystkich ń ż z wszystkimi ć Sprawdza
wszystkie bilety. Potem ż wszystkim ż ł ż i
wychodzi.
l
i
Unit 37
C/aek time
The Poles say at what hour?, it's the tenth hour and fifty minutes, at
ten minutes to/past the eighth hour, etc.
To specify the hour (godzina) you need the ferninine form of the or-
dinal numbers. Use dwudziesta pierwsza/druga/trecia for 21 st/22nd/
23rd. 50, 10.00 is ą (godzina) or dwudziesta druga (godzina)
(24 hour clock). Godzina is usually omitted.
To specify the minutes (minuta) you can use do (to) and po (past), but
it is easier to use the cardinal numbers. You also need ś (30)
ś (40), ę ć ą (50). 50, 7.05 is siódma ę ć 8.56 is
ósma ę ć ą ś ć
Exercise 4
Replace the direct object (italicised) with a pronoun + wszystkie in the
correct case, e.g.
Czy czytasz te ą ż Czytam je wszystkie.
Czy znacie moich nauczycieli? Znamy ich wszystkich.
172
1.
2.
3.
Czy znasz tych ł 4.
Czy odwiedzacie te ż 5.
Czy lubisz te ciastka? 6.
Czy kochacie tych wnuków?
Czy ś ś
Czy fotografujecie parki?
I
Która godzina jest? Whot's the time? * state next hour
Jest .. . It's ... Jest . .. It's ...
pierwsza 1.00 o'clock ł midday
ą ę ć 5.09 ł midnight
ósma ę ć ą 8.50 kwadrans 3.45
do czwartej
siódma ś 7.30 kwadrans 4.15
po czwartej
dwunasta ł 12.00 exactly ł * do 7.30
ósmej
o której (godzinie) ... ? At what time ... ?
173
Time expressions with the locative
Time expressions with the genitive
ś o ósmej rano. 8.00 a.m. at the earliest.
ź o trzeciej po 3.00 p.m. at the latest.
ł
ę do ł I work until 12.00/noon.
Od rana do wieczora/nocy. From morning till evening/
night.
Od ł do ł From noon till midnight.
Od siódmej w ł Any time from 7.00 onwards.
jedziemy ł ą We are going around 9.00.
Unit 37
po = past
I go to bed after eleven/
midnight.
There are no lessons after noon.
ł = around do = until
ę ć po jedenastej/
ł
Po ł nie ma ę ć
o = at
od = from
The loc. and gen. sing. of feminine adjectives are identical, so you
need only one form of each number (e.g. drugiej, ą
Unit 37
after/ do + genitive to/
0+ locative at
po + locative past ar za + nom. before
o pierwszej 1.00
minuta po 2.01 ś do
o ą 9.00
drugiej pierwszej for]
trzy (minuty)
za ś
o ą 5.10
pierwsza 12.40
ę ć
po jedenastej 11.03
ś ć (minut) 4.06
ę ć do 5.55
o drugiej 2.30
szóstej for]
ś
po czwartej
ę ć szósta
o ę ć 5.10
po ą
o ł do 2.30
trzeciej
rano in the morning przed ł a.m.
wieczorem in the evening po ł p.m.
w nocy at night
ł godziny half an hour
Time expressions with the accusative
na =for a specific time za = in a specific time
Time expressions with the instrumental
ę . .. a ... = between ... and ...
I return from work before
7.00.
I'm at home between 2.00
and 3.00.
Between 4.30 and 6.00.
przed = before
jestem w domu ę
ą a ą
ę ł do ą a ą
Wracam z pracy przed ą
Lunch is at 1.00.
It's dark at 5.00.
I have a train at I 1.03.
We're going at 8.30,
Obiad jest o pierwszej.
jest ciemno o ą
Mam ą o jedenastej trzy.
Idziemy o ł do ą
ę do lekarza na ą I'm going to the doctor's for 4.00. Pracujemy przed ł We work before noon.
ę na ę ć
minut.
I'm going out for ten minutes.
174
Za ę mam ę
Wracam za ł godziny.
Za ę ć minut jest ą
I have a lesson in an hour.
I'm coming back in half an hour.
There's a train in five minutes.
175
Unit 37
Exercise 1
Write these times in full. Use no prepositions.
7.55 11.10 8.40 13.08 17.12 20.19
Exercise 2
Rephrase the times in Exercise 1 using do (to) ar po (past).
Exercise 3
Write these times using ł do, kwadrans do ar kwadrans po.
4.15 1.45 2.30 7.15 10.30 8.45
Exercise 4
Write a phrase using o (at) and the locative in the gap. For '30' use
ł do.
1. Kasia ma ą (2.00).
2. Wracam (3.30).
3. ę (5.30).
4. Jemy (12.30).
5. Idziemy do lekarza (5.00).
6. Ojciec wraca (4.00)
7. Mam ę (12.00).
8. Otwieram sklep (6.30).
Exercise 5
Rewrite in 24-hour clock without using prepositions,
7. ł do ą wieczorem
8. za cztery minuty szósta wieczorem
Exercise 6
Complete in Polish.
1. ł wraca around 4.00.
2. ę from 7.00 am. to 3.00 pm.
3. ę at about 12.30.
4. Czy jecie exactly at 12.00?
5. Nie ę before 9.00.
6. Idziemy between 5.00 and 6.00.
7. On dzwoni after 2.00.
8. Ola idzie do pracy for 11.00.
9. Mam ą in 10 minutes.
10. ę for 15 minutes.
Unit 37
176
e.g. ę ś do siódmej wieczorem
1. ś po czwartej ł
2. kwadrans do ą wieczorem
3. ę ć do jedenastej w nocy
4. trzy minuty po ósmej wieczorem
5. ł do trzeciej ł
6. kwadrans po ą ł
osiemnasta ś ę ć
177
Unit 38 ą ł Nie ma Ł Nie ł wczoraj Ł Nie
ę jutro Ł
Unit 38
ć (past, future); days
Post Future
Past tense (I was)
The endings are added to the verb stem by. The endings are different
for the three genders in the singular, and for masculine 'men' nouns
and all other nouns in the plural.
The plurai for men contains -li not -ty. It is also used for subjects of
mixed male!female ar mixed male/neurer gender. The stress is always
on the by syllable.
Four days are masculine; three ending in -a are feminine. Days are
often used with the prepositions below. Note where we is used to aid
pronunciation.
Jutro nie ę ę wolny.
ę wolny ł ą
Jutro nie ę FILMU.
Czy Marta ę jutro?
Tak, ale jutro ę w szkole.
Po obiedzie ę u babci.
Czy ę u nas o trzeciej?
Jutro. ż nie ę LEKARZY.
Nie, ę ą o dwunastej.
Jutro ę ą u ż
Wczoraj ł nad morzem.
Nie ł ś u nas.
Wczoraj ł ł film.
Marta nie ł w biurze.
Czy dziecko ł chore?
ś w ś
Gdzie ś ł ś rano?
Wszyscy lekarze byli ę
Czy byli ń Kowalscy?
Moje siostry ł w domu.
Days of the week
my ś
wy ś
one ł
Other nouns
my ś
wy ś
oni by-Ii
Men Neut.
ono by-lo
Masc. Fem.
ja by-lem ja by-/am
ty ś ty ś
on by-I ona by-/a
future tense (I will be)
Singular PIuraI
ja ę ę my ę
ty ę wy ę
on/ona/ono ę oni/one ę ą
There were no/will be no
The past of nie ma is nie ł the future is nie ę Remember that
the direct object (shown in capitals) stands in the genitive case after a
178 negative verb.
Nominotive Accusative Genttive LocotlVe Instrumentol
w (on) od (from) po (after) przed
do (to) o (conceming) (before)
Mon. ponied- w ponied. ponied- ponied- ponied-
ł ł ł ł ł
Tues. wtorek we wtorek wtorku wtorku wtorkiem
Wed. ś w(e) ś ę ś ś ś ą
Thur. czwartek w(e) czwartku czwartku czwartkiem
czwartek
Fri. ą w ą ą ą ą 179
Unit 38
Nomlnotive AccusotIVe Genitive LocotlVe Instrumentol
w (on) od (from) po (after) przed
do (to) o (concemlng) (before)
Sat sobota w ę soboty sobocie ą
Sun. niedziela w ę niedzieli niedzieli ą
Pokój na noc z ą [gen.] na ę [acc.]. A room for the night
from Friday to Saturday.
Umawiamy ę na ę [acc.]. We make a date for Sunday.
Exercise I
Kozik Ewo Tomek 10/0 Basia i Wanda
Po. kolega zoo klub jazzowy biblioteka
I
Wt dom ż ogród ciocia
1
ś wujek zabawa las ogród botaniczny
Cz. ł muzeum wycieczka jezioro
Pt koncert ż imieniny dziadka klub
I
),
Sa. mecz babcia kino teatr
Nd. park basen ś ł hala sportowa
For (a) to (d) refer to the above table and fili the gap with correct form
of ć
(a) Today is Thursday. Kazik and Ewa are talking.
K: Gdzie wczoraj?
E: na zabawie. A ty w kinie?
K: Nie. u wujka. Gdzie przedwczoraj?
E: na ż A ty gdzie ?
K: ł ń w domu. mi smutno.
T/O: w lesie. Gdzie we czwartek?
B/W: nad jeziorem. A wy w ś
T/O: Nie, na wyCIeczce.
(c) Today is Thursday. Kazik and Ewa are talking.
K: Czy jutro w muzeum?
E: Nie, u ż A ty gdzie jutro?
K: na koncercie.
E: A gdzie dzisiaj wieczorem?
K: na ł Jest ż owoców. A ty gdzie w
ę
E: Rano na basenie. Potem, nie wiem. A ty?
K: Na basenie ż wiele razy. w parku.
(d) Tomek/Ola discuss their future plans with Basia/Wanda.
T/O: Gdzie w ą wieczorem?
B/W: w klubie. A wy gdzie _
T/O: na imieninach dziadka. A kiedy w teatrze?
B/W: W ę ł A w ę w hali sportowej?
T/O: Nie. w ś
Exercise 2
Reply in the appropriate tense. If possible, replace names with a pro-
noun, and place with tam (there).
1. Gdzie ł Basia w ł
2. Gdzie ę Kazik w ę
3. Kto ł w ś w ę
4. Czy Kazik ł w domu w ł
5. Kto ł we wtorek u cioci?
6. Czy Ewa ę u ż w ę
7. W jakim klubie ł Tomek i z kim?
8. Czy Ola ę w kinie sama?
9. Kto ł u dziadka na imieninach?
10. Kto ę w ogrodzie botanicznym?
Exercise 3
J80
(b) Tomek/Ola discuss their past activities with Basia/Wanda.
T/O: Gdzie w ś ę
B/W: w ogrodzie botanicznym. A wy gdzie _
Read the text and answer in Polish.
Dzwoni listonosz. Trzyma ą ę list poleczony, dwa
rachunki. Drzwi otwiera ś synek Pani Kowalskiej.
Months and seasons
Unit 39
For 'in' with months and seasons use wand the locative case (but note
exceptions with na). Note where we is used to aid pronunciation. All
months are masculine. Luty was a masculine adjective meaning 'bleak'
and behaves as sucho Three seasons are feminine; one neuter.
Months; seasons;
time expressions
Instrumentol
przed (before)
Genitive
od (from)
do (to)
Locotive
w (in),
po (after)
Nominotive
r
!
l
L: Czy jest ś
M: Nie. Jest w pracy.
L: Czy jest ż Mama?
M: Mamy ż nie ma. Pracuje od ł do siódmej do ł do
jedenastej.
L: A Babcia albo Dziadek? ż ą
M: Nie. Oni ą w Warszawie. ę ą u nas w ę
L: A ż jest siostra?
M: Nie mam siostry. Brat jest w szkole. Wraca o pierwszej.
