solidworks skripta

OPR-podloge
I/112
SADRŽAJ

1 VJEŽBA ...............................................................................................................1
1.1 MODELIRANJE POKLOPCA........................................................................1
1.1.1 Koraci modeliranja poklopca..................................................................1
1.1.2 Skiciranje profila za ekstrudiranje ..........................................................2
1.1.3 Ekstrudiranje kvadra..............................................................................2
1.1.4 Skiciranje kružnice.................................................................................3
1.1.5 Ekstrudiranje valjka................................................................................3
1.1.6 Skiciranje kružnice za oduzimanje materijala ekstruzijom.....................3
1.1.7 Izrada provrta oduzimanjem materijala ekstruzijom...............................4
1.1.8 Izrada zaobljenja....................................................................................4
1.1.9 Izrada ljuske...........................................................................................5
2 VJEŽBA ...............................................................................................................6
2.1 MODELIRANJE OJNICE ..............................................................................6
2.1.1 Koraci modeliranja.................................................................................6
2.1.2 Skiciranje profila za ekstrudiranje ..........................................................7
2.1.3 Ekstrudiranje profila...............................................................................7
2.1.4 Skiciranje kružnice ø15..........................................................................7
2.1.5 Skiciranje otvorenog crteža za oduzimanje materijala ekstrudiranjem...8
2.1.6 Oduzimanje materijala ekstrudiranjem...................................................8
2.1.7 Određivanje nagiba ploha......................................................................8
2.1.8 Izrada ljuske...........................................................................................9
2.1.9 Određivanje nagiba unutrašnjih ploha ljuske .........................................9
2.1.10 Izrada zaobljenja....................................................................................9
2.1.11 Zrcaljenje značajki modela...................................................................10
2.2 MODELIRANJE MATICE............................................................................11
2.2.1 Koraci modeliranja matice....................................................................11
2.2.2 Skiciranje i ekstrudiranje šesterokuta ..................................................12
2.2.3 Skiciranje profila za dodavanje materijala rotiranjem...........................12
2.2.4 Dodavanje materijala rotiranjem profila................................................12
2.2.5 Skiciranje profila za oduzimanje materijala rotiranjem.........................13
2.2.6 Kreiranje dodatne ravnine....................................................................13
2.2.7 Skiciranje profila i oduzimanje materijala rotiranjem............................13
2.2.8 Izrada zaobljenja..................................................................................14
2.2.9 Izrada skošenja....................................................................................14
3 VJEŽBA .............................................................................................................15
3.1 MODELIRANJE NOSAČA ..........................................................................15
3.1.1 Koraci modeliranja nosača...................................................................15
3.1.2 Ekstrudiranje valjka..............................................................................16
3.1.3 Skiciranje profila za dodavanje materijala po putanji ...........................16
3.1.4 Skiciranje putanje za dodavanje materijala..........................................16
3.1.5 Dodavanje materijala po putanji...........................................................17
3.1.6 Skiciranje kružnice ø80........................................................................17
3.1.7 Ekstrudiranje sa skošenjem.................................................................18
3.1.8 Izrada provrta oduzimanjem materijala ekstrudiranjem .......................18
3.1.9 Zaobljavanje bridova............................................................................18
3.1.10 Skošavanje bridova .............................................................................19
3.2 MODELIRANJE KUĆIŠTA..........................................................................20
3.2.1 Koraci modeliranja kućišta...................................................................20
3.2.2 Skiciranje krivulje 1 kao vodilje za dodavanje materijala po putanji .....21
3.2.3 Skiciranje krivulje 2 kao vodilje za dodavanje materijala po putanji .....21
OPR-podloge
II/112
3.2.4 Kreiranje pomoćne ravnine ................................................................. 21
3.2.5 Skiciranje profila za dodavanje materijala po putanji........................... 22
3.2.6 Skiciranje putanje za dodavanje materijala po putanji......................... 22
3.2.7 Dodavanje materijala po putanji .......................................................... 23
3.2.8 Izrada zaobljenja................................................................................. 23
3.2.9 Izrada ljuske........................................................................................ 23
3.2.10 Skiciranje kružnice ø20 i oduzimanje materijala ekstruzijom............... 24
3.2.11 Zrcaljenje značajki modela.................................................................. 24
3.2.12 Skiciranje i ekstrudiranje dviju kružnica............................................... 24
3.2.13 Zrcaljenje značajki modela.................................................................. 25
3.2.14 Izrada skošenja................................................................................... 25
4 VJEŽBA............................................................................................................. 26
4.1 MODELIRANJE PREKIDAČA .................................................................... 26
4.1.1 Koraci modeliranja prekidača.............................................................. 26
4.1.2 Skiciranje i ekstrudiranje polovice valjka ............................................. 27
4.1.3 Skiciranje i ekstrudiranje profila hvataljke............................................ 27
4.1.4 Ukošavanje ploha................................................................................ 27
4.1.5 Izrada zaobljenja između ploha........................................................... 28
4.1.6 Izrada zaobljenja bridova .................................................................... 28
4.1.7 Izrada zaobljenja varijabilnog radijusa................................................. 28
4.1.8 Zrcaljenje modela................................................................................ 29
4.1.9 Izrada zaobljenja................................................................................. 29
4.2 MODELIRANJE PRIRUBNICE................................................................... 30
4.2.1 Koraci modeliranja prirubnice.............................................................. 30
4.2.2 Skiciranje i ekstrudiranje kružnice ø150.............................................. 31
4.2.3 Kreiranje dodatnih ravnina .................................................................. 31
4.2.4 Skiciranje četiriju kružnica................................................................... 31
4.2.5 Dodavanje materijala povezivanjem profila......................................... 32
4.2.6 Izrada ljuske........................................................................................ 33
4.2.7 Izrada skice rebra................................................................................ 33
4.2.8 Izrada rebra......................................................................................... 33
4.2.9 Izrada ostalih rebara............................................................................ 34
4.2.10 Izrada zaobljenja bridova rebara......................................................... 34
4.2.11 Izrada zaobljenja podnožja rebara ...................................................... 34
4.2.12 Izrada provrta ø6oduzimanjem materijala ekstrudiranjem................... 35
4.2.13 Izrada kružnog obrasca provrta........................................................... 35
5 VJEŽBA............................................................................................................. 36
5.1 MODELIRANJE ISPUŠNE GRANE............................................................ 36
5.1.1 Koraci modeliranja............................................................................... 36
5.1.2 Skiciranje kružnice ø50 i ekstrudiranje cijevi ....................................... 37
5.1.3 Skiciranje dviju kružnica ø40 i ø35 kao profil za dodavanje materijala
preko putanje..................................................................................................... 37
5.1.4 Dodavanje materijala po putanji .......................................................... 38
5.1.5 Pretvorba brida u element skice.......................................................... 38
5.1.6 Oduzimanje matrijala ekstrudiranjem.................................................. 39
5.1.7 Skiciranje i ekstrudiranje cijevi ............................................................ 39
5.1.8 Skiciranje i ekstrudiranje prirubnice..................................................... 40
5.1.9 Izrada linearnog obrasca..................................................................... 40
5.2 MODELIRANJE OPLATE........................................................................... 41
5.2.1 Koraci modeliranja oplate.................................................................... 41
5.2.2 Skica i izrada osnove oplate................................................................ 42
5.2.3 Izrada skice prirubnice ........................................................................ 42
OPR-podloge
III/112
5.2.4 Izrada prirubnica po obodu ..................................................................42
5.2.5 Izrada prirubnice iz brida......................................................................43
5.2.6 Izrada druge prirubnice na bridu..........................................................44
5.2.7 Izrada pobrida......................................................................................44
5.2.8 Izrada jezička.......................................................................................44
5.2.9 Skošavanje kuteva...............................................................................45
5.2.10 Savijanje jezička ..................................................................................45
5.2.11 Oduzimanje materijala ekstruzijom......................................................45
5.2.12 Izravanavanje lima...............................................................................46
6 VJEŽBA .............................................................................................................47
6.1 MODELIRANJE OPRUGE..........................................................................47
6.1.1 Koraci modeliranja opruge...................................................................47
6.1.2 Skiciranje luka ušice opruge ................................................................48
6.1.3 Skiciranje gornje projekcije krivulje ulaznog prijelaza ..........................48
6.1.4 Skiciranje desne projekcije krivulje ulaznog prijelaza ..........................48
6.1.5 Kreiranje krivulje iz dviju projekcija ......................................................49
6.1.6 Kreiranje dodatne ravnine....................................................................49
6.1.7 Skiciranje kružnice kao osnove za zavojitu krivulju..............................49
6.1.8 Kreiranje zavojite krivulje .....................................................................50
6.1.9 Kreiranje dodatne ravnine....................................................................50
6.1.10 Skiciranje desne projekcije krivulje ulaznog prijelaza ..........................50
6.1.11 Skiciranje prednje projekcije krivulje ulaznog prijelaza ........................51
6.1.12 Kreiranje krivulje iz dviju projekcija ......................................................51
6.1.13 Skiciranje luka ušice opruge ................................................................51
6.1.14 Kreiranje kompozitne krivulje...............................................................52
6.1.15 Kreiranje dodatne ravnine....................................................................52
6.1.16 Kreiranje kružnice kao osnove profila za dodavanje materijala po
putanji 52
6.1.17 Dodavanje materijala po putanji...........................................................53
6.2 KREIRANJE RAZLIČITIH KONFIGURACIJA MODELA OPRUGE.............54
6.2.1 Dodavanje jednadžbi između dimenzija modela..................................54
6.2.2 Povezivanje dimenzija s različitim vrijednostima unutar tablice ...........55
7 VJEŽBA .............................................................................................................56
7.1 MODELIRANJE MASKE MOBITELA..........................................................56
7.1.1 Koraci modeliranja maske mobitela.....................................................56
7.1.2 Skiciranje luka i kreiranje površine.......................................................57
7.1.3 Skiciranje referentnih elipsi ..................................................................57
7.1.4 Skiciranje profila za odrezivanje površine............................................58
7.1.5 Odrezivanje površine...........................................................................58
7.1.6 Kreiranje dodatne ravnine....................................................................59
7.1.7 Kreiranje ravne površine......................................................................59
7.1.8 Skiciranje krivulje kao profila 1 za kreiranje površine po putanji ..........60
7.1.9 Skiciranje krivulje kao profila 2 za kreiranje površine po putanji ..........60
7.1.10 Kreiranje površine po putanji ...............................................................60
7.1.11 Skiciranje luka radijusa 100 mm za kreiranje površine rotiranjem.......61
7.1.12 Kreiranje površine rotiranjem...............................................................61
7.1.13 Odrezivanje površina...........................................................................61
7.1.14 Skrivanje i povezivanje površina..........................................................62
7.1.15 Skiciranje luka radijusa 80mm.............................................................62
7.1.16 Kreiranje površine popunjavanjem.......................................................62
7.1.17 Povezivanje površina...........................................................................63
7.1.18 Zrcaljenje i povezivanje površina.........................................................63
OPR-podloge
IV/112
7.1.19 Dodavanje materijala zadebljenjem površina...................................... 64
7.1.20 Kreiranje otvora oduzimanjem materijala ekstrudiranjem.................... 64
7.1.21 Skiciranje elipse .................................................................................. 64
7.1.22 Kreiranje linearnog obrasca unutar skice ............................................ 65
7.1.23 Kreiranje otvora za gumbe oduzimanjem materijala ekstrudiranjem... 65
8 VJEŽBA............................................................................................................. 66
8.1 KREIRANJE SKLOPA POKLOPCA I KUĆIŠTA......................................... 66
8.1.1 Smještanje dijelova u sklop................................................................. 67
8.1.2 Kreiranje veze među bridovima........................................................... 67
8.1.3 Kreiranje veze među bočnim plohama ................................................ 68
8.1.4 Kreiranje veze među gornjim plohama................................................ 68
8.2 KREIRANJE SLOŽENIJEG SKLOPA......................................................... 69
8.2.1 Smještanje nosača.............................................................................. 70
8.2.2 Smještanje dijelova zgloba.................................................................. 70
a. Povezivanje ploha nosača i glavine relacijom koncetričnosti .................. 70
b. Povezivanje ploha nosača i glavine relacijom koincidentnosti ................ 71
c. Povezivanje ploha glavine i kocke zgloba relacijom koncetričnosti......... 71
d. Povezivanje ploha glavine i kocke zgloba relacijom koincidentnosti ....... 71
e. Povezivanje ploha kocke zgloba i druge glavine relacijama koncentričnosti
i koincidentnosti ............................................................................................. 72
f. Povezivanje nosača i druge glavine relacijom paralelnosti ..................... 72
g. Povezivanje manjeg zatika i druge glavine relacijama koncetričnosti i
tangentnosti ................................................................................................... 73
h. Povezivanje drugog manjeg zatika ......................................................... 73
i. Povezivanje većeg zatika i glavine relacijama koncetričnosti i tangentnosti
73
8.2.3 Smještanje podsklopa u sklop............................................................. 74
j. Povezivanje podsklopa ručice s glavinom............................................... 74
8.2.4 Rotiranje dijelova sklopa ..................................................................... 74
9 VJEŽBA............................................................................................................. 75
9.1 Modeliranje i sklapanje šarke ..................................................................... 75
9.1.1 Koraci modeliranja i sklapanja šarke................................................... 75
9.1.2 Kreiranje osnovnog dijela.................................................................... 76
9.1.3 Ekstrudiranje profila skice ................................................................... 76
9.1.4 Kreiranje ušice..................................................................................... 76
9.1.5 Izrada provrta za svornjak................................................................... 77
9.1.6 Izrada provrta za vijke s ravnom glavom............................................. 77
9.1.7 Dodavanje veza između kota pomoću jednadžbi ................................ 77
9.1.8 Zrcaljenje provrta za vijke.................................................................... 78
9.1.9 Izrada skice (Layout) ........................................................................... 78
9.1.10 Izrada prve skice za odrezivanje ušica................................................ 80
9.1.11 Izrada druge skice za odrezivanje ušica.............................................. 81
9.1.12 Razmještaj dijelova (Parts Configurations).......................................... 82
9.1.13 Sklapanje dijelova u sklop................................................................... 82
9.1.14 Kreiranje novog dijela unutar sklopa ................................................... 84
10 Modeliranje i sklapanje zatvarača.................................................................. 86
10.1.1 Modeliranje pozicije 1.......................................................................... 87
10.1.2 Modeliranje pozicije 2 i 3..................................................................... 88
10.1.3 Modeliranje pozicije 4.......................................................................... 89
10.1.4 Modeliranje pozicije 5.......................................................................... 90
10.1.5 Sklapanje dijelova ............................................................................... 91
11 VJEŽBA ......................................................................................................... 92
OPR-podloge
V/112
11.1 Izrada 2D crteža (Drawing) .........................................................................92
11.1.1 Ova vježba obuhvaća ..........................................................................92
11.1.2 Povlačenje sastavnica iz ACAD 2002..................................................93
11.1.3 Otvaranje crteža na osnovu predloška (Drawing Template) ................94
11.1.4 Priprema predloška..............................................................................94
11.1.5 Promjena svojstava crteža...................................................................95
11.1.6 Kreiranje crteža (Drawing) ...................................................................95
11.1.7 Kotiranje crteža....................................................................................96
11.1.8 Modificiranje dimenzija.........................................................................97
11.1.9 Novi list (Drawing Sheet) .....................................................................98
11.1.10 Uređivanje crteža .............................................................................98
11.2 Kreiranje sastavnice i pozicija dijelova u sklopu (Bill of Materials) ..............99
11.2.1 U ovoj vježbi se prikazuje ....................................................................99
11.2.2 Postavljanje opcija crteža ..................................................................100
11.2.3 Ubacivanje sastavnice dijelova..........................................................101
11.2.4 Promjena sadržaja sastavnice dijelova..............................................102
11.2.5 Prikazivanje oznaka pozicija dijelova u sklopu...................................102
12 VJEŽBA........................................................................................................103
12.1 Modeliranje rešetke (3D Sketching) ..........................................................103
12.1.1 U ovoj vježbi pokazat će se uvod u 3D skiciranje ..............................103
12.1.2 Kreiranje ½ okvira rešetke koristeći 3D skicu ....................................104
a. Kreiranje vanjskog okvira ......................................................................104
b. Kreiranje poprećne cijevi rešetke ..........................................................105
c. Kreiranje uzoraka ..................................................................................105
12.1.3 Kreiranje druge polovice rešetke (Mirror)...........................................106