L: A kto jest w domu oprócz ciebie?
M: Oprócz mnie? Nikt.
L: A kto ę ą opiekuje?
M: Pies, ę Pana. Jest bardzo ż bardzo ł i nie lubi listonoszy.
1. Gdzie ą listonosze?
2. Ile lat ma dziecko w tej ś
3. Jakie ę ma dziecko?
4. Czy babcia mieszka w tym samym domu?
5. Ile rzeczy ma listonosz dla rodziny?
6. Ile godzin pracuje matka?
7. O której godzinie zaczyna matka ę
8. Ilu braci ma dziecko?
9. Czy Pani Kowalska ma ę
Unit 38
jan. ń styczniu stycznia styczniem
Feb. luty lutym lutego lutym
Mar. marzec marcu marca marcem
Apr. ń kwietniu kwietnia kwietniem
May maj maju maja majem
june czerwiec czerwcu czerwca czerwcem
\
july lipiec lipcu lipca lipcem
Aug. ń sierpniu sierpnia sierpniem
I
Sept ń we ś ś ś
Od. ź ź ź ź
Nov. listopad listopadzie listopada listopadem
Dec. ń grudniu grudnia grudniem
182 spring wiosna (f.)* na ę wiosny ą 183
Time expressions
Some really useful expressions are those with co (every), temu (ago),
ł (last) and ł (next). ote the prepositions used with par-
ticular cases. ouns following numbers above 4, ł (half) and ę
(a few) stand in the genitive case.
Unit 39
- use acc.
w ł wtorek
w ł ą ę
w ł wieczór
w ł maju
w ł roku
ł next
w ł ą
w ł ą ś ę
w ł ą noc
w ł tygodniu
w ł ą
With days. parts of days
ł last
With weeks. months, years - use loc.
ś ć lat temu
minuta temu
trzy dni temu
ę ć ę temu
ń rok temu
ł roku temu
dawno temu
temu ago
Jak dawno temu?
co + nom. =
every Many expresslons use
raz na + acc. ance every Genitive case alone:
co minuta co trzy dni jednego! pewnego dnia
co dwie minuty co drugi ń one day
co ę minut co ń jednej! pewnej nocy
co godzina co dwa tygodnie one night
co ł godziny co osiem tygodni ż dnia
co ę godzin co ę ć ę every day
co rano co rok ż wieczora
co wieczór co ł roku eaeh evening
co niedziela co ę ć lat
co ń raz na ę
codziennie daily dwa razy na ń
day week month year
Sing.
Nom.!aec. ń ń ą rok
Gen. dnia tygodnia ą roku
Loc. dniu tygodniu ą roku
Instr. dniem tygodniem ą rokiem
Dat dniowi tygodniowi ą rokowi
PIuraI
Nom.!aec. dni* tygodnie ą lata
Gen. dni tygodni ę lat
Loc. dniach tygodniach ą latach
Instr. dniami tygodniami ą latami #
Dat dniom tygodniom ą latom
* Dni after numbers. e.g. trzy dni but is nowaiso used after adjectives
e.g. ł dni and when 'days' is qualified. e.g. dni mojego ż Dnie
survives in rare phrases. e.g. noce i dnie.
# Old form laty occurs in set phrases. e.g. przed laty (years ago).
Nominative Locotive Genitive Instrumentaf
w (in) od (from) przed (before)
po (after) do (to)
summer lato (n.)* w lecie lata latem
autumn ń (f.)* na jesieni jesieni ą
winter zima (f.)* w zimie zimy ą
* Instrumental case alone = 'every' - ą latem. ą ą
(every spring, etc.).
y ou will soon meet these words in spoken Polish:
ę ę od ą
I will be here from Friday.
Jestem od ą
I have been here since Friday.
Notice the tenses here:
wczoraj yesterday
Unit 39
Filharmonia - koncert.
Bilet 30 ł
Kino - film Pan
Tadeusz
21 .00 - ź kolacja
- ł napoje
Wycieczka statkiem
po okolicach
Czas wolny
Hotel ł ł -
wieczór na ł
- do ł
Wieczór
Na zakupy!
Dom towarowy
Marsz w góry. Wracamy ł ósmej
UWAGA - ł ż i dobre buty
konieczne!
Wycieczka do zamku
Bilet ę ł
Sa.
Pt.
Rano ł
Po. Odpoczynek po Spacer po ś
ż
Wt. Muzeum Drugiej Na jagody!
Wojny Ś
Ś Ogród botaniczny Restauracja ł -
obiad
Cz. Czas wolny Hala sportowa - basen
lub mecz ł ż
tomorrow
pojutrze day after
tomorrow
jutro
ł next
today
ł lost
dzisiaj
od wczoraj do jutra
od dzisiaj do pojutrza
od ą do soboty
od tygodnia
od trzech ę
od ę dni
od paru ę
od wielu lat
od dawna
temu ago
od + gen. (rom
do + gen. to
Unit 39
1. Gdzie i kiedy kupujecie prezenty?
2. Kiedy ł muzyki?
3. Kiedy zwiedzacie stare miasto?
4. Czy ą film we wtorek?
5. Czy macie czas na obiad polski? ś ć
6. Czy ę w ś polskim?
7. Co robicie we ś ę rano?
8. Co robicie we czwartek? ł ć ć ć ę
9. O czym ę w ę rano?
10. Ile kosztuje ę do zamku?
ł whole (ali); ż + ł
The adjective ł means whole. ż + ł + present tense, means to
have been doing something for . .. The word following ł is in the
accusative case.
ł rok ę I work all year round.
ł ą ę ł w pracy. I was at work all Saturday.
ł ą noc nie ł spokoju. There was no peace all night.
ż ł ń pada deszcz. It has been raining ali day.
ż ł rok ę I've been working for a year.
Czekam ż ł ą ę I've been waiting for a whole hour. l
Nd. Msza Ś ę - ś ł
Ś ę Anny
ę ć
ż do wyjazdu
Klub Polski - zabawa
bufetowa
Exercise I
Exercise 2
Make sentences starting with co (every) and rearranging the given words,
These tourists are visiting Poland. Write their replies in Polish. Use the
verb given in the ą or the one suggested in brackets.
e.g. Every Sunday, ś ł ć ja. Co niedziela ę do
ś ł
186
l
1. Every year, ż robotnicy, ć wszyscy.
2. Every two minutes, w domu, telefon, u nas, ć
3. Every evening, kawiarnia, w, Marysia, ć nowa. 187
4. Every day, w, ć i ł my, mleko, sklep.
5. Every minute, nasza, przez, ć ą okno.
6. Every week, klub polski, po, ł do, ć lekcje.
7. Every few years, praca, siostra, ć moja.
8. Every month, Kraków, rodzice, do, ź ć samochód.
9. Every Saturday, czy, ć na, wy, zabawa?
10. Every winter, Polska, ś bardzo, ć w, ż
Exercise 3
ł ń
ł ą ę
ł lato
ł ń
ł rok
ł ą
ł luty
ł ą noc
ł ą ę
ł wieczór
ł ń
ł czas
6. Jest na pogoda ć jesieni ł ż Jest wieje* czasem i ł
wiatr. Kolor ą ś z ą i drzew.
Exercise S
Translate into Polish. Use past tense of ć and expressions with temu.
1. I (fern.) was in Poland twa months ago.
2. Antek was with us five years ago.
3. Three days ago we (masc.) were on a trip.
4. Were you (fem. pl.) in Kraków a week ago?
5. Long ago there were no computers nor telephones.
6. How long ago were you (masc. sing.) in England?
7. Where was Marta a hour ago?
Insert the best phrase in each gap.
1. ę ł ń i _
2. Anka ż me ma pracy.
3. Pies lata po ogrodzie.
4. ę z ą
5. ą ę
6. jest mróz w ł kraju.
7. Czekam na ł ż _
8. W Polsce jest ę pogoda.
9. Te ł dzieci ę ł ą
10. Dzieci ą w szkole.
11. W Polsce ś ę _
12. ś ę to _
Exercise 4
Unjumble the sentences (check new words in vocabulary) (* from verb
ć ć ć
1. ł w ą maju czasem. I pioruny leje* deszcz ą *. ż
ą dni i ale cieple ł
2. Lato lipcu w mamy. ń lecie ś ł w ł ń Nie ą i
chmur niebie ma na jest.
3. To ń zima jeszcze. Zimno w pada i styczniu jest bardzo ś
4. ę lutym mamy w ę ą Mróz czasem a jest z ś
czasem deszcz. Samochodowe na ą drogach wypadki ś
5. To ń wiosna - dni w ł ą Polsce. Pierwsze ą w
kwiatki ogrodach ż Wieczorem ś ą drzewach w rano i ptaki.
Unit 40
Dual-case prepositions
We met ż ć in Unit 25; ć and ć in Unit 31. ć and
ć act like ć ł ś ć like ś ć
ł ś ć ł ę ł ł ł ł ł ą
Unit 40
Expressing 'in' and 'to'
Usually w + loco translates in; do + gen. translates motion intoltowards.
But, if position ar motion relate to an open area we use na.
Some prepositions are always folIowed by a particular case, e.g. bez
matki (gen.) and przez okno (acc.); others often have several meanings
which require differem cases:
na + loc. = Position inside
open area
Jestem na rynku,
dworcu, ulicy.
w + loc. = Position inside
enclosed area
do + gen. = Motion to enclosed area
ę do miasta, Warszawy, Polski.
ł ę prezent do ł
Jestem w ś Warszawie,
Polsce. Prezent jest w ł
na + acc. = Motion to
open area
ę na rynek, dworzec,
ę
A few, often multi-state, countries, and most geographical regions, use
na for 'in/to'.
I'm waiting for my mother.
I'm sitting on the chair.
I'm looking at my watch.
Czekam na ę (acc.).
ę na ś (Ioc.).
ę na zegarek (acc.).
Verbs of motion
In Polish, the accusative case expresses motion. When a verb implies
motion tolfrom, the preposition after that verb is often folIowed not by
the locative or instrumental case as you have learned, but by the accu-
sative. Be careful; motion can seem present in English where there is
none in Polish, e.g.
The child runs up and down the street (It is in the street [position] and
is simply running).
The child runs imo the street (It is on the pavement, then runs [motion]
imo the street).
Many verbs are pairs: one defines position, the other defines motion.
Six we can practise are:
Hungary Near East Silesia Carpathians
ę Bliski Wschód * Ś ą Karpaty [pl.]
in = na + loc. na na Bliskim na Ś ą na
ę Wschodzie Karpatach
to = na + acc. na ę na Bliski Ś ą Karpaty
Wschód
* Sim. Daleki Wschód
Position Motion
ć to stand ć to put something in a
standing position
ć to be seated ć to sit down
ż ć to lie, be Iying ł ś ć to lay something in a Iying
position ł ś ć ę to lie
190 down)
Locative to accusative change
This change most often occurs with na (on/omo). It occurs with w
(in/into) when the associated noun is an open area, e.g. hills, market
place, fog, water. It occurs with po and o mostly in idioms.
191
Instrumental to accusative change
W górach jest ś
There is snow in the hills.
Kiedy jedziemy w _
Czy ś u kolegi na
---_?
Góral siada na _
jedzie do lasu.
Na spotykamy
kolegów.
ę jutro na _
Ptaki ą na _
ś ą
W ą ś na _
Tomek jedzie za ę
Tom is going abroad.
Dziecko chowa ę za drzwi.
The child hides behind the door.
Motion = occ.
ę nad, pod, przed, za
Dziecko jest za drzwiami.
The child is behind the door.
Position =instr.
ę nad, pod, przed, za
Tomek mieszka za ą
Tom lives abroad.
4. W lecie chodzimy na
3. Górale ż ż ą na _
5. Ola ł wczoraj na _
6. Na jesieni ą ł ś
na _
7. O której idziesz na _
sankach spacery wycieczce góry
sanki spacerach ę górach
imieninach lekcje drzewach
imieniny lekcjach drzewa
Exercise I
1. W ł ż ś
2. ę do ż na _
In each pair of sentences the same noun is omitted. Find it, then write
its correct form (acc. ar loc.) in the gap.
=occ. Motion
na, o, po, w
ł ę sweter na ł ę
I lay the jumper on the shelf.
ę na urlop.
I'm going on holiday.
ę po obiad.
I'm going to fetch the lunch.
ę o ę
I ask for a paper.
Pies ucieka w las.
The dog runs off into the forest.
jedziemy w góry.
We are driving into the hills.
ę na ę
I'm going to the post office.
Stawiam wazon na ł
I stand the vase on the table.
Motion = occ.
ę nad, pod, przed, za
= loc.
Position = instr.
ę nad, pod, przed. za
Position
ę na poczcie.
I work at the post office.
Wazon stoi na stole.
The vase stands on the table.
na, o, po, w
Sweter ż na ł
The jumper is Iying on the shelf.
jestem na urlopie.
I am on holiday.
Po obiedzie gramy w karty.
We play cards after lunch.
Zawsze zapominam o gazecie.
I always forget the newspaper.
W lesie ą jagody.
There are berries in the forest.
ę ę ź
I'm sitting between people.
ś nad morzem.
We are at the seaside.
Pies ż pod ł ż
The dog is Iying under the
bed.
Kot siedzi przed ł
The cat is sitting in front of
the fence.
Siadam ę ludzi.
I sit down among people.
jedziemy nad morze.
We're going to the seaside.
Pies ł ę pod ł ż
The dog lies down under the
bed.
Kot wychodzi przed ł
The cat comes out in front of
the fence.
Exercise 2
Insert the correct form of the verb. Write the noun in brackets in its
correct form (acc. or instr.).
1. Kot zawsze ż ć pod (krzak).
2. Kot zawsze ć pod (krzak).
3. Dzieci ć ę za ł
4. Za ł ć - past) ł ogrody.
5. Nad (morze) ć - future) ę ż
6. Kasia ć nad (morze).
Unit 40
194
7. ę (studenci) ć - past) Francuzi.
8. Nauczyciel ć ę (studenci).
9. (ja, ć za (miasto).
10. Za (miasto) ć - future) las.
Exercise 3
Insert the correct form of the verb. Then, decide which case (acc. or
loc.) follows na.
1. Kwiaty ć na ł Pani ć wazon kwiatów na ł
2. Czy ty ć w ł roku na (studia)? Ty kiedy ć na
(studia) ?
3. Ojciec ć na (poczta). Czy wy ś ć na (poczta)?
4. Ja ć jutro na (urlop). Ja ć jutro na (urlop).
5. ą ż ż ć na ł Profesor ł ś ć ą ż ę na ł
6. Dzieci ś ć na (spacer). My ć wczoraj na (spacer).
7. ł ć na (kanapa). Rodzice ć na (kanapa).
8. Ciocia ć na ę My ć na ę
Key to exercises
Unit I
Exercise 1 2. ę 4. dobra 5. dobra 7. stare 8. ę 11. stary
16. ę
Exercise 2 A: 2i, 3b, 4a, 5c, 6h, 7d, 8f, ge
B: 1. jakie 2. jakie 3. jaki 4. jaka 5. jaki 6. jaki 8. jaka 9. jaka
C: 1. smaczne 2. ł 3. wysoki 4. ł 5. ł 6. ż 8. zimna
9. trudna
Exercise 3 1. On jest wysoki. 2. Ono jest stare. 3. On jest znany.
4. Ona jest ł 5. Ona jest ł 6. On jest ż 7. Ono jest
smutne. 8. On jest inteligentny.
Exercise 4 1. ż czerwony 2. ł stary 3. drogie warszawskie
4. pyszne ł 5. stara polska 6. cicha zimowa 7. ł ł
Exercise 5 1. ... ł i ą 2.... biedna i ł 3 niska i
ę 4.... ł i ł 5.... bogata i inteligentna 6 ł i
ę
Unit 2
Exercise 1 ptaki, okna, kwiaty, dziewczyny, muzea, numery, pola,
telefony, drogi, morza, kobiety, sklepy, siostry, ę ą ł
ł ż mieszkania, ą
Exercise 2 2. ulice ... ą 3. aleje ... szerokie 4. owce ... ł
5. kuchnie ... ł 6. lekcje ... trudne 7. sale ... ę 8. babcie ...
ł
Exercise 3 1. ż kapelusze 2. polskie ł 3. kolorowe parasole
4. wygodne hotele 5. ę kraje 6. ciemne noce 7. smaczne owoce
8. niebieskie talerze 9. ł ą 10. ł klucze 11. smutne
twarze 12. krótkie ż
Exercise 4 1. konie 2. ł ś 3. ł 4. ś 5. nici 6. ś
7. ś 8. ognie 9. tygodnie 10. wsie 11. ł ę 12. ł 195
Exercise 5 1. otwarte. One nie ą ę 2. drogie. One nie ą
tanie. 3. krótkie. One nie ą ł 4. nowe. One nie ą stare.
Exercise 6 1. ę ę ą ę 2. imiona. Polskie
imiona ą trudne. 3. ę ę ą ł 4. ę
Angielskie ę ą ę 5. ę ł ę ą ż ł
Unit 3
Exercise 1 a) malarze, poeci, fryzjerze, kierowcy, ogrodnicy, ś
b) synowie, bracia, ojcowie, wujkowie, ł koledzy
Exercise 2 a) 1. biedni 2. chore 3. ę ś 4. ę 5. dobrzy
6. ę 7. smutni 8. ł
b) 9. zadowolone 10. starzy 11. ł 12. bogate
c) 1. oni 2. one 3. one 4. oni 5. oni 6. one 7. oni 8. oni 9. one 10. oni
11. oni 12. one
Exercise 3 lb, 2g, 3f, 4i, Sa, 6c, 7h, 8j, 9d, 10e
Exercise 4 a) 1. polscy 2. rosyjscy 3. szkoccy 4. norwescy 5. angielscy
6. niemieccy 7. ł 8. ń 9. belgijscy 10. francuscy 11. greccy
12. ń
b) lc, 2f, 3k, 4h, Sg, 6a, 7d, 8e, 91, lab, lIi, 12j
Exercise 5 lc, 2b, 3e, 4b, Sb, 6d, 7e, 8e, 9a, lab, Ile, 12b, Be, 14e,
lSb
Unit 4
Exercise 1 1. ma 2. ą 3. ma 4. mamy 5. ą 6. ma 7. macie
8. ą 9. masz 10. ą 11. mam 12. ma 13. ą 14. ma 15. ą
16. ma 17. ma 18. ą
Exercise 2 1. czekoladowe jajko 2. ą ą ż ę 3. trudne nazwisko
4. ł ą ę 5. ą ę 6. wysokie drzewo 7. ą ę
8. angielskie ę
Exercise 3 1. ł okna 2. smaczne ł 3. dobre siostry 4. ą
ulice 5. ż pola 6. trudne lekcje 7. stare mieszkania 8. dobre dzieci
Exercise 4 1. ś ż ś ż ł 2. ł ł ą ę 3. tanie, tanie
mleko 4. stara, ą ż ę 5. drogie, drogie ę 6. ł ł
nauczycielki 7. ż ż suknie
Unit 5
Exercise 1 1. ś 2. ą 3. odwiedza 4. zna 5. ę
6. ś 7. witamy 8. ą 9. zwiedzacie 10. ą 11. zamyka
12. ę ą
Exercise 2 lc, 2e, 3b, 4h, Sd, 6a, 7f, 8g
Exercise 3 a). 1. ... czyta ą ą ż ę 2.... zwiedza ą ł ę
3.... znam ą ą ę 4.... ę ą ę 5. ... kocha
ę ą ę 6.... odwiedza ł ą ą 7.... ś ą
ś ń 8.... witasz ł ą ż ę
b). 1. Lekarze ą trudne ą ż 2. Koledzy ą nowe ł
3. My znamy biedne ą 4. One ę ą stare kawiarnie.
5. ł ą ę dziewczyny. 6. ę ż ź ą
ł panie. 7 Dzieci ś ą polskie ś 8. Wy witacie ł
ż
Unit 6
Exercise 1 1. ... ma ż ę dom. 2 ą dobre, drogie
ł 3.... zwiedzamy stary zamek. 4 wita ł ł króliki.
5. ... ś ą hymn narodowy.
Exercise 2 samochód, rower, ł paszport, talerz, hotel, ą ser,
kraj. Rest are masculine 'alive' nouns.
Exercise 3 1. Zosia ś ł ą ś ń 2. Antek zna stary zamek.
3. (Ja) czytam ą ę 4. ą ę miasto. 5. ł
otwiera ż okno. 6. Babcia odwiedza biedne dziecko.
Exercise 4 1. (On) zamyka ż okna. 2. Kochamy szare króliki.
3. Franek ę stare samochody. 4. Znamy nowe sklepy.
5. Odwiedzamy ę 6. (Oni) ą francuskie ą ż 7. Ona
kocha polskie domy. 8. On zwiedza niemieckie miasta.
Unit 7
Exercise 1 1. ... gramy w karty. 2. . .. , pytam o adres.
3. . .. zapraszam na ę 4. . .. narzekamy na dziecko.
5. ... pytamy o ę 6.... gram w ł ę ż ą
Exercise 2 1. narzeka 2. przepraszam 3. ą 4. ę ę
5. ą 6. ę 7. pytacie 8. ę
Exercise 3 1. pytamy, ę 2. czekacie, ę 3. przeprasza,
ź 4. pyta, ę 5. ą ł ę ż ą 6. narzeka, ę
7. ą telefon
Exercise 4 1. ł czeka na ą 2. Marta przeprasza za ł
3. Agata ma czas na ę 4. ę po ę 5. ę po chleb.
6. ę ę za obiad. 7. Tomek zaprasza ę na ę
8. ę o ą
Exercise 5 1. ę 2. ę 3. prezent 4. okno 5. ę
6. ą 7. ę 8. ę 9. las 10. spacer
Key to
exercises
198
Unit 8
Exercise 1 syna, ł ń malarza, Anglika, ę Tomka,
nauczyciela, psa, kota, ę ę ż ł ś ę wujka,
fryzjera, ojca, ucznia
Exercise 2 1. Kogo kochasz? Kocham brata. 2. Kogo ę
ę dziadka. 3. Kogo kochasz? Kocham ę ż 4. Kogo
odwiedzasz? Odwiedzam ę 5. Kogo znasz? Znam ę ż ę
6. Kogo witasz? Witam ś 7. Kogo kochasz? Kocham psa. 8. Kogo
odwiedzasz? Odwiedzam ł
Exercise 3 1. Córki ... ę 2. Pani ... ż ę 3. Ciocia
... ę 4.... ę 5.... ą ę 6.... ę 7. Wnuczka ...
ę 8. Polki ... ę
Unit 9
Exercise 1 profesorów malarzy Anglików kolegów artystów
towarzyszy Rosjanów ż ł nauczycieli sklepikarzy
Exercise 2 1. One ą Francuzów. 2. Znamy lekarzy. 3. Ona zna
Amerykanów. 4. On ma braci. 5. Kocham nauczycieli. 6. Oni ę ą
studentów. 7. ę listonoszy. 8. Wy znacie ż 9. Ty
odwiedzasz ł 10. ę specjalistów.