OPR-podloge
1/112
1 VJEŽBA
1.1 MODELIRANJE POKLOPCA
Tijekom prve vježbe izradit će se računalni model dijela prema slici 1. Kvadrat i
kružnica projicirat će se u smjeru normale te tako tvoriti kvadar odnosno valjke. Pri
projekciji profila (ekstruziji) nastali volumen se može dodavati ili oduzimati.

Slika 1. Crtež i model poklopca
1.1.1 Koraci modeliranja poklopca
• Skiciranje kvadrata 120x120 mm kao osnove za ekstrudiranje.
• Ekstrudiranje skice kvadrata.
• Skiciranje i definiranje položaja kružnice ø70 na površini kvadra kao osnove
za ekstrudiranje.
• Ekstrudiranje skice kružnice.
• Skiciranje i definiranje položaja kružnice ø50 na površini valjka kao osnove za
oduzimanje materijala ekstruzijom.
• Oduzimanje materijala kroz cijeli model.
• Zaobljavanje bridova i plohe.
• Izrada ljuske d=2 mm.
OPR-podloge
2/112
1.1.2 Skiciranje profila za ekstrudiranje
U ravnini (FRONT) prednjeg pogleda (nacrta) potrebno je nacrtati četverokut
(Rectangle) s donjim lijevim vrhom koji se nalazi u ishodištu i dimenzijama
(Dimension) 120x120 mm. Ova skica definira se zadavanjem slijedećih ograničenja
(Constraints):
• krajevi dviju crta (vertikalne (a) i horizontalne (b)) prolaze kroz ishodište
(koincidentni s ishodištem – Coincident),
• stranice četverokuta su međusobno okomite i paralelne,
• dimenzije definiraju međusobnu udaljenosti stranica.

Slika 2. Skica kvadrata 120x120 mm
1.1.3 Ekstrudiranje kvadra

Slika 3. Ekstrudiranje kvadrata
Nacrtani kvadrat potrebno je ekstrudirati (Extrude) u smjeru normale na pozitivnoj
strani ravnine skiciranja za 30 mm, prema slici 3.
OPR-podloge
3/112
1.1.4 Skiciranje kružnice
Na odabranoj plohi kvadrata (prema slici 4.) potrebno je nacrtati središnjicu
(Center Line) po glavnoj dijagonali kvadrata i kružnicu (Circle) promjera ø70.
Središnjica ne ulazi u osnovu za izradu Feature-a (značajke) već služi kao referentna
linija za određivanje položaja središta kružnice. Potrebno je odrediti ograničenje
konicidencije pozicije središta kružnice i polovišta (Midpoint) dijagonale. Time je
povezano središte kružnice i središte kvadrata.

Slika 4. Skica kružnice
1.1.5 Ekstrudiranje valjka
Nacrtanu kružnicu potrebno je ekstrudirati za 25 mm u smjeru normale na
pozitivnoj strani ravnine skiciranja (slika 5).
1.1.6 Skiciranje kružnice za oduzimanje materijala ekstruzijom
Na ravnoj plohi valjka nacrtati kružnicu promjera ø50 uz definiciju koncentričnosti
(Concentric) s bridom valjka ø70.

Slika 5. Skica kružnice
OPR-podloge
4/112
1.1.7 Izrada provrta oduzimanjem materijala ekstruzijom
Nacrtana kružnica osnova je za oduzimanje materijala ekstruzijom (Extruded Cut)
kroz cijeli model (Through All), slika 6.

Slika 6. Provrt izrađen oduzimanjem materijala ekstruzijom
1.1.8 Izrada zaobljenja
Izraditi zaobljenja (Fillet) konstantnog radijusa R=5mm na bridovima modela
prikazanim na slici 7.

Slika 7. Zaobljenje bridova
Izraditi zaobljenja konstantnog radijusa R=2mm svih bridova odabrane prednje
plohe kvadra (slika 8) i dva brida na valjku.

Slika 8 Zaobljenje bridova plohe i valjka
OPR-podloge
5/112
1.1.9 Izrada ljuske
Iz modela napraviti ljusku (Shell) debljine (Thickness) 2mm uz odstranjivanje
zadnje plohe (slika 9).

Slika 9. Izrada ljuske
OPR-podloge
6/112
2 VJEŽBA
2.1 MODELIRANJE OJNICE
Izradit će se računalni model dijela prema slici 10. Profil gornje polovice modela.
projicirat će se u smjeru normale, te odrezivanjem i skošavanjem dobiti potreban
oblik od kojeg će se izraditi ljuska. Zaobljavanjem ploha i bridova dobit će se konačni
oblik.

Slika 10. Model ojnice
2.1.1 Koraci modeliranja
• Skiciranje profila kao osnove za ekstrudiranje.
• Ekstrudiranje profila.
• Skiciranje i definiranje položaja kružnice ø15 kao osnove za ekstrudiranje.
• Oduzimanje materijala ekstrudiranjem kružnice kroz cijeli model.
• Skiciranje otvorenog profila za oduzimanje ekstrudiranjem.
• Određivanje kosine vanjskih ploha modela.
• Izrada ljuske d=10 mm.
• Određivanje kosine unutarnjih ploha modela.
• Zaobljavanje bridova.
• Zrcaljenje modela.
OPR-podloge
7/112
2.1.2 Skiciranje profila za ekstrudiranje
U ravnini (FRONT) prednjeg pogleda (nacrt) potrebno je nacrtati profil prema slici
11. korištenjem crta (Line), lukova (Centerpoint Arc) sa središtem u ishodištu uz
ograničenje da je crta s nagibom 15°tangentna (Tangent) na vanjski luk.

Slika 11. Skica profila za ekstrudiranje
2.1.3 Ekstrudiranje profila
Ekstrudirati profil u oba smjera nomale (Midplane) tako da ukupna širina modela
bude 80mm.

Slika 12. Ekstrudiranje profila u oba smjera
2.1.4 Skiciranje kružnice ø15

Slika 13. Skica kružnice
Na donjoj plohi modela skicirati kružnicu ø15 sa središtem udaljenim od lijevog
brida za 15 mm (slika 13.). Oduzeti materijal ekstrudiranjem kroz cijeli model.
OPR-podloge
8/112
2.1.5 Skiciranje otvorenog crteža za oduzimanje materijala
ekstrudiranjem
Na donjoj plohi modela potrebno je nacrtati otvoreni profil tako da je crta pod
nagibom 7°koincidentna s gornjim desnim vrhom, na koju se nastavlja tangentni luk
(Tangent Arc). Luk tangengira i koincidira s lijevim bridom modela. Nacrtanu dužinu i
luk potrebno je zrcaliti (Sketch Mirror) oko središnjice koja ide iz ishodišta.

Slika 14. Skica za oduzimanje materijala ekstrudiranjem
2.1.6 Oduzimanje materijala ekstrudiranjem
Otvoreni profil služit će za oduzimanje materijala ekstrudiranjem prema vani i u
smjeru prikazanom na slici15.

Slika 15. Oduzimanje materijala ekstruzijom
2.1.7 Određivanje nagiba ploha
Potrebno je ukositi (Draft) 3 vanjske plohe modela za 7° (slika 16.) uzimajući
donju plohu modela za neutralnu ravninu.

Slika 16. Skošavanje ploha modela
OPR-podloge
9/112
2.1.8 Izrada ljuske
Izraditi ljusku debljine 10mm iz modela odstranjujući gornju plohu (slika 17).