Exercise 3 1. Ż ą na ę ż 2. Marta czeka na ę
3. ę na psa. 4. Ojcowie ą na ł 5. Czekamy na
kolegów. 6. ę po ę ż 7. Angielskie panie ą o ś 8. ę
po lekarza. 9. ł dzieci ą o dziadka. 10. Polscy ś ą
na ę
Unit 10
Exercise 1 2. ś ń ą 3. ę ą 4. ł go 5. ę ą
6. okna, je 7. drzwi, je 8. ę go 9. wujka, go 10. dziadka, go
11. ę ą 12. dziecko, je
Exercise 2 1. ą ą 2. go, niego 3. je, nie 4. ich, nich 5. je, nie 6. go,
mego
Exercise 3 1. nas 2. nich 3. niego 4. ą 5. ą 6. ich 7. nas 8. ciebie
9. mnie 10. ę
Exercise 4 1. Nauczycielki ą na nie. 2. ł ą nas.
3. Czekamy na was. 4. ę nas? 5. Znamy ich. 6. Koledzy
ą je. 7. Kochamy was. 8. Ojcowie ą na nich. 9. Pytamy
o nie. 10. Zapraszamy was na lody.
Exercise 5 1h, 2f, 3g, 41, 5k, 6c, 7j, 8e, 9a, 10d, lli, 12b
I
J
l
Unit II
Exercise 1 1. kota 2. ł 3. dzbana 4. samochodu 5. garnka
6. barana 7. ł 8. chleba 9. sera 10. obiadu 11. buta 12. kalafiora
13. sklepu 14. dywanu 15. grzyba 16. ziemniaka
Exercise 2 1. ma. Dom siostry jest ł 2. odwiedza. Babcia dziecka
jest stara. 3. ma. Pole ojC\l jest ł 4. kocha. Rower wujka jest stary.
5. czyta. ą ż Teresy jest trudna. 6. ma. Mleko kota jest ś ż
7. kocha. Dziewczyna Antka jest ę 8. ma. Taksówka kierowcy
jest nowa.
Exercise 3 1. koniec burzy 2. ą lekcji 3. koniec alei 4. ą
ż 5. koniec ś 6. ą wakacji 7. koniec ś
8. ą melodii 9. koniec jesieni
Unit 12
Exercise 1 1. matki, matek 2. wojska, wojsk 3. lekarki, lekarek
4. ł ł 5. córki, córek 6. ł ż ł ż 7. nazwiska, nazwisk
8. bluzki, bluzek
Exercise 2 1. wujka, wujków 2. ł ł 3. kieliszka, kieliszków
4. patyka, patyków 5. czajnika, czajników 6. sznurka, sznurków
Exercise 3 1. Czyj dom.... dom studentów.
2. Czyja zabawka zabawka braci.
3. Czyje jedzenie jedzenie psów.
4. Czyja ciocia ciocia sióstr.
5. Czyj klub klub Polaków.
6. Czyje czasopismo.... czasopismo rodziców.
7. Czyj autobus autobus turystów.
8. Czyja lalka lalka córek.
9. Czyje ę ę ż
10. Czyj obiad obiad dzieci.
11. Czyja sypialnia sypialnia synów.
12. Czyje mieszkanie mieszkanie panów.
13. Czyja ą ą kolegów.
14. Czyje miasto miasto ł
Unit 13
Exercise 1 ł ł ł drogiego, drogiej, drogich:
ł ł ł ł ł ł ciekawego,
ciekawej, ciekawych; chorego, chorej, chorych; wielkiego, wielkiej,
Key to
exercises
199
Key to
exercises
wielkich; bogatego, bogatej, bogatych; biednego, biednej, biednych;
angielskiego, angielskiej, angielskich
Exercise 2 1. brytyjskiego ł 2. ł wujka 3. ł brata
4. ę pana 5. czarnego psa 6. ł matki 7. niskiej
dziewczynki 8. ł siostry 9. ę ę 10. niebieskiego
morza 11. nowego miasta 12. ż muzeum
Exercise 3 1. Malutkie ę ma niskie ł ż Ł ż
malutkiego ę jest niskie. 2. Bogaty biznesmen ma drogi
samochód. Samochód bogatego biznesmena jest drogi. 3. ł babcia
kocha czarnego kota. Kot ł babci jest czarny. 4. ł dziecko
ma ą ę Zabawka ł dziecka jest nowa. 6. Stary
pan ma siwe ł ł starego pana ą siwe. 8. ę pani ma
ł ą ę Suknia ę pani jest ł 9. Biedna studentka
czyta ą ę Gazeta biednej studentki jest tania. 10. ż rodzina
ma ż mieszkanie. Mieszkanie ż rodziny jest ż 11. Polski
profesor czyta trudne czasopismo. Czasopismo polskiego profesora jest
trudne. 12. ł ą ż kocha ł ą ż ę Ż ł ę ż jest
ł
Exercise 4 1. nowego kolegi 2. starego kierowcy 3. polskiego artysty
4. bogatego sprzedawcy 5. ł turysty
Exercise 5 1. czyje, polskich studentek 2. czyje, starych profesorów
3. czyje, ł braci 4. czyj, dobrych kolegów 5. czyje, angielskich
nauczycieli 6. czyje, ę ń 7. czyja, ł królików 8. czyje,
ś sióstr
Exercise 6 1. czekamy, ą nauczycieli 2. kocha, dobrego ę ż
3. Ja ę znajomego lekarza 4. wita, ł wnuka 5. pytasz,
starego dziadka 6. ą nowych studentów 7. ę przystojnych
ł 8. ę ł panów 9. narzeka, leniwych synów
10. odwiedzamy, grzecznych kolegów
Unit 14
Exercise 1 (a) teatru, banku, ś ł domu, zamku, ogrodu, lasu
(b) kolegów, braci, rodziców, ł studentów
(c) kwiaciarni, apteki, ł ę toalety
(d) kina, muzeum, mieszkania, dziecka, ł ż
Exercise 2 (a) telefonu, radia, magnetowidu, telewizora, ś ł
lodówki, centralnego ogrzewania
(b) wujka, ciotki, babci, siostry, brata, syna, córki, Mamy, ojca, dziadka
Exercise 3 1. Polaków, Polek 2. sióstr, braci 3. nauczycieli, nauczycielek
4. wnuków, wnuczek 5. sklepów, banków, biur. 6. ł jaj 7. koncertów,
sztuk
I
l
I
Exercise 4 1. nowej ł 2. dobrej ż 3. ł parku 4.
starego muzeum 5. ł kolegi 6. ł koncertu 7. ł siostry
8. czerwonych ż 9. grzecznych dzieci 10. ł wnuka
Exercise 5 lh/z, 2g/bez, 3e/od, 4b/do, 5i/dla, 6a/z, 7j/od, 8e/do,
9f/do, 10d/od
Unit 15
Exercise 1 1. taniego ł 2. matki, ojca 3. dobrych ą ż
4. cukierków, czekoladek 5. polskich ę 6. czarnego psa
Exercise 2 1. szuka, ł 2. ł muzyki 3. ł
programu 4. szuka, kota 5. ł ą orkiestry 6. szukam, dobrej
kawiarni 7. ł polskiej ś 8. szukasz, nowego mieszkania
Exercise 3 2g, 3i, 4a, 5j, 6b, 7d, 8c, 9h, IDe
Exercise 4 1. chleba, ł ł sera, ogórka, cebuli, pomidorów,
jajek
2. ł kredek, papieru, ł linijki, komputera
Exercise 5 1. brata, niego 2. babci, dziadka, nich 3. Agaty, nIeJ
4. panów, ń nich 5. samochodu, niego 6. mieszkania, niego 7. dzieci,
nich 8. pracy, niej
Exercise 6 1. ich 2. niego 3. niej 4. ę 5. mnie
Unit 16
Exercise 1 1. nauczyciela 2. umiem 3. ł ę 4. ą 5. mieszka
6. ą 7. jest not ą 8. umie
Exercise 2 1. kiedy. My daughter knows when there is a bus to
Kraków. 2. gdzie. I don't know where the post office iso 3. ż The
tourists know that the trip is expensive. 4. gdzie. We don't remember
where they live. 5. ż The father knows that his son is lazy. 6. kiedy.
Don't you know when you have your exam? 7. ż The child knows
that fruit is healthy. 8. kiedy. You (to a lady) don't know when the
bank is open?
Exercise 3 1. Anka zna ę i Kraków. 2. Kasia umie ć
i ć 3. Matka wie, kiedy dziecko jest chore. 4. ł umie
ł ć 5. Wiem, ż masz czas na ę 6. Wiem, gdzie Piotr mieszka.
7. ę ż ź ą nauczycieli. 8. Wiemy, ż znasz ę
Exercise 4 19, 2e, 3d, 4f, 5b, 6c, 7h, 8a
Exercise 5 1. ą wujka, rodziny 2. rozumiem, pomocy 3. ą
cioci 4. banku, wiem, ł 5. zimnej pogody, je 6. umiecie, parku,
ś ł 7. wie, zna 8. ą Warszawy
Key to
exercises
201
Unit 17
Unit 18
dwie, dwa, dwie, dwa, dwa, dwaj, dwie, dwa, dwoje, dwaj,
dwie, dwaj, dwa, dwoje, dwie, dwoje, dwa, dwa, dwoje,
Key to
exercises
Exercise 1 1. córki, pierwsza, ę ć lat, druga, ę ć lat, trzecia,
córka, ę ł or ł dwa, lata. 2. troje, dwóch, ą
pierwszy, ę ć lat, ma, drugi, cztery, lata, Tomek, ś ć ę
na, Krupska
Exercise 2 1. pierwszego, drogie 2. drugie 3. trzeci, czerwony 4. ą
5. ą trudna 6. pierwsza, dobra, ostatnia, nudna 7. pierwsze,
ł ę krótkie 8. pierwszy, francuski, ę niemiecki
Exercise 3 1. ą 2. ą 3. ą 4. drugie 5. ostatnie 6. pierwsze
7. ę 8. ą
Exercise 4 1. trzec- with endings: -ia, -i, -ie, -i, -ie, -i, -ia 2. szóst-
with endings: -e, -a, -e, -y, -y, -a 3. ę with endings: -a, -e, -y,
-a, -y, -y
Exercise 5 Valid: li, 2g, 6c, 7j, 9b
Unit 19
ę ś dzieci, ś ę ż ś ł ś ą
osiemnastu panów, ę ś lat
Exercise 1 jedno, jedna, jedna, jeden, jeden, jeden, jedno, jedna, jeden,
jedna, jedno, jeden, jeden, jedno, jedna, jedno, jeden, jedno, jedna,
jedno
Exercise 2
dwa, dwa,
dwie, dwa
Exercise 3 1. ą 2. jednego, ą jedno 3. ą ą 4. jednego,
ą 5. ą jeden, jeden 6. jednego, ą 7. jedno, jedne
Exercise 4 1. trzech 2. trzy 3. cztery 4. czworo 5. cztery 6. trzej
7. czterech 8. troje 9. czterej 10. trzech
Exercise 5 trzy tramwaje, dwie dziewczynki, cztery ł dwa
ł trzy ł dwoje drzwi, cztery panie, dwaj ę ż ź cztery
koty, dwa miasta, trzy kawy, dwie ż cztery samochody, trzej
studenci, dwa mieszkania, trzy pokoje, dwie herbaty, dwoje dzieci
Key to
exercises

Exercise 1 1. studentów 2. ę 3. ą 4. czasu 5. ł ń
6. ż 7. ń 8. ludzi 9. dzieci 10. ł 11. deszczu
12. kawy
Exercise 2 1. wiele talerzy 2. wielu profesorów 3. wiele samochodów
4. wiele ń 5. ż pracy 6. wielu ę ż 7. ż wody 8. wielu
ł 9. wiele studentek 10. ż piwa 11. wiele nauczycielek
12. wielu nauczycieli
Exercise 3 1. tyle 2. tyle 3. tyle 4. tyle 5. tylu 6. tyle 7. tylu 8. tyle
9. tyle 10. tyle 11. tyle 12. tyle 13. tylu 14. tyle 15. tyle 16. tyle
Exercise 4 1. kupuje, kwiatów 2. kupuje, cukierków 3. ą chleba
4. ę ł 5. kupuje, kawy 6. kupujemy, soku 7. kupuje, wina
8. kupujesz, ż 9. kupujecie, ł 10. ą truskawek
Exercise 5 1. jajek, ę ć 2. ż ł 3. chleba, bochenka
4. gruszek, kilogramy 5. herbaty, paczek 6. mleka, litrów 7. ł
kilograma
Exercise 6 kolegów, ł synów, nauczycieli, turystów, malarzy,
braci, ą Polaków, Niemców, Anglików
Exercise 7 1 pair of gloves, ę ę 5 pairs of shoes,
but, bury; 8 pairs of socks, skarpeta, skarpety; 2 pairs of glasses, no
sing., okulary; 10 pairs of knickers, no sing., majtki; 6 pairs of trousers,
no sing., spodnie
Exercise 8 ę cWopców, ś ć ą ś
ę ę turystów, ś samochodów, ś
ń ś dni, siedmiu lekarzy, ę ć kobiet, ś tygodni,
Unit 20
Exercise 1 1. Co 2. Gdzie 3. Kto 4. Kiedy 5. Kto 6. Co 7. Kiedy
8. Gdzie
Exercise 2 1. gdzie 2. kto 3. jak 4. dlaczego 5. czy 6. gdzie 7. co 8. czy
9. kiedy
Exercise 3 1. Pani, kupuje 2. ń ą 3. Panie, ą
4. Panowie, ą 5. Panienka, je 6. Pan, narzeka 7. ń ą
Exercise 4 1. Co kupujesz? 2. Kiedy wracacie? 3. Czy znacie polski
teatr? 4. Gdzie jecie obiad? 5. Czy jesz lody? 6. Dlaczego narzekasz na
syna? 7. Czy czekacie na autobus?
Unit 21
Exercise 1 1. ą 2. zdaje 3. ę ą 4. maluje 5. ą
6. ą 7. gotuje 8. ł 9. ą 10. ż
Exercise 2 1. ę 2. ę 3. rozdajemy 4. zostajemy 5. nadajemy
6. ę
Exercise 3 1. rodzice, ć 2. nauczyciele, ć
3. turystki, ć 4. pracownik, ć 5. dziadek,
ć 6. kierownik, ć 7. kierowca, ć
8. ojciec, ć
Exercise 4 1. podskakuje 2. kupujemy, nadajemy 3. choruje 4. podaje
5. kosztujemy 6. ą 7. ą 8. nadaje, informuje 9. ą
10. telefonujemy
Unit 22
Exercise 1 1. nie ma przystojnego brata. 2 nie zna ł
nauczycielki. 3 nie ma dobrego syna. 4 nie ma grzecznej
córki. 5. . .. nie kocha czarnego kota. 6. . .. nie kupuje soku
owocowego. 7 nie wita starego przyjaciela. 8.... nie ma ż
mieszkania. 9 nie kupuje nowego samochodu. 10. Nie ę zupy
pomidorowej.
Exercise 2 1. Nigdy nie fotografujemy gór. 2. Nigdzie nie ma lasów.
3. Nikt nie je pierogów. 4. Nigdzie nie ma bloków. 5. Nigdy nie jem
ciastek. 6. Nikt nie ma ę
Exercise 3 1. Nie ma nic trudnego. 2. Wszystko jest ł 3. Nie ma nic
brzydkiego. 4. Wszystko jest stare. 5. Nie ma nic zimnego. 6. Wszystko
jest drogie.
Exercise 4 1.... ani gazet, ani czasopism. 2 i ł ę i ę
3.... ani psa, ani kota. 4.... i syna, i ę 5 ani skarpet, ani
butów. 6.... i ę i ę 7.... ani zamku, ani ś ł
8.... ani babci, ani ciotki.
Exercise 5 dzbanka, ż szklanek, kawy, wody, urody
Unit 23
Exercise 1 (a) Polce, ż Jadwidze, koledze, siostrze, Barbarze,
poecie, Danucie, ś
(b) cioci, Basi, Zuzi, pani, Izabeli, Zofii, Alicji
(c) ojcu, bratu, psu, kotu, ł panu
Exercise 2 1. biednemu przyjacielowi 2. angielskiemu uczniowi
3. polskiemu ś 4. ł Anglikowi 5. ł wnuczkowi
6. staremu ą 7. ł ę ż 8. choremu pacjentowi.
Exercise 3 1. podaje, ę ż ź 2. kupuje, ż 3. ę ę ż
4. pomaga, koledze 5. opowiadamy, dziecku 6. ż dziewczynie
7. daje, panu 8. ą nauczycielowi 9. podaje, nauczycielce
10. ą dziadkowi
Exercise 4 1. ż ł koledze 2. ł ż choremu dziecku
3. ż ę ś ż 4. ę ł ą 5. ł
nowemu studentowi 6. ł ż bogatemu ś 7. ż kochanej
babci
l
Unit 24
Exercise 1 (a) ą lekarzom, robotnikom, paniom, sklepikarkom,
siostrom, ę Polakom, Francuzom, Amerykanom, ludziom
(b) synom, córkom, kolegom, nauczycielom, profesorom, dzieciom,
dziewczynkom, rodzicom, ł
Exercise 2 dobrym, drogim, ł angielskim, nowym, ł
francuskim, ł ł smutnym
Exercise 3 1. Studenci ę ą ł nauczycielom. 2. Nie ufamy
ł ą 3. Kiedy oddajecie ą ż ę ż
4. Czy oni ą ł dzieciom? 5. One ą ę polskim
ludziom. 6. Dziadkowie ą bajki grzecznym wnukom.
7. Kelnerze ą obiady ł ę ż 8. Matki ł ą
paczki biednym synom. 9. Bracia ą ł siostrom.
Unit 25
Exercise 1 1. ą 2. ą 3. ą 4. ż 5. ą 6. ń
7. ń ą 8. ż ą
Exercise 2 1. ... patrzymy na obraz. 2. . .. nie ę ę
3 ń ę pracy. 4.... nie ń 5 nie ę na dziecko.
6 ż owoców. 7.... ę dziecka 8 suszymy bielizny
Exercise 3 1. ż 2. patrzy 3. ą 4. krzyczymy 5. straszysz
6. ż ę 7. ł 8. uczycie 9. ń ę 10. znaczy 11. ń
12. ą
Exercise 4 1. liczy 2. ł 3. patrzymy 4. krzyczy 5. uczy 6. ż
7. ł ż ą 8. ń 9. ą
Exercise 5 Wszyscy ą zadowoleni. Wszyscy ą i czas, i ą
Wszyscy ą kolegom prezenty. Wszyscy ą ę
Wszyscy ą dalekie kraje. Wszyscy ą ę ą ż Zawsze
ą i autobusy, i ą Zawsze jest ł ł pogoda. Dzieci
zawsze ą rodzicom. ę ą grzeczni ludzie. ę ą
tanie mieszkania. Wszyscy sklepikarze ą tanie rzeczy.
Unit 26
Exercise 1 mu, jej, mu, mu, jej, mu, mu, jej, mu, jej
Exercise 2 1. niemu 2. nim 3. nim 4. niej 5. niemu 6. nim 7. niej 8. nim
Exercise 3 1. mu 2. jej 3. ci 4. im 5. nam 6. im 7. wam 8. mi
Exercise 4 1. im 2. ci 3. jej 4. nam 5. mi 6. im 7. mu 8. im 9. mu
10. jej 11. wam 12. jej
Key to
exercises
205
206
Unit 27
Exercise 1 1. mówimy 2. ł ę 3. ą 4. ą 5. prowadzi 6. robisz
7. lubicie 8. ą ą 9. ę 10. dzwoni
Exercise 2 2. ś ę 3. ą ę 4. goli ę 5. wstydzi ę
6. martwi ę 7. ł ą ę 8. nazywa ę 9. spodziewacie ę 10. ą
ę 11. ż ę 12. ę ę
Exercise 3 1. Adam nie lubi ć ę sam. 2. Matka prowadzi ł
dzieci do ł 3. Ola i Marta ł ą za ę 4. Maria nie lubi
niegrzecznych ł 5. Czy ty uczysz ę polskiego? 6. auczyciel
ś ę do studentów. 7. Czy nie chodzicie do ś ł 8. Antek
cieszy ę bo jutro ę ż 9. On nigdy nie dzwoni do mnie. 10. ł
dzieci nie ą papierosów. 11. My ę nigdy nie ł 12. Wujek
martwi ę bo ż jest chora. 13. Teresa bawi ę bez brata. 14. My
ę chodzimy na spacery.
Exercise 4 Agnieszki, Budzi ę Wstaje, ł Goli ę ubiera, kuchni,
Je, ś ę ż ł ą ł ą ę ą ma, ś
Exercise 5 mówi, ż przesadzam, wyprowadzam, ś kieliszki,
wina, kina
Unit 28
Exercise 1 1. Polakiem, ł lekarzem 2. ą ą ą
3. Niemcem, bogatym biznesmenem 4. ą ą ą
5. Francuzem, ł ą 6. ą ł ą ą
7. Belgiem, ł ą 8. Amerykanem, ł dyrektorem.
9. ą ą ą 10. ł ą ą ą
Exercise 2 (a) 1. ą 2. bratem 3. ż ą 4. ę ż 5. synem 6. ojcem
7. ą 8. ą or ą 9. wujem or wujkiem 10. dziadkiem
11. ą 12. wnukiem
(b) ć ł uczniami 2. rodzicami, bogatymi nauczycielami
3. córkami, dobrymi ł 4. ć ł ł
5. siostrami, zgrabnymi kobietami
Unit 29
Exercise 1 1. ł ą 2. ą 3. samolotem 4. ą 5. ł
6. ł 7. ą 8. zabawkami 9. ą 10. ą
11. dzieckiem 12. ą
Exercise 2 ą ą górami, lasami, ś lodem, ą
piaskiem, samochodem, autobusem, ą ą latem, rowerem,
zielonymi ś ć krzakami, ą ą ę drobnymi kwiatkami,
chmurami
I
l
Unit 30
Exercise 1 1. z ż ą 2. Pod ą 3. przed ą 4. nad
morzem 5. za ą 6. przed obiadem 7. przedlza hotelem 8. ę
za drzewami
Exercise 2 1. ś ć 2. domami 3. jeziorami 4. ł 5. ź
6. Polakami 7. lekcjami 8. ł 9. krzakami 10. ć
Exercise 3 1. ł ą ą 2. ą nimi 3. ć nimi
4. zadaniem, nim 5. ł nimi 6. ł nimi 7. ą
8. ze ą 9. wami 10. nimi 11. nami 12. nimi
Exercise 4 rudym Tomkiem, Ł ć synem, ratuszem,
Tadeuszem, sklepem, ł ą ę ą ą ciasteczkami, ą
truskawkami, pieskiem
Unit 31
Exercise 1 1. ę ę 2. ż ż ą ą 3. nosimy, niesiemy 4. wozi,
wiezie 5. latam, ę 6. chodzi, idzie 7. ż ą ą 8. niesie, nosi
Exercise 2 1. idziesz, ę 2. lata, ź 3. ą ż ż ą 4. ą
wozi 5. nosisz, ę 6. ź ę 7. ą leci 8. wozi, ź
9. chodzicie, jedziemy 10. chodzi, ą
Unit 32
Exercise 1 (a) 1. ś 2. banku 3. szkole 4. fabryce 5. muzeum
6. nocy 7. kiosku 8. sklepie 9. samochodzie 10. autobusie
(b) 1. rzece, morzu, jeziorze, wodzie 2. trawie, podwórku, ogrodzie, ulicy
3. ś obiedzie, kolacji, ł 4. ś lesie, górach, ulicach
Exercise 2 1. jest, telefonie 2. siedzi, stole 3. ą ę chodniku
4. stoi, przystanku 5. ż ł 6. ą wakacjach 7. ą ł
8. ż ż ą sankach 9. siedzisz, biurku 10. ł ą morzach
Exercise 3 1. w 2. na, w 3. na 4. po 5. w, na 6. o 7. przy 8. na, na
9. o 10. w
Unit 33
Exercise 1 1. siedzi, ł 2. wiem, ł 3. siedzimy, ł
4. ą ę ł 5. ł ł 6. ż ł 7. ą ł
8. ą ł 9. lata, ł 10. ą ł 11. ł
jest 12. stoi, ł 13. zna ę ł 14. ż ą ł 207
Unit 35
Unit 34
209
Key to
exercises
Unit 37
Exercise 1 siódma ę ć ą ę ć jedenasta ę ć ósma ś
trzynasta osiem, siedemnasta ś dwudziesta ę ś
Exercise 2 ę ć do ósmej, ę ć po jedenastej, ś do
ą osiem po ś po siedemnastej, ę ś
po dwudziestej
Exercise 3 kwadrans po czwartej, kwadrans do drugiej, ł do
trzeciej, kwadrans po siódmej, ł do jedenastej, kwadrans do
ą
Exercise 4 1. o drugiej 2. o ł do czwartej 3. o ł do szóstej
4. o ł do pierwszej 5. o ą 6. o czwartej 7. o dwunastej 8. o
ł do siódmej
Exercise 5 1. szesnasta ś 2. dwudziesta pierwsza ś
ę ć 3. dwudziesta druga ę ć ą 4. dwudziesta trzy 5. czternasta
ś 6. siedemnasta ę ś 7. dwudziesta ś
8. siedemnasta ę ć ą ś ć
Exercise 6 1. ł czwartej 2. od siódmej rano do trzeciej ł
3. ł ł do pierwszej 4. o dwunastej ł 5. przed ą ą
6. ę ą ą a ą 7. po drugiej 8. na ą 9. za ę ć
minut 10. na kwadrans [na ę ś minut]
Exercise 1 1. ż w ż parku, we wszystkich parkach 2. ż
na ż stacji, na wszystkich stacjach 3. ż przed ż sklepem,
przed wszystkimi sklepami 4. ż pod ż ł pod
wszystkimi ł 5. ż do ż kolegi, do wszystkich
kolegów 6. ż u ż ą u wszystkich ą 7. ż
dla ż brata, dla wszystkich bracia 8. ż od ż dziecka,
od wszystkich dzieci 9. ż na ż drzewie, na wszystkich
drzewach
Exercise 2 1. ż ulica jest pokryta ... 2.... ż synowi....