Slika 17. Izrada ljuske
2.1.9 Određivanje nagiba unutrašnjih ploha ljuske

Slika 18. Skošavanje unutrašnjih ploha ljuske
Potrebno je ukositi (Draft) 3 unutrašnje plohe ljuske za 7° (slika 18.) uzimajući
gornju plohu modela za neutralnu ravninu.
2.1.10 Izrada zaobljenja
Na prethodno skošenim plohama potrebno je izraditi zaobljenja (Fillet)
konstantnog radijusa R=3mm (slika 19.), na svim bridovima, koji se nalaze na
presjecištu sa susjednim plohama modela.

Slika 19. Izrada zaobljenja ploha
OPR-podloge
10/112
Zatim je potrebno izraditi zaobljenja na bridovima prikazanim na slici 20.

Slika 20. Izrada zaobljenja bridova
2.1.11 Zrcaljenje značajki modela
Sve prethodno izrađene značajke (Features) modela potrebno je zrcaliti (Mirror)
oko donje plohe, koja leži u ravnini simetrije modela.

Slika 21. Zrcaljenje modela
OPR-podloge
11/112
2.2 MODELIRANJE MATICE

Slika 22. Model matice
2.2.1 Koraci modeliranja matice
• Skiciranje šesterokuta kao osnove za ekstrudiranje.
• Ekstrudiranje šesterokuta.
• Skiciranje profila kao osnove za dodavanje materijala rotiranjem.
• Dodavanje materijala rotiranjem.
• Skiciranje profila kao osnove za oduzimanje materijala rotiranjem.
• Oduzimanje materijala rotiranjem.
• Kreiranje dodatne ravnine.
• Skiciranje profila kao osnove za oduzimanje materijala rotiranjem.
• Zaobljavanje oduzimanjem materijala rotiranjem.
• Izrada zaobljenja.
• Izrada skošenja.
OPR-podloge
12/112
2.2.2 Skiciranje i ekstrudiranje šesterokuta
U ravnini (TOP) gornjeg pogleda (tlocrt) potrebno je nacrtati šesterokut s
promjerom unutrašnje kružnice od 120 mm koristeći poligon (Polygon) sa šest
stranica i ekstrudirati ga za 20 mm u smjeru normale na pozitivnoj strani ravnine
skiciranja (slika 23).

Slika 23. Skica šesterokuta
2.2.3 Skiciranje profila za dodavanje materijala rotiranjem
U ravnini (FRONT) prednjeg pogleda (nacrt) potrebno je nacrtati dva zatvorena
profila i središnjicu iz ishodišta prema slici 24.

Slika 24. Skica profila za dodavanje materijala rotiranjem
2.2.4 Dodavanje materijala rotiranjem profila
Dodati materijal rotiranjem (Revolved Boss) profila oko središnjice za 360°.

Slika 25. Dodavanje materijala rotiranjem
OPR-podloge
13/112
2.2.5 Skiciranje profila za oduzimanje materijala rotiranjem
U ravnini (FRONT) prednjeg pogleda (nacrt) potrebno je nacrtati zatvoreni profil
korištenjem crta, tangentnog luka i luka definiranog s tri točke (3 Pt Arc) i središnjicu
iz ishodišta prema slici 26. Oduzeti materijal rotiranjem (Revolved Cut) profila oko
središnjice za 360°.

Slika 26. Skica profila i oduzimanje materijala rotiranjem
2.2.6 Kreiranje dodatne ravnine
Kreirati dodatnu ravninu (Plane) rotacijom nacrtne ravnine (FRONT) za 30° oko
osi modela (Temporary Axes).

Slika 27. Dodatna ravnina
2.2.7 Skiciranje profila i oduzimanje materijala rotiranjem
U kreiranoj ravnini skicirati trokutl prema slici 28. čije katete koincidiraju s
bridovima modela i središnjicu oko koje će se oduzeti materijal rotiranjem za 360°

Slika 28. Skica profila i oduzimanje materijala rotiranjem
OPR-podloge
14/112
2.2.8 Izrada zaobljenja
Potrebno je izraditi zaobljenja konstantnog radijusa R=3mm na 2 brida(slika 29).

Slika 29. Izrada zaobljenja
2.2.9 Izrada skošenja
Potrebno je izraditi skošenja od 2mm pod kutem od 45°na bridovima označenim
na slici 30.

Slika 30. Skošavanje bridova
OPR-podloge
15/112
3 VJEŽBA
3.1 MODELIRANJE NOSAČA

Slika 31. Model nosača
3.1.1 Koraci modeliranja nosača
• Skiciranje kružnice ø100 kao osnove za ekstrudiranje.
• Ekstrudiranje skice kružnice.
• Skiciranje profila za dodavanje materijala po putanji.
• Skiciranje putanje za dodavanje materijala.
• Dodavanje materijala po putanji.
• Skiciranje ø80 i definiranje položaja kružnice kao osnove za ekstrudiranje.
• Ekstrudiranje kružnice s ukošenjem
• Izrada provrta ø70 i ø50 oduzimanjem materijala ekstruzijom
• Izrada zaobljenja
• Izrada skošenja
OPR-podloge
16/112
3.1.2 Ekstrudiranje valjka
U ravnini (FRONT) prednjeg pogleda (nacrt) potrebno je nacrtati kružnicu ø100 sa
središtem u ishodištu. Ekstrudirati skiciranu kružnicu u smjeru normale na pozitivnoj
strani ravnine skiciranja za 120mm i u u smjeru normale na negatvnoj strani ravnine
skiciranja za 50mm.

Slika 32. Ekstrudiranje valjka
3.1.3 Skiciranje profila za dodavanje materijala po putanji
U ravnini (RIGHT) desnog pogleda potrebno je nacrtati profil prema slici 33. iz
ishodišta koristeći dužine i zaobljenja (Sketch Fillet) koje se trebaju zrcaliti oko
simetrale koja prolazi kroz ishodište.

Slika 33. Skiciranje profila
3.1.4 Skiciranje putanje za dodavanje materijala
U ravnini (TOP) gornjeg pogleda potrebno je nacrtati i pozicionirati crtež putanje
koja počinje u ishodištu (slikam 34).
OPR-podloge
17/112

Slika 34. Skica putanje
3.1.5 Dodavanje materijala po putanji
Dodati materijal po putanji (Sweep) odabiranjem skice profila (Profile) i skice
putanje (Path).

Slika 35. Dodavanje materijala po putanji
3.1.6 Skiciranje kružnice ø80
U ravnini (TOP) gornjeg pogleda potrebno je nacrtati kružnicu ø80 sa središtem
koje je koincidentno s bridom dodanog profila (slika 36).

Slika 36. Skica kružnice
OPR-podloge
18/112
3.1.7 Ekstrudiranje sa skošenjem
Ekstrudirati kruznicu u oba smjera normale (Mid Plane) tako da ukupna visina
ekstruzije iznosi 100mm uz skošenje prema unutra za 5°(slika 37).

Slika 37. Ekstrudiranje sa skošenjem
3.1.8 Izrada provrta oduzimanjem materijala ekstrudiranjem
Treba izraditi dva provrta (ø70 i ø50) oduzimanjem materijala ekstrudiranjem kroz
cijeli model koristeći kružnice skicirane na plohama prema slici 38. Zadati
ograničenje koncentričnosti (Concentric) kružnice ø70 s vanjskim bridom valjka i
kružnice ø50 s krnjem stožcem.


Slika 38. Oduzimanje materijala ekstrudiranjem
3.1.9 Zaobljavanje bridova
Izraditi zaobljenja konstantnog radijusa R= 3 mm na vanjskim bridovima prema
slici 39.

Slika 39. Zaobljavanje bridova
OPR-podloge
19/112
3.1.10 Skošavanje bridova
Izraditi skošenja 3 mm pod kutem od 30°na unutarnjim bridovima prema slici 41.

Slika 40. Skošavanje bridova
OPR-podloge
20/112
3.2 MODELIRANJE KUĆIŠTA

Slika 41. Model kućišta
3.2.1 Koraci modeliranja kućišta
• Skiciranje vodilje 1 za dodavanje materijala po putanji.
• Skiciranje vodilje 2 za dodavanje materijala po putanji.
• Kreiranje dodatne ravnine.
• Skiciranje profila za dodavanje materijala po putanji.
• Skiciranje putanje za dodavanje materijala.
• Dodavanje materijala po putanji.
• Izrada zaobljenja.
• Izrada ljuske d=2 mm.
• Skiciranje kružnice ø20 kao osnove za oduzimanje materijala ekstrudiranjem.
• Oduzimanje materijala ekstrudiranjem.
• Zrcaljenje svih značajki modela.
• Skiciranje dviju kružnica ø20 i ø6 kao osnove za dodavanje materijala
ekstrudiranjem.
• Dodavanje materijala ekstrudiranjem.
• Zrcaljenje svih značajki modela.
• Izrada skošenja.
OPR-podloge
21/112
3.2.2 Skiciranje krivulje 1 kao vodilje za dodavanje materijala po putanji
U ravnini prednjeg pogleda (FRONT) nacrtati vodilju 1 (slika 42.) za dodavanje
materijala po putanji.

Slika 42. Skica krivulje 1
3.2.3 Skiciranje krivulje 2 kao vodilje za dodavanje materijala po putanji
U ravnini gornjeg pogleda (TOP) nacrtati vodilju 2 (slika 43.) za dodavanje
materijala po putanji.

Slika 43. Skica krivulje 2
3.2.4 Kreiranje pomoćne ravnine
Kreirati pomoćnu ravninu Plane1 koja je paralelna i udaljena 70 mm od ravnine
(RIGHT) desnog pogleda u smjeru normale negativnog pogleda na ravninu (RIGHT)
kao što je prikazano na slici 44.
OPR-podloge
22/112

Slika 44. Kreiranje pomoćne ravnine
3.2.5 Skiciranje profila za dodavanje materijala po putanji
U kreiranoj ravnini Plane1 skicirati četverokut čiji je donji lijevi vrh koincidentan s
vodiljom 2, a polovište gornje stranice s vodiljom 1 (slika 45).

Slika 45. Skica profila
3.2.6 Skiciranje putanje za dodavanje materijala po putanji
U ravnini gornjeg pogleda (TOP) skicirati putanju (slika 46.) za dodavanje
materijala kao horizontalnu crtu koja ima dužinu od profila do shodišta.

Slika 46. Skica putanje
OPR-podloge
23/112
3.2.7 Dodavanje materijala po putanji
Odabiranjem profila (Profile), putanje (Path) i dviju vodilja (Guideline Curves)
dodati materijal prema slici 47.

Slika 47. Dodavanje materijala po putanji
3.2.8 Izrada zaobljenja
Izraditi zaobljenja bridova konstantnofg radijusa R=2mm prema slici 48.

Slika 48. Izrada zaobljenja
3.2.9 Izrada ljuske
Izraditi ljusku debljine 2mm odstranjivanjem triju ploha na modelu kao što je
prikazano na slici 49.

Slika 49. Izrada ljuske
OPR-podloge
24/112
3.2.10 Skiciranje kružnice ø20 i oduzimanje materijala ekstruzijom
U ravnini prednjeg pogleda (FRONT) skicirati kružnicu i oduzeti materijal
ekstrudiranjem u oba smjera normale na ravninu skiciranja, kroz cijeli model (slika
50).

Slika 50. Oduzimanje materijala ekstruzijom
3.2.11 Zrcaljenje značajki modela
Zrcaliti sve značajke modela oko donje plohe modela.

Slika 51. Zrcaljenje značajki modela
3.2.12 Skiciranje i ekstrudiranje dviju kružnica
U dodatnij ravnini nacrtati dvije kružnice i ekstrudirati ih za 5mm u smjeru
prikazanom na slici 52.

Slika 52. Skica i ekstrudiranje dviju kružnica
OPR-podloge
25/112
3.2.13 Zrcaljenje značajki modela
Zrcaliti sve značajke modela oko ravnine desnog pogleda (RIGHT).

Slika 53. Zrcaljenje značajki modela
3.2.14 Izrada skošenja
Izraditi skošenja 1mm bridova prikazanih na slici 54. pod kutem od 45°.