3.... ż studentce ę 4 z ż ą ą ą 5.... ż
drzewo ... 6. W ż ogrodzie .
Exercise 3 W ż ż ś Od ż dworca ... W
ż ą ... W ż przedziale ż pan czyta ę
ż pani ą czasopismo. ż dziecko patrzy ... ż
ł ż pana ... ż pani ... ż dzieckiem ...
ż bilet, ż ż ...
Exercise 4 1. Znam ich wszystkich. 2. Odwiedzamy je wszystkie.
3. ę je wszystkie. 4. Kochamy ich wszystkich. 5. Ś je
wszystkie. 6. Fotografujemy je wszystkie.
Unit 36
1. moje 2. nasze 3. wasz 4. twój 5. ich 6. twoi 7. ich
wasi 10. jej 11. nasi 12. jego 13. ich 14. moje 15. jego
Exercise 1
8. moja 9.
16. jej
Exercise 2 1. czyj 2. czyja 3. czyje 4. czyi 5. czyje 6. czyje 7. czyi
8. czyje 9. czyje 10. czyja 11. czyi 12. czyje 13. czyj 14. czyi 15. czyja
Exercise 3 1. nasz 2. wasze 3. wasi 4. twoja 5. twoim 6. naszych
7. twojej 8. ą
Exercise 4 1. czyje 2. ą 3. czyim 4. czyjego 5. czyimi 6. czyjego
7. czyich 8. ą
Exercise 5 1. ich, swój 2. jego, swoje 3. jej, swoim 4. ich, swoje
5. jego, swoim 6. ich, ą 7. jej, swoim 8. jego, swoich 9. jej,
swoJeJ
Exercise 6 swojego, moje, mój, moje, swój, swój, swoje, swoim, swoim,
swoim, swoim, swoich, swojej, swojego, swojej, swojego, Moi, moim,
moje, moje, ą mojej, ą
Exercise 1 ten, ci, ta, to, ten, te, ci, ta, te, ci, te, to, ten, ci, ta, te
Exercise 2 1. tymi panami 2. takie panie 3. które zabawki 4. tych
ludzi 5. te ż 6. tych ą 7. jakie soki 8. tym lekarzom
Exercise 3 1. tamta 2. tamte 3. tamten 4. tamten 5. tamte 6. tamtego
7. tamci 8. tamtym
Exercise 4 li, 2e, 3f, 4k, 51, 6a, 7b, 8j, 9c, lOg, lld, 12h
Exercise 5 1. którym, tym 2. której, tej 3. ą ą 4. której,
tamtej 5. którym, tamtym 6. którego, tamtego 7. którym, tamtym
8. którym, tym 9. których, tamtych 10. którymi, tymi
Exercise 6 1. ą ę 2. takim ludziom 3. takich ą
4. takimi ć 5. takiego psa 6. takich rzeczach 7. takiego ę
8. takim samochodem 9. takich cukierni 10. takim dzieciom
Exercise 2 1. nim, niej 2. niej, nich 3. nich 4. niej 5. nim, niej 6. niej
7. mnie 8. nas 9. tobie 10. was
Exercise 3 (a) 1. wysokim 2. krótkiej 3. ń 4. ostatnim
5. tanim 6. drugim 7. trzecim 8. ś
(b) 1. niskich 2. niebieskich 3. drogich 4. ł 5. polskich
6. ł
Exercise 4 ż nowej, hali, stoi, ą ł ą
scenie, gra, flecie, klarnecie, gra, ę pianinie, umie, czyta, ą
ą
208
Key to
exercises
Key to
exercises
210
Unit 38
Exercise 1 (a) ł ś ł ł ś ł ł ś ł ł ś ł ł
(b) ł ś ł ś ś ś ł ś ł ś ś
ś
(c) ę ę ę ę ę ę ę ę ę ę ę ę ł
ę ę
(d) ę ę ę ę ę ę ę
Exercise 2 1. Ona ł w bibliotece. 2. On ę na meczu 3. Tomek
i Ola byli tam. 4. ie, on ł u kolegi. 5. Basia i Wanda ł tam.
6. ie, ona ę u babci. 7. On ł w klubie jazzowym z ą 8. Nie,
ona ę tam z Tomkiem. 9. Tomek i Ola byli tam. 10. Basia i
Wanda ę ą tam.
Exercise 3 1. Oni ą na poczcie. 2. Ono ma osiem lat. 3. Ono
ma psa. 4. Nie, ona mieszka w Warszawie. 5. On ma cztery rzeczy dla
rodziny. 6. Ona pracuje cztery godziny. 7. Ona zaczyna ę o ł
do siódmej. 8. On ma jednego brata. 9. Nie, ona ma dwóch synów.
Unit 39
Exercise 1 1. Kupujemy je w domu towarowym w ą ł
2. ł jej w ą wieczór. 3. Zwiedzamy je w ł
ł 4. Nie, ą go we ś ę 5. Tak, jemy w restauracji
polskiej we ś ę ł 6. Tak, ę tam w ę rano.
7. Idziemy do ogrodu botanicznego. 8. ł Gramy w ł ę ż ą
Bawimy ę w hotelu. 9. ę o ł ż i o dobrych butach.
10. Kosztuje ę ć ł
Exercise 2 (other word order is possible) 1. Co rok wszyscy robotnicy
ą ż ę 2. Co dwie minuty telefon dzwoni u nas w domu.
3. Co wieczór Marysia pracuje w nowej kawiarni. 4. Codziennie
kupujemy mleko i ł w sklepie. 5. Co minuta nasza ą patrzy
przez okno. 6. Co ń ł chodzi do klubu polskiego po lekcjach.
7. Co ę lat moja siostra zmienia ę 8. Co ą rodzice ż ż ą
samochodem do Krakowa. 9. Czy chodzicie na ę co sobota?
10. Co zima jest bardzo ż ś w Polsce.
Exercise 3 1. ł ą noc 2. ł ą 3. ł ń 4. ł ą ę
5. ł wieczór 6. ł luty 7. ł ą ę 8. ł lato 9. ł czas
10. ł ń 11. ł ń 12. ł rok
Exercise 4 1. W maju ą czasem ł Leje deszcz i ą pioruny.
Ale ą ż cieple i ł dni. 2. W lipcu mamy lato. W lecie
ł ń ś ł ń Jest ą i nie ma chmur na niebie. 3. ń
to jeszcze zima. W styczniu pada ś i jest bardzo zimno. 4. W lutym
mamy ę ą ę Czasem jest mróz a czasem deszcz z ś
Na ś drogach ą wypadki samochodowe. 5. ń to
wiosna - ą ł dni w Polsce. ą ż pierwsze kwiatki w
ogrodach. Rano i wieczorem ś ą ptaki w drzewach. 6. Na jesieni
pogoda jest ż ć ł Wieje wiatr i czasem jest ł ś
ą kolor i ą z drzew.
Exercise 5 (other word order is possible) 1. Dwa ą temu ł
w Polsce. 2. Antek ł u nas ę ć lat temu. 3. Trzy dni temu ś na
wycieczce. 4. Czy ł ś w Krakowie ń temu? 5. Dawno temu
nie ł ani komputerów, ani telefonów. 6. Jak dawno temu ł ś w
Anglii? 7. Gdzie ł Marta godzina temu?
Unit 40
Exercise 1 1. górach, góry 2. imieniny, imieninach 3. sankach, sanki
4. spacery, spacerach 5. wycieczce, ę 6. drzewach, drzewa
7. lekcje, lekcjach
Exercise 2 1. ż krzakiem 2. ucieka, krzak 3. ą ę ł
4. ł ł 5. morzem, ę ą 6. jedzie, morze 7. studentami, byli
8. siada, studentów 9. ę miasto 10. miastem, ę
Exercise 3 1. ą stole, stawia, ł 2. ę studiach, jedziesz,
studia 3. pracuje, poczcie, idziecie, ę 4. ę ę urlopie, ę urlop
5. ż ą ł ł ł ę 6. ą spacer, ś spacerze 7. siedzi,
kanapie, ą ę 8. mieszka, ę jedziemy, ę
Key to
exercises
211
Glassary af technical terms
pronaun
ł
stem
I subject
I
tense
212
adjective
adverb
article
case
conjugation
conjunction
declension
ending
gender
imperfective
infIDitive
noun
a word which describes a noun - big, red, happy. Also
words like my, your, this, whose, each.
a word which tells us how, when ar where an action
occurred - quietly, {ast, yesterday, upstairs.
a, the, same, any. Polish has no articles. For emphasis,
same can be paraphrased as a {ew and a negative any as
none at all.
the function performed by a noun or pronoun in a sen-
tence. Polish has no articles, so case endings are attached
to a noun/pronoun to clarify the relationship between
words. Polish has seven cases.
a group of verbs which behave similarly.
simple conjunctions join related words or ideas - and,
but, ar. Subordinating conjunctions introduce noun or
adverbial clauses - when, i{, that.
a group of nouns or adjectives which take the same case
endings.
one or more syllables attached to the stem of a noun, adject-
ive or pronoun. The ending tells us the case of the word.
every noun has a masculine, feminine or neuter gender.
Non-person nouns exist in all three genders. Gender is
usually decided by a noun's ending.
imperfective verbs express habitual, repeated or incom-
plete actions. Their tenses are often continuous - I am
sitting, was looking, always go.
in English, a verb preceded by 'to' - to sing, to think. In
Polish verbs the idea of 'to' is held in the verb itself -
ć (to buy), lubii. (to like), ś ć (to eat).
the name of a person, place, animai, object, idea, state
of being - boy, Mary, house, Warsaw, cat, peace, winter,
existence.
r
I
I
object the word(s) affected by the action of the verb. The direct
object answers the question 'What?' - I bought a drink.
The indirect object answers the question 'To /For whom?'
- 1 bought a drink for Mary. 1 gave the drink to hero
perfective perfective verbs express single, completed ar future ac-
tions. Their tenses are often simple -1 sat, looked, went,
will go.
preposition a word which shows the relationship between two nouns/
pronouns - in, beside, a{ter; 1 sit beside Peter. Let's go
after lunch. A word standing after a Polish preposition is
folIowed by a specific case.
a word which replaces a noun - mother: she; to John: to
him.
the part of a word to which endings are attached - drog-
i, ł
whatever performs the action of the verb - my mother
sang; we live here. Can be abstract - silence reigned.
the tense of a verb tells us the time of the action, present,
past or future. Polish does not use the verbs be and have
to make different tenses, as English does - am going,
have been. To compensate, most verbs have two forms,
imperfective and perfective - ć ć
verb the doing, thinking, {eeling, being word in a sentence -
eat, like, wander, exist, belong, grow.
Glossary
of
technical
terms
213
broda beard ciemny [adj.] dark
ć protect ń shadow
brytyjski British ł warm
Polish-Engli cabulary
brzeg edge cierpliwy patiem
brzuch stornach ć ę enJoy
brzydki ugly ciocia/ciotka aunt
ć build cmentarz cemetery
budynek building co what, every
ć wake co ć Yes, please?
bukiet bouquet codziennie daily
ł bread roll [adv.]
burza storm ś something
Exeluded are numbers, days and months (Units 17-19, 38, 39) and
but shoe córka daughter
reflexive verbs (Unit 27) whose meaning is elear from the non-reflexive
butelka bottle (smali) cudowny magnificem
form. MaleJfemale noun equivalents are combined. Adjectives are in
ć be cukier sugar
masculine singular form. (f.) = feminine; preposition case is shown, e.g.
ł former cukierek boiled sweet
[loc.].
ć occur cukiernia confectioner's
ł ć kiss czajnik kettle
a and meaning belgijski Belgian ł whole czarny black
but bez [gen.] without cebula omon czas time
adres address ę drum cena pnce czasem sometimes
aktor(ka) actor ł white centralny central czasopismo magazme
akurat right now biblioteka library ę gladly Czechy [pl.] Czechoslovakia
albo ... , albo either ... or ć hit ń Chinaman ć wait
albollub or biedny poor chleb bread czekolad(k)a chocolate
ale but bielizna underwear/ ł peasant czerwony red
aleja wide street whites ł boy ę often
Ameryka America bilet ticket chmura eloud ę ś ć (f.) part
Amerykanin American biznesmen businessman ć walk, go ł person
angielski English blisko [gen.] near, nearby ą (f.) flag ć feel, smell
Anglia England blok block of flats ć be ill czyj whose
Anglik/ English person bluzka blouse chory ill czynny open
Angielka ł lighrning ć hide ć read
ani ... , ani neither ... nor bo because ć guard ć ć quarter
artysta artist bochenek loaf chudy thin dach roof
autobus bus bogaty rich
ć pralse daleki distant
babcia grandmother botaniczny botanical chwila moment daleko [gen.] far from
ć ę be afraid ż Christmas ciasno [adv.] crowded data date
banan banana Narodzenie
ciast(k)o cake ć glve
bardzo very Bóg God ą constantly dawno long ago
basen sWlmmmg ból palO cichy quiet dentysta dentist
pool brak shortage ciekawy cunous deszcz ram
ć ę play ć lack ę calf deszczowy ramy
214 Belgia Belgium brat brother ciemno [adv.] dark dla [gen.] for 215
dlaczego why ż Jam gruby fat ż already
ł ń palm of hand ż [pl.] Jeans gruszka pear kaczka duck
ł long egzamm exam grypa 'flu kaleka cripple
ł ballpoint pen ekspresowy express [train] grzeczny polite ń stone
do [gen.] to, towards, fabryka factory grzyb mushroom kanapa settee
into farba paint gwiazda star kanapka sandwich
doba 24 hours figa fig ź ź nail kapelusz hat
dobry good ż cup hala concert hall kapusta cabbage
I
ć add to firanka curtain
I
koncertowa karty [pl.] cards
ł around firma firm hala sportowa leisure centre kawa coffee
ć annoy flaszka botde (big) ł nOlse ł pIece
dom house flet flute herbata tea kawiarnia cafe
dom dept. store ć photograph
I
Hiszpan(ka) Spaniard ż each, every
towarowy Francja France ń Spanish ą corner
ć recelve francuski French i and kelner(ka) waiter
ś ć ć enough Francuz(ka) French person I ... , I both ... and kiedy when
drobny tiny fryzjer hairdresser
r
ich their kielich/kieliszek wine glass
droga road funt pound ś ć amount ł sausage
drogi expenSlve, ł ą ź (f.) branch ilu, ile how many ć drive, direct
beloved gazeta newspaper Imlemny name day kierowca driver
drogo [adv.] much (cost) gdzie where ę name kilku, kilka several
drogowskaz road sign gimnazjum high school ć inform kino cmema
ż path gitara guitar inteligentny clever klarnet clarinet
drzewo tree gitarzysta guitarist ć ę be inrerested ć clap
drzwi [pl.] door ł hungry ż engmeer klawiatura keyboard
duma pride ł vOlce ś ć go klub club
ż a lot of ł head ł apple klucz key
ż big ł main, central ł ń (f.) apple tree ł ć ę bow
dworzec station ł stupid ę lamb ł ś ć lay down
dyrektor director gniazdo nest jagoda berry ł problem
dzban(ek) Jug godzina hour jaj(k)o egg ł ć ę argue
dziadek grandfather ć shave jak how kobieta woman
ł ć act, work ł ą plgeon jaki what like koc blanket
ł allotment gospodyni landlady ń ]apanese ć love
dziecko child ś ć guest ć travel kochany beloved
ń day ć cook jedzenie food kod pocztowy post code
ę gir! gotowy ready Jego his, its kogut cockerel
dziewczyn(k)a gir! góra hill Jej her kolacja supper
ę [dat.] thanks to góral highlander ś ć eat ę carol
ę ć thank ć play ń autumn kolega/ friend
ś today gramatyka grammar jezioro lake ż
dziura hole granica border ź ć travel kolej railway
ć ę be amazed grecki Greek ę language kolejka queue
6 ć nng grosz penny jutro tomorrow ł duvet
ł collar ć fly ą flour right now
Polish-
na raZie
ł [gen.] near lek medication ą ż husband nad [instL] above, on
English
koncert concert lekarzllekarka doctor meble [pl.] furniture bank of
vocabulary
koniec end lekcja lesson mecz match [game] nadal still
konieczny mandatory lemoniada lemonade ę ż man ć send (letter),
ń horse leniwy lazy ł fog broadcast
ń ć end lepszy better miasto town ć ę be suitable
korytarz corridor ż ć lie ć have ć approach
kostka cube liceum secondary miejsce place [time]
kosz(yk) basket school ą month nadzieja hope
ć cost, taste ć count mieszkanie flat nagroda pnze
ś ć (f.) bone linijka ruler mieszkaniec inhabitant ł ć fill
ś ł church list letter ę among, napój drink
kot cat listonosz postman berween naprzeciw[ko] opposite
kraj country ś ć leaf ę meat [gen.]
krawat tie litr litre ł ś ć (f.) love narodowy national
kredka coloured pencil lodówka fridge ł pleasant ć complain
krem cream lody [pl.] lce cream mimo [gen.] despite ę tool
kromka slice (bread) lód lce minuta minute ę next
król king ć like ł brush nasz our
królik rabbit ludzie [pl.] people miód honey nauczyciel(ka) teacher
krótki short ł ę ź swan miska dish nawet even
krzak bush ł Olce mleko milk nazwisko surname
ł chair ł bench ł young mc nothing
ć shout ł bathroom ł a youth ć (f.) thread
ą priest ł ą meadow ł ż young people Ole not
ą ż ę pnnce ł ź (f.), boat ł hammer niebezpieczny unsafe
ą ż book ł morze sea niebieski blue
ę bookshop ł ż bed ż perhaps niebo sky
kto who ł ż spoon móc be able niedaleko near
który which ł tear mój my [gen.]
ku [dat.] towards ć wave ć speaklsay ź ź bear
kubek mug magnetowid video recorder mróz frost megrzeczny impolite
kuchnia kitchen majtki [pl.] knickers Msza Ś ę Mass Niemcy [pl.] Germany
ć buy malarz painter muzyka mUSlC Niemiec a German
ę chick ć paint ć wash niemiecki German
kwadrans quarter ł littlelfew ł soap ę baby
kwiaciarnia florist's ł small ć ę be wrong ć hate
kwiat(ek) flower marny meagre ś (f.) thought niespodzianka surprise
ć pour marsz hike ś ć think ę ś unhappy
lalka doll ć worry mysz (f.) mouse ś ć carry
las forest ł butter na [acc.] for nikt no one
ć fly matka mother na [Ioc.] on, at, in niski short, low
218 lato summer ą clever [open area] no weB 219
Pol;.
noc (f.) night ś ć (f.) podczas [gen.] during
Polish-
story plamno plano
English
noga leg ź late pianista pianist ł floor
orweg a Norwegian (o)prócz [gen.] except ć drink ż (r) Joumey
vocabularY.
norweski orweglan oraz and [at same ą on foot ż ć Journey
nos nose time] ę nurse ć Jump, nse
ć carry, wear organy [pl.] organ ą coin (pl. =
(prices)
nowy new osoba person money) podstawówka junior school
ż knife osobowy passenger pieróg stuffed podwórko yard
nudny boring [train] dumpling ż nse
ć bore ostatni last pierwszy first poeta poet
numer number ostatnio recently pIes dog pogoda weather
nuta note ć surround piesek little dog pojutrze dayafter
o [acc.] for ć get ś ń (f.) song tomorrow
O [Ioc.] about, at [time] otwarty open ę stave ć show
obiad lunch ć open ę nicely pokój room
ć promlse owca ewe ę lovely ć cover
obok [gen.] beside, next to owoc fruit ę storey Polak/Polka Pole
obraz(ek) picture pacjent a patiem ć look after pole field
ł ć serve, wait on paczka packet, parcel ł ż football poleczony registered
ć expect ć fali pioruny [pl.] thunder policjant policeman
od [gen.] from ć pack piosenka song Polska Poland
ć depart palec finger pióro pen, feather polski Polish
ć give back ć smoke, bum ć write ł noon
odpoczynek rest ł palace ę chick ć hel p
ć reply ę ć (f.) memory pIWO beer ń orange
ć visit (person) ę ć remember ż beech pomidor tomato
ż clothes pan gentleman ł ć pay pomoc (f.) help
ń fire pam lady ł coat ł idea
ogórek cucumber panna unmarried ł fence ń stocking
ć enclose lady ł ą ć sail porzeczka curram
ogrodnik gardener ń Mr and Mrs ł CD ł ć ę make use of
ogromny huge papIer paper kompaktowa pospieszny fast [train]
ogród garden papIeros cigarette ł ć sWlm potem afterwards
ogrzewanie heating para palr po [acc.] for ć need
ojciec father parasol(ka) umbrella po [Ioc.] along, after [gen.]
ojczyzna fatherland parking car park [time], in powietrze alr
okno window paru, ę a few [Ianguage] ż ć lend
oko [pl. oczy] eye ż passenger ą train ł half
okolice [pl.] surroundings paszport passport ą start ł shelf
ę ship ć look pod [instr.] below, near ł midnight
okulary [pl.] spectacles patyk stick ć hand, serve ź [adv.] late
ł pencil ł fuli (food) praca work
ć ę look after pewny sure, certain ć approach ć work
120 ć tell story ę ć burst [space] pracowity hardworking 221
Polish-
pracownik worker ć make, do
sklepikarz/ shopkeeper Sto lat
Polish-
English
Happy
English
prezent present robotnik worker
sklepikarka Birthday!
vocabulary
ć ask rodzice [pl.] parents skrzynia crate ł table
vocabulary
ę piglet rodzina family skrzypce [pl.] violin ć frighten
proszek powder rok [pl. lata] year skrzypek violinist strona side (road),
ć lead Rosjanin a Russian ł sweet page
ć try, taste rosyjski Russian ł Jar studia [pl.] studies
przeciw(ko) against rower bicycle ł ń sun ć study
[dat.] ć distribute ł sunny suknia/ dress
przed in front of, ć speak ł dictionary sukienka
earlier ć understand ł word ć dry
przedwczoraj day before róg corner ł ć [gen.] listen swój my, your
yesterday ż rose ł listener (own), etc.