Slika 54. Izrada skošenja
OPR-podloge
26/112
4 VJEŽBA
4.1 MODELIRANJE PREKIDAČA

Slika 55.Model prekidača
4.1.1 Koraci modeliranja prekidača
• Skiciranje i ekstrudiranje polovice valjka
• Skiciranje i ekstrudiranje profila hvataljke
• Ukošavanje ploha hvataljke
• Izrada zaobljenja između ploha
• Izrada zaobljenja bridova
• Izrada zaobljenja varijabilnog radijusa
• Zrcaljenje modela
OPR-podloge
27/112
4.1.2 Skiciranje i ekstrudiranje polovice valjka
U ravnini prednjeg pogleda (FRONT) nacrtati luk radijusa R=15 mm sa središtem
u ishodištu i crtu kao na slici 56. Ekstrudirati skicu za 10mm u smjeru normale na
pozitivnoj strani ravnine skiciranja.

Slika 56. Skica i ekstrudiranje polovice valjka
4.1.3 Skiciranje i ekstrudiranje profila hvataljke
U ravnini desnog pogleda (RIGHT) nacrtati skicu kao osnovu za ekstrudiranje i
ekstrudirati u smjeru normale na pozitivnoj strani ravnine skiciranja za 5mm. (slika
57).

Slika 57. Skica i ekstrudiranje
4.1.4 Ukošavanje ploha
Ukositi (Draft) 3 plohe za 10° u smjeru prikazanom na slici 58, gdje je ravnina
desnog pogleda (RIGHT) neutralna ravnina.

Slika 58. Skošavanje ploha
OPR-podloge
28/112
4.1.5 Izrada zaobljenja između ploha
Zaobliti dvije plohe zaobljenjem između ploha (Face fillet) uz zadržavanje jednog
brida (slika 59).

Slika 59. Izrada zaobljenja između ploha
4.1.6 Izrada zaobljenja bridova
Izraditi tri zaobljenja konstantnih radijusa (5mm. 2mm i 0.5mm) na bridovima
prikazanim na slici 60. Preporuča se izrada zaobljenja od većeg radijusa prema
manjim.

Slika 60. Izrada zaobljenja bridova
4.1.7 Izrada zaobljenja varijabilnog radijusa
Na bridovima prikazanim na slici 61. izraditi zaobljenje varijabilnog radijusa
(Variable radius) zadanog u pet točaka.
OPR-podloge
29/112

Slika 61. Izrada zaobljenja varijabilnog radijusa
4.1.8 Zrcaljenje modela
Zrcaliti model oko ravnine desnog pogleda (RIGHT).

Slika 62. Zrcaljenje modela
4.1.9 Izrada zaobljenja
Izraditi zaobljenje konstantnog radijusa R=5mm na bridovima prikazanim na slici
63.

Slika 63. Izrada zaobljenja
OPR-podloge
30/112
4.2 MODELIRANJE PRIRUBNICE

Slika 64. Model prirubnice
4.2.1 Koraci modeliranja prirubnice
• Skiciranje i ekstrudiranje kružnice ø150 u ploču
• Kreiranje dodatnih ravnina
• Skiciranje kružnica u dodatnim ravninama
• Dodavanjem materijala povezivanjem kružnica
• Izrada ljuske
• Izrada rebara
• Izrada zaobljenja bridova
• Skiciranje i izrada provrta ø6 oduzimanjem materijala ekstrudiranjem
• Izrada kružnog obrasca provrta
OPR-podloge
31/112
4.2.2 Skiciranje i ekstrudiranje kružnice ø150
U ravnini prednjeg pogleda (FRONT) nacrtati kružnicu ø150 i ekstrudirati je u
smjeru normale na pozitivnoj strani ravnine skiciranja za 5mm.

Slika 65. Ekstrudiranje kružnice u ploču
4.2.3 Kreiranje dodatnih ravnina
Kreirati dodatnu ravninu Plane1 paralelnu s ravninom prednjeg pogleda (FRONT) i
udaljene 20mm od prednje plohe ploče. Zatim kreirati ravninu Plane2 udaljenu 30mm
od ravnine Plane1 i ravninu Plane3 udaljenu 40mm od ravnine Plane2 (slika 66).

Slika 66. Kreiranje dodatnih ravnina
4.2.4 Skiciranje četiriju kružnica
U ravnini prednje plohe ploče nacrtati kružnicu ø130 sa središtem u projekciji
ishodišta. U ravnini Plane1 nacrtati kružnicu ø90 sa središtem udaljenim od projekcije
ishodišta prema slici 67. U ravninama Plane2 i Plane3 nacrtati kružnice ø70 sa
središtima koincidentnim središtu kružnice u ravnini Plane1.
OPR-podloge
32/112


Slika 67. Skice kružnica
4.2.5 Dodavanje materijala povezivanjem profila
Dodati materijal povezivanjem (Loft) četiri nacrtane kružnice koje će predstavljati
profile (Profiles).

Slika 68. Dodavanje materijala preko profila
OPR-podloge
33/112
4.2.6 Izrada ljuske
Izraditi ljusku debljine 5mm oduzimanjem prednje i zadnje plohe modela kao što je
prikazano na slici 69.

Slika 69. Izrada ljuske
4.2.7 Izrada skice rebra
U ravnini gornjeg pogleda (TOP) nacrtati crtu čiji su krajevi koincidentni s bridom i
siluetom plohe prikazanim na slici 70.

Slika 70. Skica rebra
4.2.8 Izrada rebra
Prethodno nacrtana crta služit će kao osnova za izradu rebra debljine 10mm
dodavanjem materijala u smjeru prikazanom na slici 71.

Slika 71. Izrada rebra
OPR-podloge
34/112
4.2.9 Izrada ostalih rebara
U ravnini gornjeg pogleda (TOP) nacrtati s istim dimenzijama i ograničenjima kao
u prethodnom koraku osnovu za drugo rebro, te isto ponoviti za crtanje dviju skica u
ravnini desnog pogleda (RIGHT). Na taj način potrebno je kreirati ukupno četiri rebra
kao što je prikazano na slici 72.

Slika 72. Prikaz rebara
4.2.10 Izrada zaobljenja bridova rebara
Izraditi zaobljenja na gornjim bridovima rebara s konstantnim radijusom R=5mm
(slika 73).

Slika 73. Izrada zaobljenja
4.2.11 Izrada zaobljenja podnožja rebara
U podnožju rebara potrebno je izraditi zaobljenja konstantnog radijusa R=0.5mm
kao što je prikazano na slici 74.

Slika 74. Izrada zaobljenja
OPR-podloge
35/112
4.2.12 Izrada provrta ø6oduzimanjem materijala ekstrudiranjem
U ravnini prednje plohe nactrati kružnicu ø6 s ograničenjem da je njeno središte
vertikalno s ishodištem i udaljeno od njega 70. Izraditi provrt oduzimanjem materijala
kroz cijeli model.

Slika 75. Izrada provrta
4.2.13 Izrada kružnog obrasca provrta
Potrebno je izraditi kružni obrazac (Circular Pattern) provrta kreirajući ukupno 8
provrta koji zatvaraju kut od 360°oko osi (Temporary Axes) ploče.

Slika 76. Izrada kružnog obrasca provrta
OPR-podloge
36/112
5 VJEŽBA
5.1 MODELIRANJE ISPUŠNE GRANE

Slika 77. Model ispušne grane
5.1.1 Koraci modeliranja
• Skiciranje i ekstruduranje cijevi ø50
• Skiciranje dviju kružnica ø40 i ø35 kao profila za kreiranje savijene cijevi
• Skiciranje 3D skice za putanju za kreiranje savijene cijevi
• Kreiranje savijene cijevi dodavanjem materijala po putanji
• Skiciranje pretvorbom brida u dio skice i oduzimanje materijala ekstrudiranjem
do površine cijevi
• Skiciranje pretvorbom bridova i ekstrudiranje do površine cijevi
• Skiciranje i ekstrudiranje prirubnice
• Izrada linearnog obrasca
OPR-podloge
37/112
5.1.2 Skiciranje kružnice ø50 i ekstrudiranje cijevi
U ravnini desnog pogleda (RIGHT) potrebno je nacrtati i odrediti položaj kružnice
ø50 prema slici 78. i ekstrudirati je 600 mm u smjeru normale na pozitivnoj strani
ravnine skiciranja s debljinom stjenke (Thin Feature) 5 mm.

Slika 78. Skica i ekstrudiranje cijevi
5.1.3 Skiciranje dviju kružnica ø40 i ø35 kao profil za dodavanje
materijala preko putanje
U ravnini prednjeg pogleda (FRONT) skicirati kružnicu ø40 sa središtem u
ishodištu i kreirati iz nje još jednu s udaljenošću (Offset Entities) 5mm prema unutra
(slika 79).

Slika 79. Skica profila
1.1.1 Skiciranje 3D skice kao putanje
Kreirati 3D skicu (3D Sketch) koristeći krivulju (Spline) kroz tri točke (Point) s
koordinatama prikazanim u tablici 1, i kao što je prikazano na slici 80. 3D skica će biti
putanja za dodavanje materijala po putanji.
Tablica 1 Koordinate točaka 3D skice
X Y Z
Točka 1 0 0 0
Točka 2 30 -20 -150
Točka 3 100 -90 -160

OPR-podloge
38/112

Slika 80. 3D skica putanje
5.1.4 Dodavanje materijala po putanji
Izraditi savijenu cijev dodavanjem materijala po putanji (Sweep) gdje je skica s
kružnicama profil, a 3D skica putanja.

Slika 81. Dodavanje materijala po putanji
5.1.5 Pretvorba brida u element skice
Skicirati na donjoj ravnoj plohi savijene cijevi (slika 82) koristeći pretvorbu
elemenata (Convert Entities), u ovom slučaju unutarnjeg brida u element skice
(kružnicu).
OPR-podloge
39/112

Slika 82. Pretvorba brida u dio skice
5.1.6 Oduzimanje matrijala ekstrudiranjem
Oduzeti materijal ekstrudiranjem kreirane kružnice do unutrašnje plohe (Up to
Surface) ravne cijevi ø50 (slika 83).

Slika 83. Oduzimanje materijala ekstrudiranjem
5.1.7 Skiciranje i ekstrudiranje cijevi
Skicirati na donjoj ravnoj plohi savijene cijevi koristeći pretvorbu oba brida cijevi
(slika 84) u dvije kružnice koje treba ekstrudirati do vanjske plohe ravne cijevi ø50.

Slika 84. Ekstrudiranje cijevi
OPR-podloge
40/112
5.1.8 Skiciranje i ekstrudiranje prirubnice
U ravnini prednjeg pogleda (FRONT) skicirati prirubnicu kao na slici 85.
korištenjem pretvorbe brida, crte, lukova, kružnice i zrcaljenja. Tako nacrtan profil
ekstrudirati 10 mm u smjeru normale negativne strane ravnine skiciranja.

Slika 85. Skica i ekstrudiranje prirubnice
5.1.9 Izrada linearnog obrasca
Potrebno je izraditi linearni obrazac (Linear Pattern) četiriju značajki modela
(Sweep, Extruded Cut, Extruded Boss) u smjeru osi ravne cijevi s ukupno četiri
instance međusobno udaljene 130 mm, ujedno je u opcijama potrebno uključiti
(Geometry pattern) (slika 86).

Slika 86. Izrada linearnog obrasca
OPR-podloge
41/112
5.2 MODELIRANJE OPLATE

Slika 87.Model oplate
5.2.1 Koraci modeliranja oplate
• Skiciranje i izrada osnove oplate iz lima.
• Skiciranje i izrada prirubnice.
• Izrada prirubnica iz bridova.
• Izrada pobrida.
• Izrada jezička.
• Skošavanje kutova jezička.
• Savijanje jezička.
• Skiciranje kružnice i oduzimanje materijala ekstruzijom.
• Izravanvanje oplate.
OPR-podloge
42/112
5.2.2 Skica i izrada osnove oplate
U ravnini gornjeg pogleda (TOP) nacrtati pomoću crta skicu prema slici 88.
Koristeći opciju za kreiranje modela od savijenog lima (Sheet Metal) iz skice izraditi
osnovu (Base Flange) oplate visine 100 mm, deblljine (Thicness) 2mm i radijusa
savijanja (Bend Radius) 2 mm.

Slika 88. Skica i kreiranje oplate
5.2.3 Izrada skice prirubnice
Na plohi prikazanoj na slici 89. potrebno je skicirati horizontalnu crtu duljine 20mm
kao osnovu za modeliranje prirubnice.

Slika 89. Skica prirubnice
5.2.4 Izrada prirubnica po obodu
Kreirati prirubnice (Miter Flange) iz skiciranog profila po donjim bridovima
prikazanim na slici 90. Prirubnica ima iste značajke kao i ostatak lima.
OPR-podloge
43/112

Slika 90. Izrada prirubnice po obodu

Slika 91. Konačni izgled prirubnica
5.2.5 Izrada prirubnice iz brida
Iz odabranog brida (slika 92) kreirati prirubnicu (Edge Flange) duljine 20 mm u
smjeru prema slici.

Slika 92. Izrada prirubnice na bridu
OPR-podloge
44/112
5.2.6 Izrada druge prirubnice na bridu
Iz odabranog brida (slika 93) kreirati prirubnicu (Edge Flange) duljine do
odabranog vrha susjedne prirubnice prema slici.

Slika 93. Izrada druge prirubnice
5.2.7 Izrada pobrida
Izraditi pobrid (Hem) na prethodno kreiranoj prirubnici duljine (Lenght) 20mm
i širine procjepa (Gap distance) od 3 mm (slika94).

Slika 94. Izrada pobrida
5.2.8 Izrada jezička
Na odabranoj plohi oplate nacrtati četverokut dimenzija prema slici 95. i iz njega
kreirati jezičak (Tab).

Slika 95. Izrada jezička
OPR-podloge
45/112
5.2.9 Skošavanje kuteva
Odstraniti kuteve (Break Corner) skošavanjem (Chamfer) za 5 mm.

Slika 96. Skošavanje kuteva
5.2.10 Savijanje jezička
Skicirati horizontalnu crtu na odabranoj plohi prema slici 97. i saviti (Sketched
Bend) jezičak za 90° tako da je ploha ispod crte fiksna, a pod opcijom (Bend
position) odabrati (Material Outside).

Slika 97. Savijanje jezička
5.2.11 Oduzimanje materijala ekstruzijom
Skicirati kružnicu na vanjskoj plohi oplate prema slici 98. i oduzeti materijal
ekstrudiranjem kroz cijeli model.

Slika 98. Oduzimanje materijala ekstruzijom
OPR-podloge
46/112
5.2.12 Izravanavanje lima
Pomoću opcije izravnavanja (Flattened) izravnati oplatu (slika 99).

Slika 99. Izravanavanje lima
OPR-podloge
47/112
6 VJEŽBA
6.1 MODELIRANJE OPRUGE

Slika 100. Model opruge
6.1.1 Koraci modeliranja opruge
• Skiciranje skice Usica1 ušice opruge.
• Skiciranje gornje projekcije krivulje Ulaz_TOP.
• Skiciranje desne projekcije krivulje Ulaz_RIGHT.
• Kreiranje krivulje Ulaz iz projekcija.
• Kreiranje zavojite krivulje.
• Skiciranje desne projekcije krivulje Izlaz_RIGHT.
• Skiciranje prednje projekcije krivulje Izlaz_FRONT.
• Kreiranje krivulje Izlaz iz projekcija.
• Skiciranje skice Usica1 ušice opruge.
• Kreiranje kompozitne krivulje kao putanje.
• Skiciranje kružnice kao profila.
• Dodavanje materijala po putanji.
OPR-podloge
48/112
6.1.2 Skiciranje luka ušice opruge
U ravnini prednjeg pogleda (FRONT) nacrtati skicu naziva Usica1 s lukom središta
u ishodištu prema slici 101. Dimenziju radijusa povezati (Link value) s dimenzijom
Radijus_usice=30 mm.

Slika 101. Skica luka ušice opruge
6.1.3 Skiciranje gornje projekcije krivulje ulaznog prijelaza
U ravnini gornjeg pogleda (TOP) nacrtati skicu naziva Ulaz_TOP s lukom (slika
102) od 90°s početnom točkom u ishodištu. Dimenziju radijusa povezati (Link value)
s dimenzijom Radijus_usice.

Slika 102. Gornja projekcija krivulje
6.1.4 Skiciranje desne projekcije krivulje ulaznog prijelaza
U ravnini desnog pogleda (RIGHT) nacrtati skicu naziva Ulaz_RIGHT s lukom
(slika 102) od 90° s početnom točkom koja je koicidentna s krajem luka ušice.
Završna točka koincidentna je sa središtem gornje projekcije krivulje.

Slika 103. Desna projekcija krivulje
OPR-podloge
49/112
6.1.5 Kreiranje krivulje iz dviju projekcija
Kreirati krivulju (Projected Curve) prijelaza naziva Ulaz iz gornje i bočne
projekcije tj. iz skica Ulaz_TOP i Ulaz_RIGHT.

Slika 104. Krivulja kreirana iz projekcija
6.1.6 Kreiranje dodatne ravnine
Kreirati dodatnu ravninu Plane1 paralelnu s ravninom desnog pogleda (RIGHT) i
koincidentnu s krajnjom točkom krivulje Ulaz kao što je prikazano na slici 105.

Slika 105. Kreiranje dodatne ravnine Plane1
6.1.7 Skiciranje kružnice kao osnove za zavojitu krivulju
U dodatnoj ravnini Plane1 nacrtati skicu kružnice nazvanu Helix_Kruznica kojoj je
središte koincideno s projekcijom ishodišta (slika 106).

Slika 106. Kružnica kao osnova za zavojitu krivulju
OPR-podloge
50/112
6.1.8 Kreiranje zavojite krivulje
Iz prethodno nacrtane kružnice kreirati zavojitu krivulju (Helix) ukupne duljine
200mm koja se sastoji od 15 zavoja kao što je prikazano na slici 107.

Slika 107. Zavojita krivulja
6.1.9 Kreiranje dodatne ravnine
Kreirati dodatnu ravninu Plane2 paralelnu s ravninom desnog pogleda (RIGHT) i
koincidentnu s krajnjom točkom krivulje Helix kao što je prikazano na slici 108.

Slika 108. Dodatna krivulja Plane2
6.1.10 Skiciranje desne projekcije krivulje ulaznog prijelaza
U ravnini Plane2 nacrtati skicu naziva Izlaz_RIGHT s lukom (slika 109) od 90°s
ishodištem koincidentnim s projekcijom ishodišta. Dimenziju radijusa povezati (Link
value) s dimenzijom Radijus_usice.

Slika 109. Skica desne projekcije Izlaz_RIGHT
OPR-podloge
51/112
6.1.11 Skiciranje prednje projekcije krivulje ulaznog prijelaza
U ravnini prednjeg pogleda (FRONT) nacrtati skicu Izlaz_FRONT (slika s
početnom točkom koincidentnom s projekcijom ishodišta. Dimenziju radijusa povezati
(Link value) s dimenzijom Radijus_usice.

Slika 110. Skica prednje projekcije Izlaz_FRONT
6.1.12 Kreiranje krivulje iz dviju projekcija
Kreirati krivulju (Projected Curve) prijelaza naziva Izlaz iz prednje i bočne
projekcije tj. iz skica Izlaz_FRONT i Izlaz_RIGHT.

Slika 111. Kreiranje krivulje Izlaz
6.1.13 Skiciranje luka ušice opruge
U ravnini prednjeg pogleda (FRONT) nacrtati skicu naziva Usica2 s lukom središta
u projekciji ishodištu prema slici 112. Početna točka luka koincidentna je s krajnjom
točkom krivulje Izlaz. Dimenziju radijusa povezati (Link value) s dimenzijom
Radijus_usice=30 mm.

Slika 112. Skica luka ušice opruge
OPR-podloge
52/112
6.1.14 Kreiranje kompozitne krivulje
Od prethodno kreiranih skica Usica1 i Usica2 te krivulja Ulaz, Helix i Izlaz kreirati
kompozitnu krivulju (Composite Curve) naziva Putanja koja će služiti kao putanja za
dodavanje materijala po putanji.

Slika 113. Krivulja Putanja
6.1.15 Kreiranje dodatne ravnine
Kreirati dodatnu ravninu Plane3 čija je normala tangentna na krivulju (Normal to
Curve) skice Usica1 i koincidentna s njenom krajnjom točkom (slika 114).

Slika 114. Dodatna ravnina Plane3
6.1.16 Kreiranje kružnice kao osnove profila za dodavanje materijala po
putanji
U kreiranoj dodatnoj ravnini Plane3 nacrtati skicu naziva Profil s kružnicom
središta u ishodištu ravnine (slika 115).

Slika 115. Kružnica kao profil
OPR-podloge
53/112
6.1.17 Dodavanje materijala po putanji
Dodati materijal po putanji (Sweep) gdje će kompozitna krivulja Putanja biti
putanja, a profil skica Profil.

Slika 116. Dodavanje materijala po putanji
OPR-podloge
54/112
6.2 KREIRANJE RAZLIČITIH KONFIGURACIJA MODELA OPRUGE


Slika 117. Konfiguracije modela opruge
6.2.1 Dodavanje jednadžbi između dimenzija modela
Dodati jednadžbu za povezivanje dimenzije promjera kružnice koja služi za
osnovu za kreiranje zavojite krivulje nazivanog D1 i radijusa ušice nazvane
Radijus_usice. Dimenzija D1 treba biti dvostruko veća od dimenzije Radijus_usice.

Slika 118. Skice
OPR-podloge
55/112
Jednadžba glasi:
"D1@Helix_Kruznica" = 2 * "Radijus_usice@Usica1"
6.2.2 Povezivanje dimenzija s različitim vrijednostima unutar tablice
Dimenziju promjera žice D1 skice Profil, radijusa Radijus_usice skice Usica1 i
dimenzije Broj_zavoja i Duljina krivulje nazvane Helix prikazane na slici 119.
potrebno je povezati s vrijednostima kao u tablici 2.

Slika 119. Dimenzije krivulje Helix
Tablica 2 Dimenzije i njihove vrijednosti u različitim
konfiguracijama
Design Table for: Opruga
D1@Profil Radijus_usice@Usica1 Broj_zavoja@Helix Duljina@Helix
Konfig-1 3 60 20 200
Konfig-2 20 30 6 200
Konfig-3 10 40 15 160
Konfig-4 10 40 15 500

Na taj način kreirat će se dodatne četiri konfiguracije modela opruge naziva
Konfig-1, Konfig-2, Konfig-3 i Konfig-4 prikazane na slici 117.
OPR-podloge
56/112
7 VJEŽBA
7.1 MODELIRANJE MASKE MOBITELA

Slika 120. Model maske mobitela
7.1.1 Koraci modeliranja maske mobitela
• Skiciranje luka radijusa 300 mm i kreiranje površine ekstrudiranjem.
• Skiciranje referentnih elipsi.
• Skiciranje krivulje i profila za odrezivanje površine.
• Odrezivanje površine skicom.
• Kreiranje dodatne ravnine.
• Kreiranje ravne površine.
• Skiciranje dviju krivulja kao profila za kreiranje površine po putanji.
• Kreiranje površine po putanji.
• Kreiranje površine rotiranjem luka radijusa 100 mm.
• Odrezivanje površina rotiranom površinom.
• Skrivanje i povezivanje površina.
• Kreiranje površine popunjavanjem.
• Zrcaljenje površina.
• Dodavanjem materijala zadebljanjem površina.
• Skiciranje otvora i oduzimanje materijala ekstrudiranjem.
• Kreiranje linearnog obrasca elipsi unutar skice.
• Kreiranje otvora za gumbe oduzimanjem materijala ekstrudiranjem.
OPR-podloge
57/112
7.1.2 Skiciranje luka i kreiranje površine
U ravnini desnog pogleda (RIGHT) nacrtati luk (Centerpoint Arc) radijusa R=300
mm i središtem udaljenim od ishodišta za 300 mm tako da luk prolazi kroz ishodište.
Ostale dimenzije prikazane su na slici 121. Luk je potrebno ekstrudirati (Surface
Extrude) u smjeru normale na pozitivnoj ravnini skiciranja za 25 mm.