ł compartment ż pink ł ż ć serve syn son
ć apologise rudy red-haired ł famous sypialnia bedroom
przez [acc.] through ryba fish ł ć hear szafa cupboard
przy [Ioc.] near, while rynek market place smaczny tasty ć respect
doing ... ć draw smutny sad szary grey
ć come rzadko rarely sok JUlCe ę ś fortune
przyjaciel! friend rzecz (f.) thing sosna pine tree ę ś happy
ł rzeka nver sól salt szczotka brush
ź ń (f.) friendship Rzym Rome spacer walk szeroki wide
ę party sala room ć walk Szerokiej drogi Safe ]ourney!
ć cover ł lettuce specjalista specialist szklanka glass
przystanek bus stop sam alone ę ć spend [time] Szkocja Scotland
przystojny handsome samochód car spodnie [pl.] trousers szkocki Scottish
ł next samolot aeroplane ć ę expect ł school
ptak bird sanki [pl.] sleigh spokój peace Szkot(ka) Scot
ł box ą neighbour sporo quite a lot of sznurek string
puszka tin scena stage (theatre) ź lateness szpital hospital
pyszny tasty schody [pl.] stairs ć check sztuka play (theatre)
ć ask ser cheese sprytny clever ć [gen.] look for
pytanie question serce heart ć ę disagree Szwed(ka) Swede
rachunek bill ć sit down ć sell szybki fast
ś ć
JOY siano straw sprzedawca seller szynka ham
ć advise ć sit ę equipment ś beautiful
ę arm ę myself, ć stand ś slippery
ratusz town hall yourself, etc. stacja station ś marnage
raz time silny strong stary old ś ć ę laugh
razem together siostra sister statek steamer ś breakfast
recepta prescription siostrzeniec cousm ć ł ś snow
ć reserve siwy grey-haired ć put in ś ć smg
ę [pl. ę hand skarpet(k)a sock standing ś medium
222 ę glove sklep shop position ś world 223
Polish-
ś ł light twarz (f.) face
wiadro pail ć bring up
ś ć shine twój your [sing.]
wiatr wind (chiid)
ś ż fresh ń week
widok Vlew wycieczka excursion
ś ę celebration tylko only
ć knowa fact ć Wlpe
ś ę holy tylu, tyle so many
wiek age wygodny comfortable
taki such ą thousand
wielu, wiele many wyjazd departure
taksówka taxi u [gen.] at house, shop
ć believe ł lecture
talerz plate etc. of
ś ł ć perform a
tam there ć dress
ź ć transport function
tamten/ta/to that ubogi very poor
ż tower ł education
tani cheap ucho ear
ę therefore wypadek accident
ń ć dance ć flee
ę ń pnsoner wysoki ł
ś Daddy ń pupil
wino wme ł ć send
teatr theatre ć teach
wiosna spnng ł ż [gen.] along length of
telefon telephone ć ę learn
ć greet z [instr.] with
ć (vb) telephone ć trust
ł ł Italian z(e) [gen.] out of, from
telewizja television ulica street
ł Italy z powodu due to
telewizor television set ć ę make a date
ł Italian [gen.]
temu ago ć know how
ł hair za too (e.g. roo
ten/ta/to this urlop holiday
wnuk/wnuczka grandchild much)
teraz now uroda beauty
woda water za [instr.] behind,
ż also urodziny birthday
WOjna war beyond
ę rainbow ś ć ę smile at
wojsko army zabawa dance, game
ę ć pine for, miss ć maintain
wolny free zabawka toy
ł translator ż ć [gen.] use
ć transport ć take from
ł ć translate, w [loc.] in, dressed in
wóz truck, car zabytek monument
explain w ą [gen.] in the course
ł do half past ć start
to this of
[time] zadanie exerClse
toaleta toilet w ż [gen.] near
ć return (academic)
torba bag wakacje [pl.] holidays
ę ć hand, present zadowolony satisfied
towar goods warszawski of Warsaw
wróg enemy ę exerClse
tramwaj tram wasz your [pl.]
ć get up ę busy
trawa grass wazon vase
ę entry ć ę busy oneself
ę trumpeter ż ć weigh
ę awful with
ę alittle ą narrow
wstyd shame, shyness zakupy [pl.] shopping
ą triangle ą ć doubt
ć ę be shy zamek castle
trudny difficult wbrew [dat.] contrary to
ę everywhere zamiast [gen.] instead of
truskawka strawberry ć enter
wszyscy, al! ć sweep
trzeci third ś [adv.] early
wszystkie zamieszkanie residence
ć hold ł [gen.] according to
wszystko everything ę closed
tu/tutaj here ł cheerful
ś [gen.] among ć close
tubka tube ę coal
wuj(ek) uncle ł match
tulipan tulip ę Hungary
ż coastline ć forget
224 turysta tourist ć blow
ć go out ć invite 225
Polish-
English
vocabulary
226
zaraz
ł ć
ć
zawód
zawsze
ą
ć
ż ć ę
ż
ć
ć ę
ę
zdrowie
zdrowy
zegar(ek)
ł
zeszyt
ć ę
zgrabny
zielony
Zima
zImny
ZImowy
ł
ł
ł (pl. ł
ł
ł
ę
ć
in a moment
cover, veil
stop
occupation
always
tooth
gather
approach
gram
sit (exam)
seem
photo
health
healthy
clock/(watch)
last
jotter
agree
handsome
green
winter
cold
for winter
thief
gol d
Polish coin
golden
bad, angry
tired
change
znaczek
ć
ć
ć ę na
ś ć
znajomy
znany
znowu
znudzony
ć
zupa
ć
ę
zwyczajnIe
zwykle
ź ę
ż
ż
ż ć
ż [conj.]
ż ć ę
ż ł ą ź (f.)
ż ł
ż
ż ł
ż ć
ż
ż ć
stamp
mark, mean
know
knowa lot
about
acquaintance
known
known
agam
bored
remam
(over)
soup
visit (place)
animai
usually
usually
foal
not one
sorrow
joke
that
marry a wife
acorn
soldier
wife
yellow
live
life
wish
Index
a and/but 104
accusative case
direct object 24-25, 30-31,
36-37, 39-41, 67
prepositions 33-34
time expressions 174
address, forms of 10
adjectives
agreement (nominatives case)
7-10, 16,21
interrogative 162
possessive 6, 165-167
adverbs 96-97, 123-124, 145-146
age 88
ago 185
albo or 104
ale but 104
all 170, 186
ani . .. ani neither ... nor 104
articles 6
aspects 95-97, 144
bez without 64
blisko near 63
ć be
future 178
past 178
present 9
cases see individual case names
co every 185
co what 91, 101, 113, 134, 155
conjunctions 104-105
consonants 2-3
change before ending 4-5, 109,
148-149
ś something 103
czy whether 91
czy (questions) 91
czyj whose 57, 165-166
daleko far from 63
dative case
after verbs I I 1
indirect object 107-112, 115-1 16
prepositions I 17
days 179
direct object see accusative case
after negative verb 99-1 00
dla for 64
dlaczego why 91
do to(wards) 64
ł round 63
ś ć ć enough 82
ż many/much 82
ę thanks to 117
every I 70, 185
everyone/thing/where 103
feeling, verbs of 123
few 82
gdzie where 73, 91
genitive case 46, 53, 59
after numbers 81
after 'some' 83
after 'something'l'nothing' 103
227
in quantities 82
prepositions 63-64
with c10ck time 173-174
with negative verbs 99-100
with positive verbs 67
how 91
how many 82
i and 104
if 91
i1elilu how many 82
imperfective aspect 95-97
determinate and indeterminate
verb forms 144-146
indirect object see dative case
instrumental case 13 1-135
after 'be' and 'cali' 135
after other verbs 138
other usages 137-138
prepositions 140-141
time expressions 175
jak how 91
jaki what Iike 10, 16, 161
ż each 170-171
kiedy when 73, 91
kilka/kilku few 82
ł near 63
kto who 91, 101, 113, 134, 155
który which 161
ku towards I 17
locative case 148-154, 157-158
prepositions 153-154
time expressions 175
lub or 104
ł little/few 82
many 82
measures 83
ę among 141
mimo despite 64
months 183
na for 83; on 153
nad above 141
name, saying your 88
ł round 63
naprzeciw(ko) opposite 63
negatives 99-103
nic nothing 100-10 l, 103, I 13,
134, 155
nie not 99
niedaleko near 63
nigdy nie never 102
nigdzie nie nowhere I 02
nikt no one 100-10 l, 103, 113,
134, 155
nominative case 6-10, 13-16,
19-21
nouns
endings, gender, stems 6-7
piurai only 15
numbers
above 4 with genitive 81
cardinal 76-79, 81
collective 77-78
ordinal 87-88
with time 173-175
o about, for 33; at 153
object see accusative case; dative
case
obok next to 63
od from 64
oprócz apart from 64
oraz and 104
own 165-167
ę few 82
perfective aspect 95-97
po for 33; after, along, in
153
pod under 140
podczas during 64
possession 46-51, 53-57
possessive adjectives 6, 165-167
possessive pronouns 165
prepositions
accusative 33-34
dative 117
dual case 190-193
genitive 63-64
instrumental 140-141
locative 153-1 54
with extra e 33, 64, 140, 154
pronouns
emphatic 42, 68, 122
interrogative 91
personal 9, 41, 67, 122
possessive 165
prepositional 41, 68, 122, 141
reciprocal 128
reflexive 126
pronunciation 1-5
przeciw(ko) against 117
przed before 140
przez through 33
przy at, near 153
quantities 82
questions 91
sam alone, self 129
seasons 184
several 82
ę self 126-128
so many/much 82
some 83
something 103
stress 5
subject see nominative case
such 161
swój own 165-167
taki such 161
tamten that I 61
ten this 161
that (adjective/pronoun) 161
that (conjunction) 73
there is/are 102; was/will be 178
this (adjective/pronoun) 161
time, accusative of 174
c10ck 173-175
ę alittle 82
tyle/tylu so many/much 82
u at house of 63
verbs (other than ć
aspects 95-97
present 27, 72-73, 83-84,
94-95, 111-112, 119-120,
126-128
reflexive 126-128
with motion 190
with two imperfective forms
144-146
vowels 1-2
changes 4, 149
w (games) 33; in 153
w ą during 64
w ż near 63
wbrew contrary to I 17
ł according to 64
weights 83
what 91
what like 10, 16, 161
when 73,91
where 73, 91
whether 91
which 161
who 91
whose 57
why 91
wiele/wielu many 82
ś among 63
wszystkie/wszyscy all 170-171
wszystko everything 103
ł ż along length of 63
z from, out of 64; with 140
z powodu due to 64
za for 33; behind, beyond 140;
too 82
zamiast instead of 64
ż not one 102
ż that (conjunction) 73
Index