Slika 121
7.1.3 Skiciranje referentnih elipsi

Slika 122. Skica elipsi
U ravnini FRONT prednjeg pogleda nacrtati dvije elipse (Ellipse) sa središtima
koincidentnim s lijevim bridom kreirane površine dimenzija prikazanih na slici 122.
Potrebno je nacrtane elipse pretvoriti u referentni dio skice (Construction
Geometry) prikazan na slici 123. vrstom crte točka-crta-točka.
OPR-podloge
58/112
7.1.4 Skiciranje profila za odrezivanje površine
U istoj skici lijevi brid površine pretvoriti (Convert Entities) u dužinu kao dio skice.
Nacrtati krivulju (Spline) s početnom točkom koincidentnom s gornjom krajnjom
točkom prethodno kreirane dužine. Slijedeće tri točke krivulje koincidentne su s
većom elipsom. Prema dimenzijama na slici 123. definirati naredne tri točke krivulje i
zatim nacrtati još četiri točke na manjoj elipsi tako da je zadnja točka krivulje
koincidentna donjoj krajnjoj točki dužine.

Slika 123. Skica profila za odrezivanje
Na desnom prikazu slike 123. prikazana je krivulje s pripadnim kutevima nagibima
(opcija Show Curvature).
7.1.5 Odrezivanje površine
Površinu odrezati (Surface Trim) s kreiranom skicom (Trim tool) tako da se
zadrži (Pieces to keep) površina unutar skice kao što je prikazano na slici 124.

Slika 124. Površina nakon odrezivanja
OPR-podloge
59/112
7.1.6 Kreiranje dodatne ravnine
Kreirati dodatnu ravninu Plane1 paralelnu s ravninom FRONT i udaljenom od nje u
smjeru normale na pozitivnoj strani ravnine FRONT za 10 mm (slika 125).

Slika 125. Kreiranje dodatne ravnine
7.1.7 Kreiranje ravne površine
U ravnini Plane1 skicirati profil pretvorbom zaobljenog brida površine u skicu s
pomakom (Offset) 3 mm te nacrtati dužinu koincidentnu s ravnim bridom površine.
Uz korištenje odrezivanja (Trim) potrebno je dobiti skicu prikazanu na slici 126.
Kreirati ravnu površinu (Surface Plane) omeđenu (Bounding Entities) skiciranim
profilom.

Slika 126. Kreiranje ravne površine
OPR-podloge
60/112
7.1.8 Skiciranje krivulje kao profila 1 za kreiranje površine po putanji
U ravnini RIGHT desnog pogleda skicirati Spline kroz tri točke kojoj su početna i
završna koincidentne s gornjim vrhovima površina, a srednja definirana dimenzijama
prikazanim na slici 127.

Slika 127. Skica profila 1
7.1.9 Skiciranje krivulje kao profila 2 za kreiranje površine po putanji
U ravnini RIGHT desnog pogleda skicirati Spline kroz tri točke kojoj su početna i
završna koincidentne s donjim vrhovima površina, a srednja definirana dimenzijama
prikazanim na slici 128.

Slika 128. Skica profila 2
7.1.10 Kreiranje površine po putanji
Kreirati površinu po putanji (Surface Loft) tako da su profili (Profiles) skice profila
1 i 2, a vodilje (Guide Curves) zakrivljeni rubovi obaju površina.

Slika 129. Kreiranje površine po putanji
OPR-podloge
61/112
7.1.11 Skiciranje luka radijusa 100 mm za kreiranje površine rotiranjem
Skicirati luk (3 Pt Arc) radijusa R=100 mm s početnom i krajnjom točkom
koincidentnom s bridom ravne plohe (slika 130) te simetralu.

Slika 130. Skica luka
7.1.12 Kreiranje površine rotiranjem
Kreirati površinu rotiranjem (Surface revolve) luka oko simetrale za 20°u smjeru
prikazanom na slici 131.

Slika 131. Kreiranje površine rotiranjem
7.1.13 Odrezivanje površina
Odrezati površine (Surface Trim) kreiranom površinom nastalom rotiranjem (Trim
tool) tako da se zadrže (Pieces to keep) površine kao što je prikazano na slici 124.

Slika 132. Odrezivanje površina
OPR-podloge
62/112
7.1.14 Skrivanje i povezivanje površina
Skriti (Hide Surface Body) zakrivljenu i površinu nastalu rotiranjem kao što je
prikazano na slici 133.

Slika 133. Skrivanje površina
Ostale površine povezati opcijom Surface Knit.
7.1.15 Skiciranje luka radijusa 80mm
Skicirati luk (3 Pt Arc) radijusa R=80 mm s početnom i krajnjom točkom
koincidentnom s vrhovima otvora u ravnoj površini (slika 134).

Slika 134
7.1.16 Kreiranje površine popunjavanjem
Odabiranjem skiciranog luka i rubova otvora na ravnoj površini (Patch Boundary)
kreirati površinu popunjavanjem (Surface Fill) kao što je prikazano na slici 135.
OPR-podloge
63/112

Slika 135. Kreiranje površine popunjavanjem
7.1.17 Povezivanje površina
Sve površine povezati opcijom Surface Knit.

Slika 136. Povezivanje površina
7.1.18 Zrcaljenje i povezivanje površina
Zrcaliti (Mirror) povezane površine (Bodies to Mirror) oko ravnine RIGHT desnog
pogleda (slika 137), a zatim sve površine povezati opcijom Surface Knit.

Slika 137. Zrcaljenje površina
OPR-podloge
64/112
7.1.19 Dodavanje materijala zadebljenjem površina
Dodati materijal zadebljanjem površina (Thicken) na 1 mm.

Slika 138
7.1.20 Kreiranje otvora oduzimanjem materijala ekstrudiranjem
U ravnini ravne površine skicirati otvor 30x30 mm uz zaobljenja R=3mm kao
osnovu za oduzimanje materijala ekstrudiranjem kroz cijeli model.

Slika 139. Oduzimanje materijala ekstrudiranjem
7.1.21 Skiciranje elipse
U ravnini ravne površine skicirati i odrediti položaj elipse prema slici 140.

Slika 140. Skica elipse
OPR-podloge
65/112
7.1.22 Kreiranje linearnog obrasca unutar skice

Slika 141. Linearni obrazac elipsi
Kreirati linearni obrazac elipsi unutar skice (Linear Sketch Step and Repeat) s 4
retka međusobne udaljenosti 10 mm i 3 stupca međusobne udaljenosti 10 mm u
smjerovima prikazanim na slici 141.
7.1.23 Kreiranje otvora za gumbe oduzimanjem materijala
ekstrudiranjem
Tako kreirana skica služi za oduzimanje materijala ekstrudiranjem kroz cijeli model

Slika 142. Oduzimanje materijala ekstrudiranjem
OPR-podloge
66/112
8 VJEŽBA
8.1 KREIRANJE SKLOPA POKLOPCA I KUĆIŠTA

Slika 143. Sklop poklopca i kućišta
OPR-podloge
67/112
8.1.1 Smještanje dijelova u sklop
Dijelove (Part) poklopac i kućište smjestiti u sklop (Assembly) tako da je ishodište
poklopca koincidentno s ishodištem sklopa (Origin). Poklopac mora biti fiksan
(Fixed), a kućište pomično (Float).

Slika 144. Dijelovi sklopa
8.1.2 Kreiranje veze među bridovima
Odabrane bridove (slika 145) povezati (Mate) relacijom koincidentnosti. Pozicija
kućišta još nije definirana jer još postoje stupnjevi slobode koji se trebaju ograničiti
novim vezama.

Slika 145. Povezivanje bridova relacijom koincidentnosti
OPR-podloge
68/112
8.1.3 Kreiranje veze među bočnim plohama
Odabrane bridove (slika 146) povezati relacijom koincidentnosti tako da se nalaze
u istoj ravnini.

Slika 146. Povezivanje ploha relacijom koincidentnosti
8.1.4 Kreiranje veze među gornjim plohama
Odabrane bridove (slika 146) povezati relacijom koincidentnosti.

Slika 147. Povezivanje ploha relacijom koincidentnosti
OPR-podloge
69/112
8.2 KREIRANJE SLOŽENIJEG SKLOPA


Slika 148. Sklop i njegovi dijelovi
OPR-podloge
70/112
8.2.1 Smještanje nosača
Nosač prikazan na slici 149. smjestiti u sklop kao fiksni dio tako da je ishodište
nosača koincidentno s ishodištem sklopa.

Slika 149. Smještanje fiksnog
8.2.2 Smještanje dijelova zgloba
Dijelovi zgloba prikazani na slici 150. dvije glavine i zglobna kocka smještaju se
kao pomični dijelovi.

Slika 150. Smještanje pomičnih djelova
a. Povezivanje ploha nosača i glavine relacijom koncetričnosti
Odabrane zaobljene plohe nosača i glavine (slika 151) povezati relacijom
koncentričnosti (Concentric). Pomični dio može se tada pomicati (Move
Component) u smjeru prikazanom na desnom prikazu slike 151. te rotirati (Rotate
Component).

Slika 151. Povezivanje relacijom koncentričnosti
OPR-podloge
71/112
b. Povezivanje ploha nosača i glavine relacijom koincidentnosti
Odabrane plohe (slika 152) povezati relacijom koincidentnosti (Coincident).
Nakon toga pomični dio može se samo rotirati.

Slika 152. Povezivanje relacijom koincidentnosti
c. Povezivanje ploha glavine i kocke zgloba relacijom koncetričnosti
Odabrane zaobljene plohe (slika 153) povezati relacijom koncentričnosti.

Slika 153. Povezivanje relacijom koncentričnosti
d. Povezivanje ploha glavine i kocke zgloba relacijom koincidentnosti
Odabrane plohe (slika 154) povezati relacijom koincidentnosti (Coincident).

Slika 154. Povezivanje relacijom koincidentnosti
OPR-podloge
72/112
e. Povezivanje ploha kocke zgloba i druge glavine relacijama
koncentričnosti i koincidentnosti
Odabrane zaobljene plohe na lijevom prikazu slike 155. kocke zgloba i druge
glavine povezati relacijom koncentričnosti, a zatim plohe označene na desnom
prikazu povezati relacijom koincidentnosti.

Slika 155. Povezivanje relacijama koncentričnosti i
koincidentnosti

Slika 156. Sklop nakon povezivanja
f. Povezivanje nosača i druge glavine relacijom paralelnosti

Slika 157. Povezivanje relacijama koincidentnosti
Donju plohu druge glavine povezati relacijom paralelnosti (Parallel) s plohom
nosača prikazanoj na slici 157.
OPR-podloge
73/112
g. Povezivanje manjeg zatika i druge glavine relacijama koncetričnosti i
tangentnosti
Odabrane zaobljene plohe na lijevom prikazu slike 158. druge glavine i manjeg
zatika povezati relacijom koncentričnosti, a zatim ravnu plohu zatika prikazanu na
desnom prikazu povezati relacijom tangentnosti s zaobljenom plohom druge glavine.

Slika 158. Povezivanje relacijama koncentričnosti i tangentnosti
h. Povezivanje drugog manjeg zatika
Isti manji zatik korišten u prošlom koraku smjestiti u sklop kao drugi manji zatik te
ga povezati s drugom glavinom po istom principu samo na drugom provrtu glavine.

Slika 159. Povezivanje drugog manjeg zatika
i. Povezivanje većeg zatika i glavine relacijama koncetričnosti i
tangentnosti
Veći zatik povezati s glavinom istim relacijama kao u predhodna dva koraka. (slika
160).

Slika 160. Povezivanje relacijama koncentričnosti i tangentnosti
OPR-podloge
74/112
8.2.3 Smještanje podsklopa u sklop

Slika 161. Smještanje podsklopa u sklop
U sklop smjestiti sklop ručice (slika 161).
j. Povezivanje podsklopa ručice s glavinom
Zaobljene plohe povezati relacijom koncentričnosti, a ravne plohe relacijama
koincidentnosti (slika 162).

Slika 162. Povezivanje podsklopa ručice s glavinom
8.2.4 Rotiranje dijelova sklopa
Rotiranjem ručice rotirat će se i ostali dijelovi zgloba zbog međusobnih relacija
veza (slika 163) dok će nosač ostati nepomičan.

Slika 163. Rotiranje dijelova sklopa
OPR-podloge
75/112
9 VJEŽBA
9.1 Modeliranje i sklapanje šarke

Slika 164. Prikaz sklopa šarke
9.1.1 Koraci modeliranja i sklapanja šarke
• Korištenje skice (Layout).
• Povezivanje kota jednadžbama (Equations).
• Isključivanje značajki (Suppressing features) za kreiranje (Part
configurations).
• Sklapanje dijelova.
• Kreiranje novog dijela unutar sklopa.
OPR-podloge
76/112
9.1.2 Kreiranje osnovnog dijela
Otvoriti novi dio i u ravnini (Front) nacrtati vertikalnu crtu dužine 60mm počevši od
ishodišta koordinatnog sustava, prema slici 165.

Slika 165.
9.1.3 Ekstrudiranje profila skice
Nacrtanu crtu ekstrudirati (Extrude Boss/Base) na dubinu 120mm simetrično s
obzirom na ravninu (Front) u oba smjera (Mid Plane) i debljine 5mm (Thickness),
prema slici 166.

Slika 166. Ekstrudiranje
9.1.4 Kreiranje ušice
Odabrati plohu te na njoj nacrtati kružnicu s središtem na gornjem desnom vrhu
tako da je tangentna na suprotni brid (slica 167), a zatim dodati materijal po putanji
prema slici 168.

Slika 167
OPR-podloge
77/112

Slika 168.
9.1.5 Izrada provrta za svornjak
Na plohi prema slici 169 kreirati kružnicu, nakon čega se oduzima materijal
ekstrudiranjem (Extrude Boss/Base) kroz cijelu ušicu (Through All).

Slika 169
9.1.6 Izrada provrta za vijke s ravnom glavom
Na prednjoj plohi postaviti dva provrta (Hole Wizard) za vijak M8 prema
standardu (Ansi Metric) i njihov položaj kotirati prema slici 170.

Slika 170
9.1.7 Dodavanje veza između kota pomoću jednadžbi
Ukoliko se želi dodati veza između nekih kota tako da promjenom jedne dolazi do
promjene ostalih kota prema nekoj jednadžbi koristi se alat (Equations) koji se nalazi
u alatnoj traci (Tools).Pri tome se u dijaloškom okviru prema slici 171. upisuje
željena jednadžba.
OPR-podloge
78/112
U ovom primjeru kota 30mm (slika 170) treba biti dvostruko manja od kote 60mm
(slika 165), a kota 40mm (slika 170) tri puta manja od kote 120 mm koja predstavlja
dubinu ekstrudiranja (korak 9.1.3). Da bi se kote prikazale i omogućio njihov odabir
odabrati lijevom tipkom miša one značajke koje su definirane traženim kotama, a
zatim se u dijaloški okvir (New Equation) upisuje jednadžba.

Slika 171
9.1.8 Zrcaljenje provrta za vijke
Oko ravnine (Front) zrcaliti provrte za vijke (Mirror) tako što se odaberu sa stabla
modela ili sa grafičkog područja (slika172).

Slika 172.
9.1.9 Izrada skice (Layout)
Otvoriti skicu na prednjoj plohi modela, odabrati rub prema slici 173, a zatim
kreirati crtu na udaljenosti 1mm od odabranog ruba (Offset Entities).

Slika 173
OPR-podloge
79/112
Nakon toga nacrtati ostale crte na skici prema slici 174. koristeći alate (Convert
Entities, Extend).

Slika 174.
Nacrtati i dimenzionirati dvije vertikalne crte prema slici 175.

Slika 175
Vertikalne crte zrcaliti oko prethodno nacrtane osi koja prolazi kroz ishodište
koordinatnog sustava (slika 176).

Slika 176
Za kote 24mm (slika 176) napisati jednadžbu u kojoj su one 1/5 dužine modela
(120mm). Dodavanje ove veze vrši se na isti način kao i u koraku 9.1.7.
Sada je potrebno zatvoriti tu skicu i u stablu modela promijeniti joj ime u "Layout
for cuts".
OPR-podloge
80/112
9.1.10 Izrada prve skice za odrezivanje ušica
Otvoriti novu skicu na prednjoj plohi osnovnog tijela šarke, a zatim koristeći alate
(Convert Entities) kopirati vanjski okvir skice "Layout for cuts". Kopiranje se vrši
tako što se najprije odabere dužina prema slici 177.

Slika 177.
Vertikalne crte potrebno je kopirati koristeći alat (Offset Entities) tako da su
pomaknute 1mm prema slici 178.

Slika 178.
Orezati višak crta (Trim) prema slici 179.

Slika 179.
Pomoću dobivene skice, kojoj u stablu modela promijenimo ime u "3Cuts",
odrezati model (Extruded Cut) na jednu i na drugu stranu (Through All) prema slici
180.

Slika 180.
OPR-podloge
81/112
9.1.11 Izrada druge skice za odrezivanje ušica
Vratiti se u stablu modela korak unazad povlačenjem trake (Rollback bar) iznad
skice "3Cuts", a ispod skice "Layout for cuts".
Zatim otvoriti novu skicu pod imenom "2Cuts" na prednjoj plohi osnovnog tijela
šarke, a zatim koristeći alate (Convert Entities) kopirati vanjski okvir skice "Layout
for cuts" na isti način kao u slučaju skice "3Cuts".
Vertikalne crte kopirati koristeći alat (Offset Entities) tako da su pomaknute 1mm
prema slici 181.

Slika 181.
Odstraniti višak crta (Trim) prema slici 182.

Slika 182.
Pomoću dobivene skice "2Cuts", odrezati model (Extruded Cut) na jednu i na
drugu stranu (Through All) prema slici 183.

Slika 183.
U stablu modela sakriti (Hide) skicu "Layout for cuts" (desna tipka miša na ime
skice).
OPR-podloge
82/112
9.1.12 Razmještaj dijelova (Parts Configurations)
U stablu modela povući traku (Rollback bar) tako da se ona nalazi ispod svih
značajki koje su kreirane.
Na dnu stabla nalazi se gumb za otvaranje pogleda (ConfigurationManager).
Desnom tipkom miša odabrati ime dijela i otvoriti dijaloški okvir (Add Configuration),
a zatim u prozoru (Configuration Name) upisati ime "OuterCuts" prema slici 184.

Slika 184
Na dnu stabla otvoriti ponovo pogled (FeatureManager), a zatim desnom tipkom
miša odabrati značajku "2Cuts" i opciju (Suppress) nakon čega ta značajka poprimi
sivu boju.
Ponoviti postupak dodavanja imena "InnerCuts" (Configuration Name) za drugi
dio šarke "3Cuts". Nakon toga opet otvoriti pogled (FeatureManager), u stablu
modela za značajku "2Cuts" te odabrati opciju (Unsuppress), a za značajku "3Cuts"
opciju (Suppress).
9.1.13 Sklapanje dijelova u sklop
Otvoriti novi sklop (Assembly), prikazati koordinatni sustav (View, Origins), a
zatim ubaciti dio u garafičko područje sklopa tako da se poklapaju koordinatni sustavi
dijela i sklopa (slika 185).

Slika 185.
OPR-podloge
83/112
Ubaciti drugi dio šarke u sklop na taj način što se držeći tipku Ctrl na tipkovnici,
lijevom tipkom miša primi prvi dio i povuče pokraj njega, a zatim se koristeći alate
(Move Component, Rotate Component) drugi dio okrene prema slici 186.

Slika 186.
U stablu modela desnom tipkom miša kliknuti na drugu komponentu koja je
ubačena u sklop, odabrati opciju (Component Properties, Use named
configuration), a zatim iz liste odabrati ime drugog dijela "OuterCuts". Drugi dio se
automatski promijeni prema slici 187.

Slika 187.
Dodati veze između površina prema slici 188. (Coincident Mate, Concentric
Mate).

Slika 188.
Dio "OuterCuts" može se okretati (Move Component) u odnosu na dio
"InnerCuts" prema slici 189.

Slika 189.
OPR-podloge
84/112
9.1.14 Kreiranje novog dijela unutar sklopa
Unutar sklopa kreirati svornjak koji će povezivati oba dijela šarke. Da bi se
omogućilo kreiranje svornjaka potrebno je u izborniku (Insert) odabrati opciju
(Component, New Part) nakon čega se otvori dijaloški okvir u kojem se upisuje ime
novog dijela.
Pokazivač miša promijeni oblik i traži da se odabere površina na koju će se vezati
novi dio prema slici 190. U alatnoj traci je ujedno uključen alat (Edit Part).

Slika 190.
Pomoću alata (Offset Entities) napraviti kružnicu koja je udaljena 0,25mm od
kružnog brida provrta ušice prema slici 191, a zatim zatvoriti skicu.

Slika 191.
Odabrati unutrašnju površinu na dijelu "2Cuts" i na njoj otvoriti novu skicu u kojoj
treba kreirati crtu na osnovu postojećeg ruba prema slici 192, a zatim zatvoriti skicu.

Slika 192.
OPR-podloge
85/112
Dodati materijal po putanji (Sweep): za putanju (Path) odabrati crtu sa zadnje
skice, a za profil (Profile) kružnicu sa predzadnje skice (slika 193).

Slika 193.
Izradu glave svornjaka započinje se odabirom čelne površine tijela svornjaka
prema slici 194.

Slika 194.
Na toj površini otvori se skica u kojoj treba nacrtati kružnicu istog promjera kao i
vanjski promjer ušice, odnosno dodati vezu (Coradial), a zatim ju ekstrudirati
(Extruded Boss/Base) na dubinu 3mm prema slici 195.

Slika 195.
Napraviti kuglasto ispupčenje na čeonoj površini glave svornjaka pomoću alata
(Dome) koji se nalazi na traci s alatima (Features). Postavit visinu zaobljenja
(Height) na 3mm (slika 196).

Slika 196.
U traci s alatima odabrati (Edit Part) i spremiti sklop. Kako su zadane određene
veze između kota pomoću jednadžbi, moguće je promijeniti ukupnu dužinu šarke.
Nakon promjene obnoviti sklop alatom (Rebuild).
OPR-podloge
86/112
10 Modeliranje i sklapanje zatvarača

3
2
1
4
5
28

Slika 197. Sklop zatvarača, njegovi dijelovi i crtež sklopa
OPR-podloge
87/112
10.1.1 Modeliranje pozicije 1

A A
A-A
8
,
5
3
3
1
6
3
Ø11
M20
Ø
6
,
5
22

Slika 198. Model i crtež pozicije 1
OPR-podloge
88/112
10.1.2 Modeliranje pozicije 2 i 3

9
2
19,5
32
12,7
2
2
°
8
5,5
R
6
3
2
7
°
R
6
,
3
5
Ø
5
6
,
4
1
9
3
5
R
6
,3
5
8°

Slika 199. Model i crtež pozicije 2 i 3 (pozicija 3 se dobije
zrcaljenjem Insert>Mirror Part)
OPR-podloge
89/112
10.1.3 Modeliranje pozicije 4
50,8
38,1
28
22
15,5
16
1
6
9
,
6
7
2
R
1
R
2
R
0
,
2
5
Ø
5
Ø
6
,
5
R
6
,
3
5

Slika 200. Model i crtež pozicije 4
OPR-podloge
90/112
10.1.4 Modeliranje pozicije 5

2
5
3
0
M6
Ø
1
1
6
,
3
5
5
8
9

Slika 201. Model i crtež pozicije 5
OPR-podloge
91/112
10.1.5 Sklapanje dijelova

Slika 202. Sklop zatvarača
Prvi dio čiji se koordinatni sustav poklapa s koordinatnim sustavom sklopa je pozicija
1. Nakon toga se u sklop dodaje pozicija 4, zatim pozicija 2, 3, 5. (Mate, Concentric,
Coincident)
OPR-podloge
92/112
11 VJEŽBA
11.1 Izrada 2D crteža (Drawing)

Slika 203.
11.1.1 Ova vježba obuhvaća
• Povlačenje sastavnica kreiranih u ACAD 2002.
• Otvaranje predloška (Drawing Template).
• Priprema predloška (Drawing Template Format).
• Promjena svojstava kota.
• Kreiranje crteža (Drawing).
• Pomicanje pogleda.
• Kotiranje crteža.
• Modificiranje dimenzija.
• Otvaranje novog lista (Drawing Sheet).
OPR-podloge
93/112
11.1.2 Povlačenje sastavnica iz ACAD 2002
Ukoliko se želi povući sastavnica koja je snimljena u formatu .dxf tada treba
pokrenuti SolidWorks i otvoriti postojeći dokument (Open). U dijaloškom okviru koji
se pojavi odabrati onaj format papira koji se želi ubaciti, nakon čega se pojavi
dijaloški okvir prema slici 204 i 205 u kojem se opcije postavljaju ovisno o potrebi.
Prilikom snimanja, format papira se može snimiti kao predložak na osnovu kojeg
se može izrađivati tehnička dokumentacija.

Slika 204.

Slika 205.
OPR-podloge
94/112
11.1.3 Otvaranje crteža na osnovu predloška (Drawing Template)
Da bi se otvorio novi crtež na osnovu postojećeg predloška potrebno je otvoriti
novi crtež (New, Drawing), odabrati opciju (Templates) nakon čega se otvori
dijaloški okvir prema slici 206. U njemu odabrati opciju (Custom sheet format) te
pronaći predložak (Browse).

Slika 206. Prozor za odabir formata
11.1.4 Priprema predloška
Ukoliko se želi nešto promijeniti na predlošku (npr. tekst u sastavnici koji treba biti
isti na svakom crtežu) u području crteža kliknuti desnu tipku miša, odabrati opciju
(Edit Sheet Format, Properties) nakon čega se može promijeniti izgled i sadržaj
sastavnice.
Osim promjene izgleda formata moguće je promijeniti i ostale postavke koje se
tiču kota, teksta, pogleda itd. (Tools, Options).
Kada se želi spremiti predložak u izborniku (File) odabere se opcija (Save Sheet
Format) nakon čega se pojavi dijaloški okvir prema slici 207 u kojem se pronalazi
mjesto gdje će se snimiti predložak.

Slika 207. Prozor za spremanje formata
OPR-podloge
95/112
11.1.5 Promjena svojstava crteža
Kada se žele promijeniti postavke koje određuju izgled crteža (npr kota, jedinica,
strelica itd.) u izborniku (Tools) odabere se opcija (Options) pri čemu se otvara
dijaloški okvir prema slici 208 u kojem se nalazi popis opcija koje je moguće
promijeniti.

Slika 208. Prozor za podešavanje osnovnih postavki
11.1.6 Kreiranje crteža (Drawing)
Nakon što se otvori novi crtež (Drawing) projekcije 2D crteža na osnovu
postojećeg 3D modela moguće je dobiti na dva načina:
1. Tako da se otvori dio/sklop za koji se radi crtež. U izborniku (Window)
odabrati opciju (Tile Window Horizontally), a zatim lijevom tipkom miša
povući dio/sklop iz stabla modela u područje crteža pri čemu program
automatski kreira tri standardne projekcije.
2. Tako da se otvori dio/sklop za koji se radi crtež. U izborniku (Window)
odabrati opciju (Tile Window Horizontally), u traci s alatima (Drawing)
odabrati alat (Named View), a zatim lijevom tipkom miša povući dio/sklop iz
stabla modela u područje crteža. Pri tome se otvara s desne strane izbornik u
kojem se odabire pogled (orijentacija projekcije) (slika 210).
Ukoliko se prilikom ubacivanja projekcija na crtež pojavi dijaloški okvir prema slici
209, u njemu se može uključiti ili isključiti prikaz tangenti koje se pojavljuju na
prijelazu s zaobljenja na ravne površine.

Slika 209.
OPR-podloge
96/112

Slika 210.
Kao primjer prikazane su tri projekcije modela "Poklopac.sldprt" prema slici 210.

Slika 211.

Da bi se pojedini pogled mogao pomicati odabrati pogled lijevom tipkom miša, a
zatim ga pomicati kada pokazivač promijeni oblik (Pan).
11.1.7 Kotiranje crteža
Kotirati crtež moguće je na dva načina:
1. Dodavanjem svih kota na crtež koje su kreirane pri izradi skica tijekom
modeliranja dijela : U izborniku (Insert) odabrati (Model Items) pri čemu se
otvara dijaloški okvir prema slici 212 u kojem se odabiru opcije (Dimensions,
Import items into all views, Eliminate duplicate model dimensions)
(slika213).
2. Samostalno dodavanje kota na projekcije: U tu svrhu koristi se alat
(Dimension) pri čemu se kotiranje obavlja tako da se lijevom tipkom miša
odaberu bridovi i potvrdi smještaj kote. Ukoliko je kotni broj pri tome u zagradi
potrebno je u izborniku (Tools, Optons, Document Properties, Dimensions)
isključiti opciju (Add parentheses by default).
OPR-podloge
97/112

Slika 212.

Slika 213. Kotiranje crteža
11.1.8 Modificiranje dimenzija
Promjenom neke od dimenzija bilo na crtežu bilo na modelu to se automatski
reflektira na sve dokumente koji sadrže dio/sklop na kojem je došlo do promjene.
Ukoliko se promjena dimenzije želi napraviti u crtežu dvostruko kliknuti lijevom tipkom
miša na dimenziju i u dijaloškom okviru (Modify) promijeniti veličinu, a zatim obnoviti
crtež (Rebuild). Primjer je prikazan na slici 214.

Slika 214. Modificiranje dimenzija
OPR-podloge
98/112
11.1.9 Novi list (Drawing Sheet)
Dodati novi list u istom dokumentu crteža moguće je preko izbornika (Insert) u
kojem se odabire opcija (Sheet) pri čemu se otvara dijaloški okvir prema slici 215.

Slika 215. Prozor za otvaranje novog Drawing Sheeta
11.1.10 Uređivanje crteža
Osim standardna tri pogleda na crtež je moguće postaviti detalj karakterističnog
mjesta na nekoj od postojećih projekcija (Detail View), projicirani pogled (Projected
View), pomoćni pogled (Auxiliary View), presjek postojećeg pogleda s presječnom
ravninom (Section View), djelomični presjek postojećeg pogleda (Broken-out
Section).
Da bi se crtež popunio svim potrebnim znakovima obrade, osima, znakovima za
zavarivanje itd. koriste se alati u alatnoj traci (Annotation). Za promjenu vrste i
debljina crta koriste se alati u alatnoj traci (Line Format).
Kao primjer na slici 216 prikazan je crteža poklopca.

Slika 216.
OPR-podloge
99/112
11.2 Kreiranje sastavnice i pozicija dijelova u sklopu (Bill of
Materials)

Slika 217. Crtež s tablicom dijelova i pozicija
11.2.1 U ovoj vježbi se prikazuje
• Postavljanje opcija crteža.
• Ubacivanje sastavnice dijelova (Bill of Materials).
• Promjena sadržaja sastavnice dijelova.
• Prikazivanje oznaka pozicija dijelova u sklopu.
OPR-podloge
100/112
11.2.2 Postavljanje opcija crteža
Otvoriti novi crtež i ubaciti izometrijski prikaz sklopa "ujoint.sldasm" na A3 format
papira prema slici 218.

Slika 218.
U izborniku (Tools, Options) pod opcijom (System Options, Drawings) provjeriti
da li je odabrana opcija (Automatic update of BOM) (slika 219).

Slika 219.
Pod opcijom (Document Properties, Detailing) postaviti sve prema slici 220 i
221.
OPR-podloge
101/112

Slika 220.

Slika 221.
11.2.3 Ubacivanje sastavnice dijelova
U izborniku (Insert) odabrati opciju (Bill of Materials) pri čemu se pojavi dijaloški
okvir prema slici 222. U njemu se odabere standardni predložak "bomtemp.xls" što
otvara dijaloški okvir prema slici 223 koji služi za smještaj sastavnice na crtež.
OPR-podloge
102/112

Slika 222.

Slika 223.
11.2.4 Promjena sadržaja sastavnice dijelova
Da bi se promijenio sadržaj sastavnice (Bill of Materials) desnom tipkom miša
kliknuti na sastavnicu i odabrati opciju (Edit Bill of Materials). Nakon što se otvori
Excel tablica (slika 224), u njoj je moguće mijenjati tekst prema potrebi.

Slika 224.
11.2.5 Prikazivanje oznaka pozicija dijelova u sklopu
Za prikaz oznaka pozicija na sklopnom crtežu koristi se alat (Balloon) iz alatne
trake (Annotation). Nakon što se promijene sve postavke prema potrebi dobije se
sklopni crtež prema slici 217.
OPR-podloge
103/112
12 VJEŽBA
12.1 Modeliranje rešetke (3D Sketching)
Koristeći SolidWorks može se kreirati 3D skica koja se koristi kao putanja pri
upotrebi alata (Sweep), kao krivulja za vođenje pri upotrebi alata (Loft) ili kod izrade
cijevovoda (Piping).

Slika 225.
12.1.1 U ovoj vježbi pokazat će se uvod u 3D skiciranje
• Izrada skice relativno u odnosu na koordinatni sustav.
• Dimenzioniranje u 3D prostoru.
• Zrcaljenje kreiranih značajki.
OPR-podloge
104/112
12.1.2 Kreiranje ½ okvira rešetke koristeći 3D skicu
a. Kreiranje vanjskog okvira
Koristeći alat (3D Sketch) otvoriti novu skicu i u XY ravnini uzduž X osi nacrtati
crtu dužine 135mm počevši od ishodišta, nastaviti uzduž Y osi crtu dužine 15mm te
ponovo uzduž X osi crtu dužine 15mm.
Crta dužine 240mm nalazi se na Z osi u YZ ravnini. Za prebacivanje iz jedne u
drugu ravninu koristi se tipka Tab na tipkovnici. Na osnovu slike potrebno je dovršiti i
ostatak putanje.

Slika 226.
Sva spojna mjesta prema slici 227 je potrebno zaobliti radijusom R5mm.

Slika 227.
Otvoriti 2D skicu i u ravnini (Right) nacrtati kružnicu promjera 5mm u središtu
koordinatnog sustava (slika 228).

Slika 228.
OPR-podloge
105/112
Koristeći alat (Sweep) provući profil kružnice uzduž 3D putanje prema slici 229.

Slika 229.
b. Kreiranje poprećne cijevi rešetke
U ravnini (Front) nacrtati kružnicu promjera 4mm koja se nalazi 11mm od
ishodišta koordinatnog sustava prema slici 230 te je ekstrudirati do površine profila
na drugoj strani (Up to Surface) prema slici 231.

Slika 230.

Slika 231.
c. Kreiranje uzoraka
Pod izbornikom (View) odabrati opciju (Temporary Axes) koja služi kao smjer za
kreiranje 6 uzoraka poprećne cijevi s razmakom 22mm prema slici 232.
OPR-podloge
106/112

Slika 232.
12.1.3 Kreiranje druge polovice rešetke (Mirror)
Odabrati krajnju ravnu površinu oko koje se zrcali geometrija rešetke pri tome je
potrebno da je odabrana opcija (Bodies to Mirror) (slika 233).

Slika 233.